Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
nicebayan
FD Üye
- Katılım
- Ara 24, 2016
- Mesajlar
- 94,678
- Etkileşim
- 2
- Puan
- 38
- Yaş
- 36
- Web sitesi
- nicebayan.com
- F-D Coin
- 90
Farabi Hayatı kıza ve öz
Felsefenin Müslümanlar aralarında tanınmasında ve benimsenmesinde büyük görevler yapmış olan Türk filozoflarının ve siyasetbilimcilerinden Fârâbî'nin, fizik konusunda dikkatleri çeken en kayda değer çalışması, Aylaklık Üstüne adını verdiği makalesidir Fârâbî'nin bu yapıtı incelendiğinde, öteki Aristotelesçiler gibi, boşluğu kabul etmediği anlaşılmaktadır
Fârâbî'ye kadar, eğer bir tas, içi su batmış olan bir vahşi, ağzı aşağıya gelecek biçimde batırılacak olursa, tasın içine hiç su girmediği görülür; çünkü hava bir cisimdir ve kabın tamamını doldurduğundan suyun içeri girmesini engellemektedir Buna karşılık eğer, bir şişe ağzından bir arz hava emildikten daha sonra suya batırılacak olursa, suyun şişenin içinde yükseldiği görülür Öyleyse doğada avarelik yoktur
Ama, Fârâbî'ye tarafından ikinci deneyde, suyun şişe içerisinde yukarıya dürüst yükselmesini Aristoteles fiziği ile izah etmek olası değildir Çünkü Aristoteles suyun hareketinin doğal yerine içten, yani aşağıya içten olması gerektiğini söylemiştir Tembellik da olanaksız olduğuna kadar, bu olgu nasıl açıklanacaktır? Bu durumda Aristoteles fiziğinin yetersizliğine dikkat çeken Fârâbî, hem boşluğun varlığını kabul etmeyen ve keza de bu olguyu açıklayabilen yeni bir varsayım oluşturmaya çalışmıştır Bunun için iki prensip kabul eder:
1 Hava esnektir ve bulunduğu mekanın tamamını doldurur; yani bir kapta bulunan havanın yarısını tahliye edersek, geriye doğru kalan hava yine kabın her tarafını dolduracaktır Bunun için kapta hiç bir süre başıboşluk oluşmaz
2 Hava ve su aralarında bir komşuluk ilişkisi vardır ve nerede hava biterse orada su başlar
Fârâbî, işte bu iki ilkenin ışığı aşağı, suyun şişenin içinde yükselmesinin, boşluğu doldurmak istemesi nedeniyle yok, kap içindeki havanın doğal hacmine dönmesi esnasında, hava ile su arasındaki komşuluk ilişkisi yüzünden, suyu da beraberinde götürmesi sebebiyle oluştuğunu bildirmektedir
Yapmış olduğu bu tanımlama ile Fârâbî, Aristoteles fiziğini eleştirerek düzeltmeye çalışmıştır Fakat yorumlama yetersizdir; çünkü havanın niçin doğal hacmine döndüğü konusunda suskun kalmıştır bununla birlikte, Fârâbî'nin bu açıklaması, sonra Batı'da Roger Bacon göre doğadaki bütün nesneler birbirinin devamıdır ve doğa boşluktan sakınır biçimine dönüştürülerek genelleştirilecektir *
Felsefenin Müslümanlar aralarında tanınmasında ve benimsenmesinde büyük görevler yapmış olan Türk filozoflarının ve siyasetbilimcilerinden Fârâbî'nin, fizik konusunda dikkatleri çeken en kayda değer çalışması, Aylaklık Üstüne adını verdiği makalesidir Fârâbî'nin bu yapıtı incelendiğinde, öteki Aristotelesçiler gibi, boşluğu kabul etmediği anlaşılmaktadır
Fârâbî'ye kadar, eğer bir tas, içi su batmış olan bir vahşi, ağzı aşağıya gelecek biçimde batırılacak olursa, tasın içine hiç su girmediği görülür; çünkü hava bir cisimdir ve kabın tamamını doldurduğundan suyun içeri girmesini engellemektedir Buna karşılık eğer, bir şişe ağzından bir arz hava emildikten daha sonra suya batırılacak olursa, suyun şişenin içinde yükseldiği görülür Öyleyse doğada avarelik yoktur
Ama, Fârâbî'ye tarafından ikinci deneyde, suyun şişe içerisinde yukarıya dürüst yükselmesini Aristoteles fiziği ile izah etmek olası değildir Çünkü Aristoteles suyun hareketinin doğal yerine içten, yani aşağıya içten olması gerektiğini söylemiştir Tembellik da olanaksız olduğuna kadar, bu olgu nasıl açıklanacaktır? Bu durumda Aristoteles fiziğinin yetersizliğine dikkat çeken Fârâbî, hem boşluğun varlığını kabul etmeyen ve keza de bu olguyu açıklayabilen yeni bir varsayım oluşturmaya çalışmıştır Bunun için iki prensip kabul eder:
1 Hava esnektir ve bulunduğu mekanın tamamını doldurur; yani bir kapta bulunan havanın yarısını tahliye edersek, geriye doğru kalan hava yine kabın her tarafını dolduracaktır Bunun için kapta hiç bir süre başıboşluk oluşmaz
2 Hava ve su aralarında bir komşuluk ilişkisi vardır ve nerede hava biterse orada su başlar
Fârâbî, işte bu iki ilkenin ışığı aşağı, suyun şişenin içinde yükselmesinin, boşluğu doldurmak istemesi nedeniyle yok, kap içindeki havanın doğal hacmine dönmesi esnasında, hava ile su arasındaki komşuluk ilişkisi yüzünden, suyu da beraberinde götürmesi sebebiyle oluştuğunu bildirmektedir
Yapmış olduğu bu tanımlama ile Fârâbî, Aristoteles fiziğini eleştirerek düzeltmeye çalışmıştır Fakat yorumlama yetersizdir; çünkü havanın niçin doğal hacmine döndüğü konusunda suskun kalmıştır bununla birlikte, Fârâbî'nin bu açıklaması, sonra Batı'da Roger Bacon göre doğadaki bütün nesneler birbirinin devamıdır ve doğa boşluktan sakınır biçimine dönüştürülerek genelleştirilecektir *
