Fatih Sultan Mehmet'in Fetihleri

fatih sultan mehmet fetihleri

Fatih Sultan Mehmet(Mehmed), 30 Mart 1432'de, o donemde Osmanlı Devletinin başkenti olan Edirne'de doğdu 6Osmanlı padişahı olanII Muradın Huma Hatun'dan olan oğluydu Molla Gurani gibi donemin unlu bilginlerinden ozel dersler alarak yetişti 1443te, cocuk yaşta Manisa sancakbeyliğine atanınca, hocaları ve danışmanlarıyla birlikte Manisaya gitti

II Murad, Balkanlarda ve Anadoluda ceşitli sorunların yaşandığı bir ortamda Mehmedi Edirneye cağırdı ve tahtı ona bıraktı Ağustos 1444te, 12 yaşında deneyimsiz bir cocuğun padişah olması, Osmanlılarla catışma halinde olan devletleri umutlandırdı Bir Haclı ordusu Tuna Irmağı'nı aşıp Varnayı kuşattı Sadrazam Candarlı Halil Paşa Anadolu'da bulunan II Murad'ı Edirne'ye cağırdı II Murad, 10 Kasım 1444'te Varna Savaşında Haclı ordusunu bozguna uğrattı Savaştan sonra da II Mehmedi tahtta bırakarak Manisaya cekildi Ancak II Mehmedin padişahlığı Turk soylu Candarlı Halil Paşa ile yeni padişahı destekleyen devşirme kokenli Zağanos Paşa ve Şihabeddin Paşa arasında şiddetli bir guc cekişmesine yol acmıştı II Muradın tahta donmesini isteyen Candarlı Halil Paşa, el altından bir yeniceri ayaklanmasını destekledi ve II Mehmedi tahttan cekilmek zorunda bıraktı

II Murad Edirne'ye donerek Mayıs 1446da yeniden tahta gecti Mehmed sancakbeyi olarak Zağanos Paşa ve Şihabeddin Paşayla birlikte Manisa'ya dondu Bu donemde Mehmed, 1448 ve 1450'deki Arnavutluk seferlerine katıldı Babası olunce de 18 Şubat 1451de Edirne'de ikinci kez tahta cıktı

Fatih Sultan Mehmet, Varna Savaşı'ndan once Sadrazam Candarlı Halil Paşa'nın tahta davetini reddeden babasına Eğer padişah sen isen ordunun başına gec, eğer padişah ben isem emrediyorum ordunun başına gecsozu ile, henuz cocuk yaşta iken, duşundurucu ve zeka dolu bir paradoks sunmuştur


İstanbulun Fethi

IIMehmed, tahta cıktıktan sonra Candarlı Halil Paşanın sadrazamlığına dokunmadı Onun genc yaşta padişah olmasından dolayı yeniden umutlanan Karamanoğulları, hemen harekete gecerek Seydişehir ve Akşehir'i ele gecirdiler Bizans da papaya başvurarak yeni bir Haclı seferi duzenlenmesini istedi ama olumlu yanıt alamadı


İstanbul'un Fethi'nin Nedenleri
1 Bizans'ın, Osmanlı Devleti'nin Rumeli'deki ilerlemesine ve buyumesine engel olması
2 Bizans'ın Anadolu beyliklerini Osmanlı Devleti'ne karşı kışkırtarak Anadolu'daki Turk birliğini bozmaya calışması
3 Bizans'ın Osmanlı şehzadelerini kışkırtarak Osmanlı Devleti'nde taht kavgalarına neden olması
4 Bizans'ın, AvrupaHristiyan dunyasını kışkırtıp Haclı Seferleri'ne zemin hazırlaması
5 Anadolu ve Rumeli toprakları arasındaki bağlantının sağlanabilmesi icin İstanbul'un alınmasının gerekmesi
6 İpek Yolu'nun Avrupa'ya acılan koluna hakim olmak
7 Kara ve deniz ticareti bakımından İstanbul'un onemli bir konuma sahip olması
8 Boğazlar yolu ile ekonomik canlılığın mevcudiyeti
9 Anadolu ve Rumeli arasındaki askeri gecişin kolaylaştırılmak istenmesi
10 II Mehmed'in, Hz Muhammed'in; İstanbul elbet fetholunacaktır Ne guzel kumandandır o kumandan ve ne guzeldir o askerlerhadisine layık olabilme duşuncesi


İstanbul'un Fethi İcin Osmanlı Devleti'nin Yaptığı Hazırlıklar
1 II Mehmet, once Macarlar ve Venedikliler ile bir barış antlaşması yaparak Balkanlarda guven ve istikrarı sağladı
2 Karamanoğulları ile anlaşarak Anadolu'daki guvenliği sağladı
3 Bizans'a Karadeniz'den gelecek yardımları engelleyebilmek icin, Anadolu Hisarı(Guzelce Hisar)'nın karşısına Rumeli Hisarı(Boğazkesen Hisarı)'nı yaptırdı
4 İstanbul'un guclu surlarında gedikler acabilmek icin, Bizans'ın hapisanesinden Macar Usta Urban kacırıldı ve Edirne'de ona, o zamana kadar gorulmemiş buyuklukte toplar dokturtuldu
5 İstanbul surlarına rahat asker cıkarabilmek icin tekerlekli kuleler yapıldı
6 Kuşatmaya yardım icin bir donanma hazırlandı


İstanbul'un Fethi İcin Bizans'ın Yaptığı Hazırlıklar
1 Kale surlarını guclendirdiler
2 Osmanlı Donanması'nın Halic'e girmesine engel olmak icin, Halic'in ağzını zincirle kapattılar
3 Bizanslılar, suda yanabilen barut, neft yağı ve kukurt ile yapılan Rum Ateşi(Gregois) adlı silahı yaptılar
4 Osmanlı Devleti'nin kuşatmaya hazırlandıklarını anlayınca depolarını yiyecek, silah, muhimmat vb şeylerle doldurdu


Buyuk Kuşatma
23 Mart 1453'te Edirne'den hareket etti ve 6 Nisan 1453te İstanbulu kuşattı Kuşatma, aralıklı catışmalarla 53 gun surdu II Mehmet, Candarlı Halil Paşanın İstanbulun fethine karşı bir tutum sergilemesi uzerine, son saldırı hazırlıklarını yapması icin Zağanos Paşayı gorevlendirdi Bizansa yardımın gelmesini onlemek icin de Marmara Denizi ile Canakkale Boğazı'nı ablukaya aldı Hicbir yerden destek alamayan Bizansın başkenti 29 Mayıs 1453 gunu duştu Bin yıllık Bizans İmparatorluğu'na son veren II Mehmet, bu olaydan sonra Fatih(ulke acan, ulke alan) unvanını aldı


İstanbul kuşatma altındayken Bizans'a yardıma gelen gemilerle yapılan deniz savaşı sırasında kendini tutamayan IIMehmet'in atını duşman gemisine doğru sulara surmesinin tasviriFatih, bir toren alayının başında şehre girdi İlk iş olarak Ayasofyaya giderek burayı camiye donuşturdu İstanbulu Osmanlı İmparatorluğunun başkenti yaptı Kentin ticaret merkezi olan Galatadan kacmış olan Rumların ve Cenevizlilerin donmesini sağladı Rum Patrikliğinin yeniden acılmasına izin verdi; ayrıca bir Yahudi hahambaşlığı ile bir Ermeni patrikhanesi kurdurdu II Mehmet İstanbulu, farklı dinlerden insanların bir arada yaşadığı, ticaret ve kultur merkezi olan bir başkent yapmayı amacladı


İstanbul'un Fethi'nin Turk Tarihi Acısından Sonucları
1 Osmanlı Devleti'nin Kuruluş Donemi bitti, Yukseliş Donemi başladı
2 İstanbul'un Fethi ile Osmanlı Devleti'nin Anadolu ve Rumeli toprakları arasındaki Bizans'ın yarattığı tehlike ortadan kalktı
3 İstanbul'un Fethi ile Karadeniz'i Akdeniz'e bağlayan ticaret yolları ele gecirildi
4 İpek Yolu'nun Avrupa'ya giden kolu ele gecirildi
5 İstanbul, Osmanlı Devleti'nin başkenti yapıldı ve II Mehmed ulke alan, ulke acan anlamına gelen 'Fatih' unvanını aldı
6 Osmanlı Devleti'nin İslam Dunyası'ndaki saygınlığı arttı
7 Fener Rum Patrikhanesi Osmanlı himayesine girdi


İstanbul'un Fethi'nin Dunya Tarihi Acısından Sonucları
1 İstanbul'un Fethi ile Orta Cağ kapanıp, Yeni Cağ acıldı
2 İstanbul'un Fethi sırasında kullanılan buyuk topların, en guclu surları bile yıkabileceği goruldu Bu denli guclu topların yapılması, Avrupa'daki 'derebeylik'lerin yıkılmasına ve merkeziyetci krallıkların guclenmesine neden oldu
3 İstanbul'un Fethi ile İpek Yolu'nun Orta Asya'dan Avrupa'ya giden kolunun Osmanlı Devleti'nin eline gecmesi, Avrupalılar'ı yeni ticaret yolları arayışına yoneltti Bu olay 'Coğrafi Keşifler'in nedenlerinden birini oluşturdu
4 İstanbul'un Fethinden sonra İtalya'ya giden bilim adamları, orada eski Yunan ve Roma eserlerini inceleyerek, 'Ronesans'ın başlamasına katkıda bulundular

Sırbistan seferleri

İstanbul'un fethinden sonra Osmanlılara bağlılığını bildiren ve ele gecirdiği bazı kaleleri geri veren Sırplar, Macarlar ile iş birliği yaparak yeniden duşmanlıklarını gostermeye başlamışlardı Bunun uzerine 1454 1457 arasında uc kez peşpeşe Sırbistan'a sefer duzenlendi Belgrat dışındaki butun Sırp toprakları ele gecirildi

Sırp Kralı Bronkovic'in olumuyle başlayan taht mucadelelerinden faydalanan Osmanlılar, Sırpları vergiye bağladılar Taht kavgalarının yeniden alevlenmesi uzerine, Mora seferinde bulunan Fatih, Sırp meselesine son verilmesini emretti Mahmut Paşa, 1459'da başkentleri Semendire'yi ele gecirilerek Semendire Sancakbeyliği'ni oluşturdu Boylece Sırbistan'da 350 yıl surecek Osmanlı hakimiyeti başlamış oldu


Mora seferleri

İstanbul'un fethinden sonra Bizans İmparatoru XII Konstantin'in oğulları, rakipleri Kantakuzen ailesine karşı Mora'da, Osmanlıların yardımını istemişlerdi Turahanoğlu Omer Bey, akıncıları ile duruma mudahale etti ve muhalifler bertaraf edildi Fakat bu sefer iki kardeş arasında mucadele başlamıştı Bolge ulkelerinin Mora'yı istila niyetlerini bilen Fatih 1458'de harekete gecti Korent'i ele geciren Fatih, Mora'nın bir kısmını merkeze bağlayarak, burada bir sancak oluşturdu Atina ve diğer bolgeler ise Osmanlı yonetimini kabul etti Kardeşi Dimitrios'a karşı Arnavutların desteğini alan Tomas'ın Osmanlılarla yapılan anlaşmayı bozması uzerine 2kez Mora'ya sefer duzenlendi Tomas, Papa'nın yanına kacmak zorunda kaldı Bolgeye cok sayıda Turk yerleştirildi Venedikliler bolge halkını Osmanlılara karşı ayaklandırmaya calışıyorlardı Ancak bunda başarı kazanamayan Venedik, Osmanlı kuvvetleri tarafından bozguna uğratıldı (1465)

Anadolu seferine cıkan Fatih Cenevizlilerin onemli uslerinden Amasra'yı, Candaroğulları'nın elindeki Sinop'u aldı

Fatih Sultan Mehmed 1477'de Kırım Hanlığı'nı Osmanlı Devleti'nin egemenliği altına aldı 1479'da bir antlaşma yaparak Venedik'le 16 yıllık savaşa sona verdi Venedik Arnavutluk'taki kaleleri Osmanlılara bıraktı, karşılığında Mora'daki bazı iskelelerden yararlanma hakkı elde etti Fatih Venedik'le anlaşmaya varınca, İtalya'nın oteki onemli kent devletlerine savaş actı 1480'de İtalya'nın guneyindeki Otranto limanını ele gecirdi Otranto, Roma'ya giden yolda bir koprubaşı olduğu icin bu olay Avrupada buyuk yankı uyandırdı

BosnaHersek seferleri ve Bosnalıların Musluman oluşu

Osmanlılara vergi yoluyla bağlı olan Bosna Kralının, anlaşmalara riayet etmemesi uzerine Uskup'ten harekete gecen Fatih, Sadrazam Mahmut Paşa ve Turahanoğlu Omer Bey'e Bosna'nın tamamen fethedilmesi emrini vermişti 1463 yılındaki seferle Bosna Kralı Osmanlı hakimiyetini yeniden tanıdı Ancak şeyhulislamın da fetvasıyla sonra olduruldu ve bu topraklarda Bosna Sancakbeyliği oluşturuldu Fakat ordunun İstanbul'a donmesi uzerine aynı yıl, Macar kralı Bosna'ya girdi

İkinci kez duzenlenen seferle Osmanlılar, Yayce dışındaki butun kale ve şehirleri yeniden ele gecirdiler Bosna seferleri esnasında Hersek Kralı Stefan da ulkesinin bir kısım toprağının Osmanlılara doğrudan bağlanması şartıyla tahtında bırakılmıştı Ancak 1483 yılında Hersek tamamen Osmanlı toprağı haline gelecektir Fatih, Bosna'yı Osmanlı topraklarına kattığı zaman Bogomilmezhebindeki Bosnalılara cok iyi davranmıştı Hem Katolik hem de Ortadoksların kendi kiliselerine almak icin baskı yaptıkları Bogomiller bu sebeple Osmanlı yonetimine sıcak bakmışlar ve kendilerine sağlanan din ve vicdan hurriyetinden etkilenerek zamanla Musluman olmuşlardı Bu Musluman Bosnalılara Boşnakdenilmektedir

Fatih devrinde Osmanlıların karada en guclu komşusu ve rakibi Macarlar, denizde ise Venedik idi Macarlar bu donemde tek başlarına Osmanlılarla baş edemeyeceklerini bildiğinden, doğrudan bir savaşı goze alamamış, Fatih de tabii sınır olan Tuna'yı gecmeyi duşunmemiştir Ancak akıncılar vasıtasıyla, Macaristan'a guvenliğin sağlanmasına yonelik yuzlerce başarılı akın duzenlenmiştir Keza Venedik Cumhuriyeti de Osmanlılarla doğrudan karşılaşmaktansa Balkanlardaki diğer devletleri kışkırtmayı yeğ tutmuştur Guclu donmasıyla Mora ve Ege'deki adalara sahip olmak isteyen Venedik, Osmanlılar karşısında istediği sonucu alamamış, aksine pek cok ada ve kıyı kaleleri Osmanlıların eline gecmiştir

Eflak ve Boğdan seferleri

Yıldırım Bayezid zamanında vergiye bağlanan Eflak Prensliği'nin başına Fatih tarafından Vlad (Kazıklı Voyvoda) getirilmişti(1456) Osmanlılara bağlı gorunen Vlad aslında gizliden gizliye duşmanlık ediyordu Vlad'ın Fatih'in elcilerini kazığa oturtarak oldurmesi uzerine 1462 yılında Fatih, Eflak'a bir sefer duzenledi Boğdan'dan da yardım alan Osmanlı kuvvetleri voyvodayı uzun sure takip etti Neticede, sığındığı Macarların, Osmanlılarla yaptığı anlaşma uzerine Vlad'ı esir etmeleri ile mesele cozuldu Fatih voyvodalığa Radul'u getirdi ve Eflak bir Osmanlı eyaleti haline geldi

1455'ten itibaren Osmanlı Hakimiyetini tanıyan Boğdan Prensliği'nin Kefe'nin fethinden sonra izlediği duşmanca siyaset uzerine Osmanlı kuvvetleri 1476'da Boğdan'a girdi Fatih'in bizzat başında olduğu Osmanlı kuvvetleri Boğdan ordusunu buyuk bir bozguna uğrattı Boylece Boğdan da yeniden Osmanlı hakimiyetini tanımış oldu

Arnavutluk seferleri

Papalık ve Napoli krallığının desteği ve kışkırtmasıyla harekete gecen Arnavutluk hakimi İskender Bey, vurkac taktiği ile Osmanlı kuvvetlerine baskınlar duzenlemekteydi Bunun uzerine Fatih, bizzat sefere cıkmaya karar verdi 1465 yılında gercekleşen Iseferde, İlbasan Kalesi'ni yaptırıp, icine asker yerleştiren Fatih, Balaban Paşa'yı bolge icin gorevlendirerek, geri dondu Ancak, Papa ve diğer devletlerden aldığı kuvvetlerle Turklere saldıran İskender Bey, Balaban Paşa'yı şehit etti ve İlbasan kalesi'ni kuşattı Bunun uzerine Fatih II Arnavutluk Seferi'ne cıktı (1467) Ele gecirilen topraklarda yeni garnizonlar oluşturuldu Bu sırada İskender Bey olmuş ve yerine oğlu Jean gecmişti Arnavutlukta başlayan kargaşa sebebiyle Fatih 3 kez Arnavutluk seferini başlattı Arnavutların elinde kalmış olan Kroya ve İşkodra kuşatıldı Nihayet 1479'da Arnavutluk da bir Osmanlı vilayeti haline gelmiş oluyordu

Yeni Fetihler

Fatih, İstanbulun fethi sırasında, Bizans yanlısı tutum icinde olduğu gerekcesiyle Candarlı Halil Paşayı Temmuz 1453te idam ettirdi Kısa bir sure sonra yeni fetihlere girişti 1454 ve 1455'te duzenlediği iki seferle Guney Sırbistan'ı, Ege Denizi'ndeki bazı onemli adaları Osmanlı topraklarına kattı 1459'da Sırbistan Krallığı'nın ortadan kaldırdı Bizansın son toprakları olan Morayı da 1460'ta ele gecirdi Aynı yıl Anadolu seferine cıkan Fatih Cenevizlilerin onemli uslerinden Amasra'yı, Candaroğulları'nın elindeki Sinop'u aldı 1461'de Pontus Devleti'nin (Trabzon İmparatorluğu) başkenti Trabzon'u ele gecirdi ve bu devletin varlığına son verdi 1462'de yeniden Rumeli seferine cıktı Eflakı Osmanlı Devleti'ne bağladı ve 1463'te Bosna'yı tamamen ele gecirdi Aynı yıl Ege Denizi'ndeki Midilli Adası'nı alınca Venediklilerle arası acıldı Bu olay, 1479'a kadar surecek olan savaşın da başlangıcı olduFatih'in Ege'de ki feth ettiği adalar;Taşoz,Eğriboz,Limni,Semadirek,İmroz,Midilli ve Bozcaada'dır Fatih 1465'te Hersek'in buyuk bolumunu, 1466'da da Arnavutluk'taki bazı kaleleri fethetti

Osmanlı Devleti'nin gelişen bu gucu karşısında Karamanoğulları, Mısır'daki MemlUklar ile Doğu Anadolu'daki Akkoyunlularla ittifak kurdu Fatih, 1466'da yeni bir Anadolu seferine cıktı Karamanoğullarının başkenti Konya'yı ele gecirdi Ama İstanbul'a donunce Karamanoğulları, Osmanlılara gecen yerleri geri aldılar Osmanlı Veziri Gedik Ahmed Paşa 1471'de Karamanoğullarını bir kez daha yenilgiye uğrattı Ne var ki Akkoyunlular, Karamanoğullarını desteklemeye devam ettiler Bunun uzerine Fatih Akkoyunlularla hesaplaşmaya karar verdi 11 Ağustos 1473'te Otlukbeli Savaşında Akkoyunlu hukumdarı Uzun Hasanı ağır bir yenilgiye uğrattı Ertesi yıl da Karamanoğulları beyliğini ortadan kaldırdı

Fatih Sultan Mehmed 1477'de Kırım Hanlığı'nı Osmanlı Devleti'nin egemenliği altına aldı 1478'de Arnavutluk seferinde yeni yerler ele gecirdi 1479'da bir antlaşma yaparak Venedik'le 16 yıllık savaşa sona verdi Venedik Arnavutluk'taki kaleleri Osmanlılara bıraktı, karşılığında Mora'daki bazı iskelelerden yararlanma hakkı elde etti Fatih Venedik'le anlaşmaya varınca, İtalya'nın oteki onemli kent devletlerine savaş actı 1480'de İtalya'nın guneyindeki Otranto limanını ele gecirdi Otranto, Roma'ya giden yolda bir koprubaşı olduğu icin bu olay Avrupada buyuk yankı uyandırdı

Fatih 1481de, Anadoluya doğru yeni bir sefere cıktı Ama daha yolun başında hastalandı ve 3 Mayıs 1481de Gebze'deki ordugahında oldu Gut hastalığından olduğu sanılmakla birlikte, zehirlendiği de soylenir Olumunden sonra oğlu Bayezid tahta cıktıFatih Camiinde ki Turbesinde tek başına yatmaktadır

Yenilikleri ve Kanunnameleri

Fatih, askeri başarılarla Osmanlı Devleti'ni buyuk bir imparatorluğa donuşturdu Bilime, tarihe ve felsefeye ozel ilgi gosterdi Turkce'den başka Arapca, Latince ve Yunanca kitaplardan oluşan ozel bir kutuphanesi vardı Avnitakma adıyla şiirler yazdı Şiirleri Fatih Divanı (1944), Fatihin Şiirleri (1946), Fatih ve Şiirleri (1959) gibi adlar altında basıldı Bilim adamlarını ve edebiyatcıları destekleyen Fatih, nesir ustası Sinan Paşa ile şair Ahmed Paşa'yı vezirliğe kadar yukseltti Unlu matematikci ve astronomi bilgini Ali Kuşcu'nun İstanbul'a kalmasını sağladı Fatih, İtalyan ressam Gentile Bellini'yi 1479'da İstanbul'a getirterek resimlerini yaptırdı

Fatih, Osmanlı Devletine duzenli ve surekli bir yapı kazandırmak icin onemli duzenlemeler yaptı Yonetim, maliye ve hukuk alanında koyduğu kuralları iceren Fatih Kanunnamesi, sonraki donemde de yururlukte kaldı Bu kanunname, tahta cıkan padişaha devletin geleceği icin kardeşlerini oldurme hakkı veriyordu Fatihin Osmanlı devlet duzenine ilişkin temel ilkelerin pek coğu, Tanzimat donemine kadar gecerliliğini korudu Fatihin saltanatı doneminde Osmanlı ulkesinde 500'den fazla mimari yapı yapıldı Onun adına yapılan en onemli yapı, İstanbul'da bir cami ile medrese, kitaplık, imarethane (aşevi), daruşşifa (hastane), hamam, kervansaray gibi birimleri kapsayan Fatih Kulliyesidir