Farklı Kültürlerde Mantı Hazırlanışı

Hamur işi yemekler ve aperatifler ile mutfak dünyasını geniş tutan Anadolu insanı, mantı yemeği ile de hem hamuru, hem eti, hem de baharatları buluşturmayı başarmıştır Klasik olarak mantı, çeşitli baharatlarla çeşnilendirilmiş kıymanın, küçük şekilde açılan hamur parçalarının içine konulması ile hazırlanmaktadır Hazırlanan küçük hamur parçaları, suda haşlanır ve mantı yemeği servise hazır hale gitirilir

Mantı yemeği, Türk mutfağının önemli bir öğesi olduğu gibi diğer Orta Asya yemek kültürlerinin de lezzetli ve kayda değer bir öğesidir Mantı yemeği, eski Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) ülkelerinde de, oldukça popüler bir yiyecektir Mantının Anadolu kültürüne entegre olma süreci ise, Orta Asya’dan Anadolu’ya göçen Türk kavimleri ile başlamıştır Bu önermeyi kanıtlar nitelikte olarak, bazı yörelerde mantı yemeğine “tatar böreği ismi verilmektedir Uzak Doğu mutfağında ise, mantı yemeğinin çok benzer bir türevine, baozi ve mandu isimleri verilmektedir Bu yemek türü de, etli ve sebzeli hamur yemeklerine benzetilmektedir

Her toplumun damak tadı ve kültürüne göre değişkenlik gösteren mantı, yapılış biçimi olarak da toplumdan topluma farklı şekilde hazırlanabilmektedir Temel olarak ise, Kazak, Kırgız ve Türk mutfağı baz alınır

Kazak Mutfağında Mantı Yemeğinin Hazırlanışı:

Koyun ya da at etinden yapılmış kıyma parçaları, küçük hamur parçalarının içine yerleştirilir Bu hamurlar, buhar üzerinde pişirilir Bir miktar karabiber, pişirilen hamurlara ekilir Balkabağı parçaları da, hamurun son haline eklenir Hazırlanan mantı yemeğinin üzerine, bir miktar tereyağı, biraz ekşi krema veya bir miktar soğan sosu serpilerek, yemek için servis yapılır

Kırgız Mutfağında Mantı Yemeğinin Hazırlanışı:

Koyun eti, dana eti, patates parçaları ya da bal kabağı parçaları gibi malzemeler içinden seçilen biri ya da birkaçı birden, hamur parçalarının içine konulur Bu hamura, bir miktar yağ eklenir Bu yağın eklenme amacı, mantının daha sulu ve daha lezzetli olmasını sağlamaktır Yağda kızartılarak hazırlanan bu mantı çeşidi, istenirse buharda ya da suda da haşlanabilmektedir Pişen mantının üzerine, genel olarak tereyağı gezdirilir Ekşi krema, özel domates sosu ya da sirke ve karabiber ile lezzeti artırılan taze soğan halkaları da, mantının yanına ilave edilerek servis yapılabilir Kırgızistan’da özellikle çocuklar, mantı yemeğini çok severler Her ne kadar pişirmesi, hazırlanması ya da süslenmesi zaman alıcı ve zahmetli olsa da, Kırgız mutfağında ailecek uygulanabilen bir aktivite halini almaktadır

Türk Mutfağında Mantı Yemeği:

Anadolu topraklarının en lezzetli, en güzel yemekleri arasında sayılan mantı, pek çok yörede yapılır Kırşehir, Adana, Aksaray, Çorum, Konya, Niğde, Sivas, Tokat, Yozgat, Ardahan gibi şehirlerimizde geleneksel olarak yüz yıllardır hazırlanan ve yenilen mantı, bilhassa da Kayseri ile özdeşleşmiştir Son dönemde, yapılışı her yöreye yayılan mantı, hazır gıda olarak da marketlere sunularak, gerek yurt içinde, gerekse yurt dışında, geleneksel anlamda hazırlanması ile uğraşamayan ya da buna fırsatı olmayan kimselerce, kolayca tüketilmektedir Anadolu’daki servis şekli ise, üzerine sarımsaklı yoğurt, salça ve erimiş tereyağı dökülmesi ile birlikte sumak, kuru nane ve fesleğen ekilmesi ile yapılmasıdır Eğer iç kıymasında fesleğen var ise, üzerine fesleğen yerine reyhan da ekilebilmektedir

Türk mantısı, her ne kadar eti bol ve hamuru az olarak yapılsa da, Kayseri’de yapılan mantı yemeği, görece daha küçük ebatlardadır Bunun nedeni ise, bir gelenekten gelmektedir Kayseri’de, eski zamanlarda gelin gidecek olan kızlardan, mantı yapması istenmektedir Gelin adayı kızlar, yaptıkları mantı tanelerinin 40 adetini, bir kaşığa sığdırmak zorundadır Çünkü bu şekilde mantı yapabilirlerse, bu durum kızların narin ve yetenekli iş yaptıklarına işarettir

Yazar: Baran Akçok