Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
Sual: Mezheplerdeki farklı hükümlerin sebebi nedir?
CEVAP
İctihad, bir ibadet, yani Allahü teâlânın emri olduğundan, hiçbir müctehid, diğer bir müctehidin ictihadına yanlış diyemez Çünkü, her müctehide, kendi ictihadı hak ve doğrudur Beyheki’deki hadisi şerifte, (Müctehid âlimlerin farklı ictihadları rahmettir) buyuruluyor İmamı Şafii hazretleri, imamı a’zam hazretlerinden farklı ictihadları olduğu ve Hanefi mezhebinde olmadığı halde, (imamı a’zam Ebu Hanife’nin rey ve ictihadını beğenmeyene, Allahü teâlâ lanet etsin!) buyurmuştur İmamı Ebu Yusuf ve imamı Muhammed ve diğer imamların, imamı a’zama uymayan sözleri, onu beğenmemek, kabul etmemek değildir Kendi ictihadlarını bildirmektir Bunu bildirmeye memurdurlar
Mezheplerdeki farklılıkların çoğu, Resulullah efendimizin ibadetleri değişik şekilde yaptığındandır Bir de âyeti kerime ve hadisi şeriflerden müctehidlerin farklı anlayışları vardır Müctehid ictihadında yanılabilir Fakat yanılsa da mahzuru yoktur Buhari’deki hadisi şerifte de, (Müctehid, ictihadında isabet ederse iki, yanılırsa bir sevap alır) buyuruluyor Demek ki ictihad hatası, günah değil, aksine sevaptır Farklı ictihadlarından dolayı Eshabı kirama ve müctehidlere dil uzatılmaz
Serveri âlem efendimiz, uzak ülkelere gönderdikleri Sahabei kirama, güçlük karşısında kalınca, âyeti kerimelere müracaat etmelerini, orada bulamazlarsa, hadisi şeriflere müracaat etmelerini, orada da bulamazlar ise, kendi rey ve ictihadları ile hareket etmelerini, kendilerinden daha yüksek ilimli ve fikirli olsalar dahi, başkalarının ictihadına uymamalarını emrederdi
İşte bunun gibi, imamı Ebu Yusuf ve imamı Muhammed de hocaları olan imamı a’zamın reyine tâbi olmayıp, kendi ictihadları ile hareket ederlerdi Halbuki, imamı a’zamın ilmi onların üstünde idi Dört mezhep arasındaki farklar da, bundan ileri gelmektedir
O halde namaz, oruç ve diğer ibadetlerde, büyük âlim olan mezhep imamlarımızın birbirine uymayan ictihadları için, hiçbiri diğerinin sözüne yanlış dememiştir
Sahabei kiram da böylece birçok işlerde birbirlerine uymamışlarsa da, hiçbiri diğerinin ictihadına yanlış dememiş, dalalet, fısk demeyi hatırlarına bile getirmemişlerdir Mesela, Ebu Bekri Sıddık halife iken, Müslüman olmasını teşvik için, gayrı müslim olan birisini, bir sahabinin yanına katarak, beytülmalın muhafaza memuru olan Hazreti Ömer’e gönderdi Buna zekat hissesini versin dedi Hazreti Ömer ise, bu parayı vermedi Müellefei kulub ismi verilen bu gibi kimselere zekat verilmesi, âyeti kerimede emr edilmiş iken, niye vermedin diye sorunca, Hazreti Ömer, (Kâfirlerin kalblerini yumuşatmak emri, Allahü teâlânın vaad ettiği zafer ve galibiyet başlamadan önce, kâfirlerin azgın olduğu zamanda idi Şimdi ise, Müslümanlar kuvvetlenmiş, kâfirler mağlup ve aciz olmuştur Şimdi kâfirlerin kalblerini mal ile kazanmaya lüzum kalmamıştır) buyurduktan sonra, Müellefei kulub denilen kâfirlere zekat verilmesi emrini nesh eden, yani yürürlükten kaldıran âyeti kerimeyi ve Muaz hadisini okudu Hazreti Ömer’in bu ictihadının, Sıddıkı a’zamın rey ve ictihadına uymaması, onun bu emrini red etmek değildir Beytülmalın muhafazasına ve idaresine memur olduğu için, ictihadını söylemişti Hazreti Ebu Bekir de bu ictihadından dolayı ona bir şey dememişti Hatta, ictihadını değiştirerek, Eshabı kiramın hepsi, Hazreti Ömer gibi ictihad eylediler (Eshabı kiram kitabı)
Sual: Selefiye itikadındaki gençler (Ümmetimin ihtilafı rahmettir) hadisi uydurmadır diyorlar İhtilaf rahmet olunca ittifak gazap olur diyorlar O zaman dört hak mezhebe de dil uzatmış olmuyorlar mı? Hazreti Âdem’den beri gelen Allah’ın gönderdiği dinlerde de farklılıklar vardı Farklı olmak rahmet olmasaydı Allah, peygamberlerin şeriatlarını ameldeki bilgilerini hep aynı yapardı Farklı yapması, mezheplerdeki farklılıkların rahmet olduğunu göstermiyor mu?
CEVAP
Elbette gösteriyor Mezhepsizlerin inkâr edemediği bir hadis meali şöyledir:
(Müctehid, ictihadında hata ederse bir, isabet ederse iki sevap alır) Buhari
Hatası bile sevap olan âlimlerin böyle farklı ictihadları bir rahmettir Bunu inkâr etmek 14 asırdan beri gelen âlimleri yalanlamak ve hak mezhepleri inkâr olur O hadisi bir çok muhaddis rivayet etmiştir Muhaddis sıradan insan değildir Ömürleri hadis ilmi ile geçmiştir O hadisi şerif şu mealdedir: (Ümmetimin âlimlerin ihtilafı farklı ictihadları rahmettir) Beyheki, İMünavi, İbni Nasr, Deylemi
Fıkıh âlimi İbni Âbidin hazretleri, önsözde buyuruyor ki:
Bu hadis meşhurdur Mekasıdı hasene’de yazılıdır İbni Hacib de Muhtasar’da sahih olduğunu yazmaktadır Nasrulmukaddesinin Hucce kitabında ve Beyheki’nin Risaletüleşariyye’sinde sahih hadis olarak bildirildiğini, İmamı Süyuti yazmaktadır Halimi ve kadi Hüseyin ve İmamülHaremeyn de sahih olarak bildirmişlerdir Mevahibi ledünniyye’de de yazılıdır
Farklı ictihad, Peygamberlerin farklı şeriatları gibi rahmettir Bir âlim, öteki âlimin ictihadının yanlış olduğunu söylemez Çünkü Mecelle’de (İctihad ictihadla nakzedilemez) buyuruluyor (Madde 16)
Müctehidlerin ihtilafları, yani farklı ictihadları rahmet olmasa idi, müctehidin hatasına da sevap verilmezdi Yanlış bir işe sevap verilmez Müctehidin hatasına da sevap verildiğine göre, farklı ictihad rahmettir İhtilaf rahmet olunca ittifak gazap olur demek de yanlıştır Çünkü bu söz, Peygamberlerin getirdiği dinlerin farklı olmasına ve Selef âlimlerinin birbirinden farklı ictihad etmesine dil uzatmak olur
Resulullah efendimiz de rahmet olması için farklı hadisler bildirmiştir Hak mezheplerin farklı oluş sebeplerinden birisi de, bu farklı hadislerdir Mesela üç hadis âlimi şu hadisi şerifleri ittifakla bildirmişlerdir:
(Ön avretine dokunan erkeğin abdesti bozulur) Ebu Davud, Tirmizi, Nesai
(Ön avretine dokunan erkeğin abdesti bozulmaz) Ebu Davud,Tirmizi, Nesai
Hiç birisi uydurma dememiştir Bu farklılığın rahmet olduğunu bildikleri için kitaplarına almışlardır Bu büyük hadis âlimlerine dil uzatanın dili kurur Müctehidin ihtilafı rahmet olduğu gibi, her biri Cennetlik ve müctehid olan eshabı kiramın farklı ictihadları da rahmettir Bir hadisi şerif meali:
(Eshabım gökteki yıldızlar gibidir Hangisine uyarsanız hidayete erersiniz Eshabımın ihtilafı farklı ictihadları sizin için rahmettir) Taberani, Beyheki, İbni Asakir, Hatib, Deylemi, Darimi, İ Münavi, İbni Adiy
Görüldüğü gibi bu hadisi şerifi 8 muhaddis rivayet etmiştir Müctehidlerin ve hepsi müctehid olan eshabı kiramın da farklı ictihadları rahmettir
Sual: Kitaplarda, İmamı Ebu Yusuf’a, Cuma’yı kıldıktan sonra, guslettiği kuyuda fare ölüsü görüldüğü söylenince, “Şafii kardeşlerimize göre guslümüz sahihtir buyurarak tekrar gusletmediği bildiriliyor Halbuki İmamı Ebu Yusuf müctehid idi Müctehid, müctehidi taklit edemez Bu sözünün açıklaması nedir?
CEVAP
Şafiileri taklit etmiyor O anda Şafiiler gibi ictihadda bulunuyor Şafiilere uygun ictihad ettim demek istiyor
CEVAP
İctihad, bir ibadet, yani Allahü teâlânın emri olduğundan, hiçbir müctehid, diğer bir müctehidin ictihadına yanlış diyemez Çünkü, her müctehide, kendi ictihadı hak ve doğrudur Beyheki’deki hadisi şerifte, (Müctehid âlimlerin farklı ictihadları rahmettir) buyuruluyor İmamı Şafii hazretleri, imamı a’zam hazretlerinden farklı ictihadları olduğu ve Hanefi mezhebinde olmadığı halde, (imamı a’zam Ebu Hanife’nin rey ve ictihadını beğenmeyene, Allahü teâlâ lanet etsin!) buyurmuştur İmamı Ebu Yusuf ve imamı Muhammed ve diğer imamların, imamı a’zama uymayan sözleri, onu beğenmemek, kabul etmemek değildir Kendi ictihadlarını bildirmektir Bunu bildirmeye memurdurlar
Mezheplerdeki farklılıkların çoğu, Resulullah efendimizin ibadetleri değişik şekilde yaptığındandır Bir de âyeti kerime ve hadisi şeriflerden müctehidlerin farklı anlayışları vardır Müctehid ictihadında yanılabilir Fakat yanılsa da mahzuru yoktur Buhari’deki hadisi şerifte de, (Müctehid, ictihadında isabet ederse iki, yanılırsa bir sevap alır) buyuruluyor Demek ki ictihad hatası, günah değil, aksine sevaptır Farklı ictihadlarından dolayı Eshabı kirama ve müctehidlere dil uzatılmaz
Serveri âlem efendimiz, uzak ülkelere gönderdikleri Sahabei kirama, güçlük karşısında kalınca, âyeti kerimelere müracaat etmelerini, orada bulamazlarsa, hadisi şeriflere müracaat etmelerini, orada da bulamazlar ise, kendi rey ve ictihadları ile hareket etmelerini, kendilerinden daha yüksek ilimli ve fikirli olsalar dahi, başkalarının ictihadına uymamalarını emrederdi
İşte bunun gibi, imamı Ebu Yusuf ve imamı Muhammed de hocaları olan imamı a’zamın reyine tâbi olmayıp, kendi ictihadları ile hareket ederlerdi Halbuki, imamı a’zamın ilmi onların üstünde idi Dört mezhep arasındaki farklar da, bundan ileri gelmektedir
O halde namaz, oruç ve diğer ibadetlerde, büyük âlim olan mezhep imamlarımızın birbirine uymayan ictihadları için, hiçbiri diğerinin sözüne yanlış dememiştir
Sahabei kiram da böylece birçok işlerde birbirlerine uymamışlarsa da, hiçbiri diğerinin ictihadına yanlış dememiş, dalalet, fısk demeyi hatırlarına bile getirmemişlerdir Mesela, Ebu Bekri Sıddık halife iken, Müslüman olmasını teşvik için, gayrı müslim olan birisini, bir sahabinin yanına katarak, beytülmalın muhafaza memuru olan Hazreti Ömer’e gönderdi Buna zekat hissesini versin dedi Hazreti Ömer ise, bu parayı vermedi Müellefei kulub ismi verilen bu gibi kimselere zekat verilmesi, âyeti kerimede emr edilmiş iken, niye vermedin diye sorunca, Hazreti Ömer, (Kâfirlerin kalblerini yumuşatmak emri, Allahü teâlânın vaad ettiği zafer ve galibiyet başlamadan önce, kâfirlerin azgın olduğu zamanda idi Şimdi ise, Müslümanlar kuvvetlenmiş, kâfirler mağlup ve aciz olmuştur Şimdi kâfirlerin kalblerini mal ile kazanmaya lüzum kalmamıştır) buyurduktan sonra, Müellefei kulub denilen kâfirlere zekat verilmesi emrini nesh eden, yani yürürlükten kaldıran âyeti kerimeyi ve Muaz hadisini okudu Hazreti Ömer’in bu ictihadının, Sıddıkı a’zamın rey ve ictihadına uymaması, onun bu emrini red etmek değildir Beytülmalın muhafazasına ve idaresine memur olduğu için, ictihadını söylemişti Hazreti Ebu Bekir de bu ictihadından dolayı ona bir şey dememişti Hatta, ictihadını değiştirerek, Eshabı kiramın hepsi, Hazreti Ömer gibi ictihad eylediler (Eshabı kiram kitabı)
Sual: Selefiye itikadındaki gençler (Ümmetimin ihtilafı rahmettir) hadisi uydurmadır diyorlar İhtilaf rahmet olunca ittifak gazap olur diyorlar O zaman dört hak mezhebe de dil uzatmış olmuyorlar mı? Hazreti Âdem’den beri gelen Allah’ın gönderdiği dinlerde de farklılıklar vardı Farklı olmak rahmet olmasaydı Allah, peygamberlerin şeriatlarını ameldeki bilgilerini hep aynı yapardı Farklı yapması, mezheplerdeki farklılıkların rahmet olduğunu göstermiyor mu?
CEVAP
Elbette gösteriyor Mezhepsizlerin inkâr edemediği bir hadis meali şöyledir:
(Müctehid, ictihadında hata ederse bir, isabet ederse iki sevap alır) Buhari
Hatası bile sevap olan âlimlerin böyle farklı ictihadları bir rahmettir Bunu inkâr etmek 14 asırdan beri gelen âlimleri yalanlamak ve hak mezhepleri inkâr olur O hadisi bir çok muhaddis rivayet etmiştir Muhaddis sıradan insan değildir Ömürleri hadis ilmi ile geçmiştir O hadisi şerif şu mealdedir: (Ümmetimin âlimlerin ihtilafı farklı ictihadları rahmettir) Beyheki, İMünavi, İbni Nasr, Deylemi
Fıkıh âlimi İbni Âbidin hazretleri, önsözde buyuruyor ki:
Bu hadis meşhurdur Mekasıdı hasene’de yazılıdır İbni Hacib de Muhtasar’da sahih olduğunu yazmaktadır Nasrulmukaddesinin Hucce kitabında ve Beyheki’nin Risaletüleşariyye’sinde sahih hadis olarak bildirildiğini, İmamı Süyuti yazmaktadır Halimi ve kadi Hüseyin ve İmamülHaremeyn de sahih olarak bildirmişlerdir Mevahibi ledünniyye’de de yazılıdır
Farklı ictihad, Peygamberlerin farklı şeriatları gibi rahmettir Bir âlim, öteki âlimin ictihadının yanlış olduğunu söylemez Çünkü Mecelle’de (İctihad ictihadla nakzedilemez) buyuruluyor (Madde 16)
Müctehidlerin ihtilafları, yani farklı ictihadları rahmet olmasa idi, müctehidin hatasına da sevap verilmezdi Yanlış bir işe sevap verilmez Müctehidin hatasına da sevap verildiğine göre, farklı ictihad rahmettir İhtilaf rahmet olunca ittifak gazap olur demek de yanlıştır Çünkü bu söz, Peygamberlerin getirdiği dinlerin farklı olmasına ve Selef âlimlerinin birbirinden farklı ictihad etmesine dil uzatmak olur
Resulullah efendimiz de rahmet olması için farklı hadisler bildirmiştir Hak mezheplerin farklı oluş sebeplerinden birisi de, bu farklı hadislerdir Mesela üç hadis âlimi şu hadisi şerifleri ittifakla bildirmişlerdir:
(Ön avretine dokunan erkeğin abdesti bozulur) Ebu Davud, Tirmizi, Nesai
(Ön avretine dokunan erkeğin abdesti bozulmaz) Ebu Davud,Tirmizi, Nesai
Hiç birisi uydurma dememiştir Bu farklılığın rahmet olduğunu bildikleri için kitaplarına almışlardır Bu büyük hadis âlimlerine dil uzatanın dili kurur Müctehidin ihtilafı rahmet olduğu gibi, her biri Cennetlik ve müctehid olan eshabı kiramın farklı ictihadları da rahmettir Bir hadisi şerif meali:
(Eshabım gökteki yıldızlar gibidir Hangisine uyarsanız hidayete erersiniz Eshabımın ihtilafı farklı ictihadları sizin için rahmettir) Taberani, Beyheki, İbni Asakir, Hatib, Deylemi, Darimi, İ Münavi, İbni Adiy
Görüldüğü gibi bu hadisi şerifi 8 muhaddis rivayet etmiştir Müctehidlerin ve hepsi müctehid olan eshabı kiramın da farklı ictihadları rahmettir
Sual: Kitaplarda, İmamı Ebu Yusuf’a, Cuma’yı kıldıktan sonra, guslettiği kuyuda fare ölüsü görüldüğü söylenince, “Şafii kardeşlerimize göre guslümüz sahihtir buyurarak tekrar gusletmediği bildiriliyor Halbuki İmamı Ebu Yusuf müctehid idi Müctehid, müctehidi taklit edemez Bu sözünün açıklaması nedir?
CEVAP
Şafiileri taklit etmiyor O anda Şafiiler gibi ictihadda bulunuyor Şafiilere uygun ictihad ettim demek istiyor
