Fatih Sultan Mehmet'in Fetihleri

fatih sultan mehmet fetihleri

Fatih Sultan Mehmet(Mehmed), 30 Mart 1432'de, o dönemde Osmanlı Devletinin başkenti olan Edirne'de doğdu 6Osmanlı padişahı olanII Muradın Hüma Hatun'dan olan oğluydu Molla Gürani gibi dönemin meşhur bilginlerinden özel dersler alarak yetişti 1443te, çocuk yaşta Manisa sancakbeyliğine atanınca, hocaları ve danışmanlarıyla birlikte Manisaya gitti

II Murad, Balkanlarda ve Anadoluda dağıtılmış sorunların yaşandığı bir ortamda Mehmedi Edirneye çağırdı ve tahtı ona bıraktı Ağustos 1444te, 12 yaşında deneyimsiz bir çocuğun padişah olması, Osmanlılarla çatışma halinde olan devletleri umutlandırdı Bir Haçlı ordusu Tuna Irmağı'nı aşıp Varnayı kuşattı Sadrazam Çandarlı Halil Paşa Anadolu'da bulunan II Murad'ı Edirne'ye çağırdı II Murad, 10 Kasım 1444'te Varna Savaşında Haçlı ordusunu bozguna uğrattı Savaştan sonra da II Mehmedi tahtta bırakarak Manisaya çekildi Oysa II Mehmedin padişahlığı Türk aristokrat Çandarlı Halil Paşa ile yeni padişahı destekleyen devşirme kökenli Zağanos Paşa ve Şihabeddin Paşa aralarında şiddetli bir zor çekişmesine yol açmıştı II Muradın tahta dönmesini isteyen Çandarlı Halil Paşa, çaktırmadan bir yeniçeri ayaklanmasını destekledi ve II Mehmedi tahttan çekilmek zorunda bıraktı

II Murad Edirne'ye dönerek Mayıs 1446da her tarafta tahta geçti Mehmed sancakbeyi olarak Zağanos Paşa ve Şihabeddin Paşayla birlikte Manisa'ya döndü Bu dönemde Mehmed, 1448 ve 1450'deki Arnavutluk seferlerine katıldı Babası ölünce de 18 Şubat 1451de Edirne'de ikinci kere tahta çıktı

Fatih Sultan Mehmet, Varna Savaşı'ndan önce Sadrazam Çandarlı Halil Paşa'nın tahta davetini reddeden babasına Eğer padişah sen isen ordunun başına geç, eğer padişah ben isem emrediyorum ordunun başına geçsözü ile, hemen şimdi çocuk yaşta iken, düşündürücü ve akıl doymuş bir paradoks sunmuştur


İstanbulun Fethi

IIMehmed, tahta çıktıktan sonradan Çandarlı Halil Paşanın sadrazamlığına dokunmadı Onun genç yaşta padişah olmasından dolayı her yerde umutlanan Karamanoğulları, hemencecik harekete geçerek Seydişehir ve Akşehir'i ele geçirdiler Bizans da papaya başvurarak yeni bir Haçlı seferi düzenlenmesini istedi lakin olumlu yanıt alamadı


İstanbul'un Fethi'nin Nedenleri
1 Bizans'ın, Osmanlı Devleti'nin Rumeli'deki ilerlemesine ve büyümesine engel olması
2 Bizans'ın Anadolu beyliklerini Osmanlı Devleti'ne aleyhinde kışkırtarak Anadolu'daki Türk birliğini bozmaya çalışması
3 Bizans'ın Osmanlı şehzadelerini kışkırtarak Osmanlı Devleti'nde taht kavgalarına niçin olması
4 Bizans'ın, AvrupaHristiyan dünyasını kışkırtıp Haçlı Seferleri'ne zemin hazırlaması
5 Anadolu ve Rumeli toprakları arasındaki bağlantının sağlanabilmesi için İstanbul'un alınmasının gerekmesi
6 Ipekli Yolu'nun Avrupa'ya açılan koluna başat edinmek
7 Kara ve deniz ticareti bakımından İstanbul'un manâlı bir konuma sahip olması
8 Boğazlar yolu ile hesaplı canlılığın mevcudiyeti
9 Anadolu ve Rumeli arasındaki askeri geçişin kolaylaştırılmak istenmesi
10 II Mehmed'in, Hz Muhammed'in; İstanbul elbet fetholunacaktır Ne hoş kumandandır o kumandan ve ne güzeldir o askerlerhadisine bedel olabilme düşüncesi


İstanbul'un Fethi İçin Osmanlı Devleti'nin Yaptığı Hazırlıklar
1 II Mehmet, önce Macarlar ve Venedikliler ile bir barışma antlaşması yaparak Balkanlarda güven ve istikrarı sağladı
2 Karamanoğulları ile anlaşarak Anadolu'daki güvenliği sağladı
3 Bizans'a Karadeniz'den gelecek yardımları engelleyebilmek için, Anadolu Hisarı(Efendice Hisar)'nın karşısına Rumeli Hisarı(Boğazkesen Hisarı)'nı yaptırdı
4 İstanbul'un zinde surlarında gedikler açabilmek için, Bizans'ın hapisanesinden Macar Sanatçı Urban kaçırıldı ve Edirne'de ona, o zamana dek görülmemiş büyüklükte toplar döktürtüldü
5 İstanbul surlarına dar asker çıkarabilmek için tekerlekli kuleler yapıldı
6 Kuşatmaya yardım için bir donanma hazırlandı


İstanbul'un Fethi İçin Bizans'ın Yaptığı Hazırlıklar
1 Kale surlarını güçlendirdiler
2 Osmanlı Donanması'nın Haliç'e girmesine önlemek için, Haliç'in ağzını zincirle kapattılar
3 Bizanslılar, suda yanabilen barut, neft yağı ve kükürt ile yapılan Rum Ateşi(Gregois) adlı silahı yaptılar
4 Osmanlı Devleti'nin kuşatmaya hazırlandıklarını anlayınca depolarını yiyecek, tabanca, mühimmat vb şeylerle doldurdu


Büyük Kuşatma
23 Mart 1453'te Edirne'den hareket etti ve 6 Nisan 1453te İstanbulu kuşattı Abluka, kesik kesik çatışmalarla 53 gün sürdü II Mehmet, Çandarlı Halil Paşanın İstanbulun fethine karşı bir tavır sergilemesi üzerine, son saldırı hazırlıklarını yapması için Zağanos Paşayı görevlendirdi Bizansa yardımın gelmesini önlemek için de Marmara Denizi ile Çanakkale Boğazı'nı ablukaya aldı Hiçbir yerden yardım alamayan Bizansın başkenti 29 Mayıs 1453 günü düştü Bin takvim Bizans İmparatorluğu'na son veren II Mehmet, bu olaydan daha sonra Fatih(ülke açan, ülke alan) ünvanını aldı


İstanbul abluka altındayken Bizans'a yardıma gelen gemilerle yapılan deniz savaşı sırasında kendini tutamayan IIMehmet'in atını düşman gemisine doğru sulara sürmesinin tasviriFatih, bir merasim alayının başında şehre girdi Birincil meslek olarak Ayasofyaya artan bir şekilde burayı camiye dönüştürdü İstanbulu Osmanlı İmparatorluğunun başkenti yaptı Kentin ticaret merkezi olan Galatadan kaçmış olan Rumların ve Cenevizlilerin dönmesini sağladı Rum Patrikliğinin her yerde açılmasına müsade verdi; keza bir Yahudi hahambaşlığı ile bir Ermeni patrikhanesi kurdurdu II Mehmet İstanbulu, ayrı dinlerden insanların bir arada yaşadığı, ticaret ve kültür merkezi olan bir başkent yapmayı amaçladı


İstanbul'un Fethi'nin Türk Tarihi Açısından Sonuçları
1 Osmanlı Devleti'nin Kuruluş Dönemi bitti, Yükseliş Dönemi başladı
2 İstanbul'un Fethi ile Osmanlı Devleti'nin Anadolu ve Rumeli toprakları arasındaki Bizans'ın yarattığı tehlike ortadan kalktı
3 İstanbul'un Fethi ile Karadeniz'i Akdeniz'e bağlayan ticaret yolları ele geçirildi
4 Ipek Yolu'nun Avrupa'ya dışarı giden kolu ele geçirildi
5 İstanbul, Osmanlı Devleti'nin başkenti yapıldı ve II Mehmed ülke bölge, ülke açan anlamına gelen 'Fatih' ünvanını aldı
6 Osmanlı Devleti'nin İslâm Dünyası'ndaki saygınlığı arttı
7 Fener Rum Patrikhanesi Osmanlı himayesine girdi


İstanbul'un Fethi'nin Dünya Tarihi Açısından Sonuçları
1 İstanbul'un Fethi ile Orta Çağ kapanıp, Yeni Devir açıldı
2 İstanbul'un Fethi esnasında kullanılan büyük topların, en güçlü surları bile yıkabileceği görüldü Bu denli dinç topların yapılması, Avrupa'daki 'derebeylik'lerin yıkılmasına ve merkeziyetçi krallıkların güçlenmesine niçin oldu
3 İstanbul'un Fethi ile Ipekli Yolu'nun Orta Asya'dan Avrupa'ya giden kolunun Osmanlı Devleti'nin eline geçmesi, Avrupalılar'ı yeni ticaret yolları arayışına yöneltti Bu olay 'Coğrafi Keşifler'in nedenlerinden birini oluşturdu
4 İstanbul'un Fethinden daha sonra İtalya'ya dışarı giden bilim adamları, orada eski Yunan ve Roma eserlerini inceleyerek, 'Rönesans'ın başlamasına katkıda bulundular

Sırbistan seferleri

İstanbul'un fethinden daha sonra Osmanlılara bağlılığını bildiren ve ele geçirdiği bir takım kaleleri geri veren Sırplar, Macarlar ile meslek birliği yaparak baştan düşmanlıklarını göstermeye başlamışlardı Bunun üstüne 1454 1457 aralarında üç kez peşpeşe Sırbistan'a sefer düzenlendi Belgrat dışındaki tüm Sırp toprakları ele geçirildi

Sırp Kralı Bronkoviç'in ölümüyle başlayan taht mücadelelerinden faydalanan Osmanlılar, Sırpları vergiye bağladılar Taht kavgalarının yeniden alevlenmesi üzerine, Mora seferinde yer alan Fatih, Sırp meselesine son verilmesini emretti Mahmut Paşa, 1459'da başkentleri Semendire'yi ele geçirilerek Semendire Sancakbeyliği'ni oluşturdu Bu Nedenle Sırbistan'da 350 yıl sürecek Osmanlı hâkimiyeti başlamış oldu


Mora seferleri

İstanbul'un fethinden sonra Bizans İmparatoru XII Konstantin'in oğulları, rakipleri Kantakuzen ailesine karşısında Mora'da, Osmanlıların yardımını istemişlerdi Turahanoğlu Ömer Bey, akıncıları ile duruma müdahale etti ve muhalifler bertaraf edildi Ama bu sefer iki kardeş arasında mücadele başlamıştı Alan ülkelerinin Mora'yı istilâ niyetlerini haberdar olan Fatih 1458'de harekete geçti Korent'i ele geçiren Fatih, Mora'nın bir kısmını merkeze bağlayarak, burada bir bayrak oluşturdu Atina ve öteki bölgeler ise Osmanlı yönetimini kabul etti Kardeşi Dimitrios'a aleyhinde Arnavutların desteğini alan Tomas'ın Osmanlılarla yapılan anlaşmayı bozması üzerine 2kez Mora'ya sefer düzenlendi Tomas, Papa'nın yanında firar etmek zorunda kaldı Bölgeye fazla sayıda Türk yerleştirildi Venedikliler bölge halkını Osmanlılara aleyhinde ayaklandırmaya çalışıyorlardı Ancak bunda başarı kazanamayan Venedik, Osmanlı kuvvetleri kadar bozguna uğratıldı (1465)

Anadolu seferine çıkan Fatih Cenevizlilerin manâlı üslerinden Amasra'yı, Candaroğulları'nın elindeki Sinop'u aldı

Fatih Sultan Mehmed 1477'de Kırım Hanlığı'nı Osmanlı Devleti'nin egemenliği altına aldı 1479'da bir mukavele yaparak Venedik'le 16 yıllık savaşa sona verdi Venedik Arnavutluk'taki kaleleri Osmanlılara bıraktı, karşılığında Mora'daki bazı iskelelerden kullanım hakkı elde etti Fatih Venedik'le anlaşmaya varınca, İtalya'nın öbür önemli şehir devletlerine savaş açtı 1480'de İtalya'nın güneyindeki Otranto limanını ele geçirdi Otranto, Roma'ya dışarı giden yolda bir köprübaşı olduğu için bu olay Avrupada büyük akustik uyandırdı

BosnaHersek seferleri ve Bosnalıların Müslüman oluşu

Osmanlılara ücret yoluyla ast olan Bosna Kralının, anlaşmalara riayet etmemesi üzerine Üsküp'ten harekete geçen Fatih, Sadrazam Mahmut Paşa ve Turahanoğlu Ömer Bey'e Bosna'nın tamamen fethedilmesi emrini vermişti 1463 yılındaki seferle Bosna Kralı Osmanlı hâkimiyetini yeniden tanıdı Oysa şeyhülislamın da fetvasıyla sonradan öldürüldü ve bu topraklarda Bosna Sancakbeyliği oluşturuldu Lakin ordunun İstanbul'a dönmesi üzerine aynı yıl, Macar kralı Bosna'ya girdi

İkinci defa düzenlenen seferle Osmanlılar, Yayçe dışındaki tüm kale ve şehirleri her tarafta ele geçirdiler Bosna seferleri esnasında Hersek Kralı Stefan da ülkesinin bir kısım toprağının Osmanlılara ilk elden bağlanması şartıyla tahtında bırakılmıştı Oysa 1483 yılında Hersek iyice Osmanlı toprağı hâline gelecektir Fatih, Bosna'yı Osmanlı topraklarına kattığı zaman Bogomilmezhebindeki Bosnalılara davranmıştı Hem Katolik hem de Ortadoksların kendi kiliselerine almak için baskı yaptıkları Bogomiller bu sebeple Osmanlı yönetimine sıcak bakmışlar ve kendilerine sağlanan din ve vicdan hürriyetinden etkilenerek zamanla Müslüman olmuşlardı Bu Müslüman Bosnalılara Boşnakdenilmektedir

Fatih devrinde Osmanlıların karada en dinç komşusu ve rakibi Macarlar, denizde ise Venedik idi Macarlar bu dönemde tek başlarına Osmanlılarla baş edemeyeceklerini bildiğinden, aracısız bir savaşı göze alamamış, Fatih de tabiî hudut olan Tuna'yı geçmeyi düşünmemiştir Oysa akıncılar vasıtasıyla, Macaristan'a güvenliğin sağlanmasına karşın yüzlerce başarılı akın düzenlenmiştir Ayrıca Venedik Cumhuriyeti de Osmanlılarla aracısız olarak karşılaşmaktansa Balkanlardaki diğer devletleri kışkırtmayı yeğ tutmuştur Zinde donmasıyla Mora ve Ege'deki adalara sahip edinmek isteyen Venedik, Osmanlılar karşısında istediği sonucu alamamış, aksine öyle çok ada ve kıyı kaleleri Osmanlıların eline geçmiştir

Eflak ve Boğdan seferleri

Şimşek Bayezid vaktinde vergiye bağlanan Eflâk Prensliği'nin başına Fatih göre Vlad (Kazıklı Voyvoda) getirilmişti(1456) Osmanlılara ast görünen Vlad gerçekten gizliden gizliye düşmanlık ediyordu Vlad'ın Fatih'in elçilerini kazığa oturtarak öldürmesi üstüne 1462 yılında Fatih, Eflâk'a bir sefer düzenledi Boğdan'dan da takviye bölge Osmanlı kuvvetleri voyvodayı uzun zaman takip etti Neticede, sığındığı Macarların, Osmanlılarla yaptığı anlaşma üzerine Vlad'ı esir etmeleri ile mesele çözüldü Fatih voyvodalığa Radul'u getirdi ve Eflâk bir Osmanlı eyaleti hâline geldi

1455'ten itibaren Osmanlı Hâkimiyetini tanıyan Boğdan Prensliği'nin Kefe'nin fethinden sonradan izlediği düşmanca siyaset üstüne Osmanlı kuvvetleri 1476'da Boğdan'a girdi Fatih'in şahsen başında olduğu Osmanlı kuvvetleri Boğdan ordusunu büyük bir bozguna uğrattı Böylece Boğdan da bitmiş Osmanlı hâkimiyetini tanımış oldu

Arnavutluk seferleri

Papalık ve Napoli krallığının desteği ve kışkırtmasıyla harekete geçen Arnavutluk hâkimi İskender Bey, vurkaç taktiği ile Osmanlı kuvvetlerine baskınlar düzenlemekteydi Bunun üstüne Fatih, kanımca sefere çıkmaya karar verdi 1465 yılında gerçekleşen Iseferde, İlbasan Kalesi'ni yaptırıp, içine asker yerleştiren Fatih, Balaban Paşa'yı alan için görevlendirerek, geri döndü Oysa, Papa ve öteki devletlerden aldığı kuvvetlerle Türklere saldırgan İskender Bey, Balaban Paşa'yı şehit etti ve İlbasan kalesi'ni kuşattı Bunun üzerine Fatih II Arnavutluk Seferi'ne çıktı (1467) Ele geçirilen topraklarda yeni garnizonlar oluşturuldu Bu sırada İskender Bey ölmüş ve yerine oğlu Jean geçmişti Arnavutlukta başlayan curcuna sebebiyle Fatih 3 kere Arnavutluk seferini başlattı Arnavutların elinde kalmış olan Kroya ve İşkodra kuşatıldı Nihayet 1479'da Arnavutluk da bir Osmanlı vilayeti haline gelmiş oluyordu

Yeni Fetihler

Fatih, İstanbulun fethi sırasında, Bizans yanlısı tavır içinde olduğu gerekçesiyle Çandarlı Halil Paşayı Temmuz 1453te idam ettirdi Kısa bir süre sonradan yeni fetihlere girişti 1454 ve 1455'te düzenlediği iki seferle Güney Sırbistan'ı, Ege Denizi'ndeki bir takım önemli adaları Osmanlı topraklarına kattı 1459'da Sırbistan Krallığı'nın ortadan kaldırdı Bizansın son toprakları olan Morayı da 1460'ta ele geçirdi Aynı yıl Anadolu seferine meydana çıkan Fatih Cenevizlilerin manâlı üslerinden Amasra'yı, Candaroğulları'nın elindeki Sinop'u aldı 1461'de Pontus Devleti'nin (Trabzon İmparatorluğu) başkenti Trabzon'u ele geçirdi ve bu devletin varlığına son verdi 1462'de tekrar Rumeli seferine çıktı Eflâkı Osmanlı Devleti'ne bağladı ve 1463'te Bosna'yı iyice ele geçirdi Benzer yıl Ege Denizi'ndeki Midilli Adası'nı alınca Venediklilerle arası açıldı Bu olay, 1479'a değin sürecek olan savaşın da başlangıcı olduFatih'in Ege'de ama feth ettiği adalar;Taşoz,Eğriboz,Limni,Semadirek,İmroz,Midilli ve Bozcaada'dır Fatih 1465'te Hersek'in büyük bölümünü, 1466'da da Arnavutluk'taki bir takım kaleleri fethetti

Osmanlı Devleti'nin büyüyen bu gücü aleyhinde Karamanoğulları, Mısır'daki Memlûklar ile Doğu Anadolu'daki Akkoyunlularla ittifak kurdu Fatih, 1466'da yeni bir Anadolu seferine çıktı Karamanoğullarının başkenti Konya'yı ele geçirdi Fakat İstanbul'a dönünce Karamanoğulları, Osmanlılara geçen yerleri geri aldılar Osmanlı Veziri Gedik Ahmed Paşa 1471'de Karamanoğullarını bir kere daha yenilgiye uğrattı Ne var ama Akkoyunlular, Karamanoğullarını desteklemeye devam ettiler Bunun üzerine Fatih Akkoyunlularla hesaplaşmaya karar verdi 11 Ağustos 1473'te Otlukbeli Savaşında Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasanı ağır bir yenilgiye uğrattı Ertesi sene da Karamanoğulları beyliğini ortadan kaldırdı

Fatih Sultan Mehmed 1477'de Kırım Hanlığı'nı Osmanlı Devleti'nin egemenliği altına aldı 1478'de Arnavutluk seferinde yeni yerler ele geçirdi 1479'da bir antlaşma yaparak Venedik'le 16 takvim savaşa sona verdi Venedik Arnavutluk'taki kaleleri Osmanlılara bıraktı, karşılığında Mora'daki bazı iskelelerden yararlanma hakkı elde etti Fatih Venedik'le anlaşmaya varınca, İtalya'nın öteki önemli kent devletlerine savaş açtı 1480'de İtalya'nın güneyindeki Otranto limanını ele geçirdi Otranto, Roma'ya giden yolda bir köprübaşı olduğu için bu olay Avrupada büyük akustik uyandırdı

Fatih 1481de, Anadoluya doğru yeni bir sefere çıktı Lakin daha yolun başında hastalandı ve 3 Mayıs 1481de Gebze'deki ordugâhında öldü Gut hastalığından öldüğü sanılmakla birlikte, zehirlendiği de söylenir Ölümünden sonradan oğlu Bayezid tahta çıktıFatih Camiinde ancak Türbesinde kimsesiz yatmaktadır

Yenilikleri ve Kanunnameleri

Fatih, askeri başarılarla Osmanlı Devleti'ni büyük bir imparatorluğa dönüştürdü Bilime, tarihe ve felsefeye özel ilgi gösterdi Türkçe'den başka Arapça, Latince ve Yunanca kitaplardan oluşan özel bir kütüphanesi vardı Avnitakma adıyla şiirler yazdı Şiirleri Fatih Divanı (1944), Fatihin Şiirleri (1946), Fatih ve Şiirleri (1959) gibi adlar altında basıldı Bilim adamlarını ve edebiyatçıları destekleyen Fatih, nesir ustası Sinan Paşa ile şair Ahmed Paşa'yı vezirliğe değin yükseltti Meşhur matematikçi ve astronomi bilgini Ali Kuşçu'nun İstanbul'a kalmasını sağladı Fatih, İtalyan sanatkâr Gentile Bellini'yi 1479'da İstanbul'a getirterek resimlerini yaptırdı

Fatih, Osmanlı Devletine ahenkli ve aralıksız bir inşa kazandırmak için manâlı düzenlemeler yaptı Idare, maliye ve hukuk alanında koyduğu kuralları taşıyan Fatih Kanunnamesi, sonraki dönemde de yürürlükte kaldı Bu kanunname, tahta meydana çıkan padişaha devletin geleceği için kardeşlerini öldürme hakkı veriyordu Fatihin Osmanlı devlet düzenine ilişkin esas ilkelerin öyle çoğu, Tanzimat dönemine dek geçerliliğini korudu Fatihin saltanatı döneminde Osmanlı ülkesinde 500'den fazla mimari inşa yapıldı Onun namına yapılan en kayda değer inşa, İstanbul'da bir cami ile medrese, kitaplık, imarethane (aşocağı), darüşşifa (hastane), hamam, kervansaray gibi birimleri kapsayan Fatih Külliyesidir *