Fatih ve reformaları

Fatih ve reformaları osmanlı padişahları albümü Fatih Sultan Mehmed, fetih siyaseti, imparatorluğun yapısı( birçok milleti içinde barındırması yönünden), devletin sınırlarının genişlemesi ve bu geniş sınırlar içinde merkeze bağlı bir yönetim anlayışı çerçevesinde siyasî, iktisadî, askerî, hukukî ve sosyal açıdan manâlı şartların değişmesi yapmıştır Fatih, iktidarını desteklemek amacıyla devşirme sistemini etkin kılma gibi bir gaye gütmüştür Fatih'in ilk işlerinden biri veziri âzamı Çandarlı Halil Paşa'yı tasfiye etmek olmuştur Döneminde, birkaç istisna hariç veziri âzamlarını kendisine sıkı sıkıya ast kalacak kimselerden seçmiştir Fatih, bu siyasetiyle devlet idaresinde iktidarına engel olabilecek eski ailelerin nüfuzlarını da kırmıştır Fatih, devletin diğer kademelerinde de devşirme sistemini etkin kılmaya çalışmıştır Bu amaçla, merkezde ve padişaha ast bir ordu olan kapıkulu ordusunu düzenlemiş ve güçlendirmiştir Fatih döneminde, devletin idaresinde ve orduda devşirmelerin hakim duruma gelmeleri her alanda görülebilir Bu durum fatihten sonradan da uygulanmış XVI yüzyılda en üst seviyesine çıkmıştır Fatih döneminin en kayda değer gelişmelerinden biri de, devletin askerîsiyasal açıdan güçlendirilmeye çalışılmasıdır devlete ait mirî arazinin, savaşlarda yararlılığı görülen, devlete hizmette yer alan gazilere, askerlere ve öteki devlet görevlilerine belirtilen yükümlülükler karşılığında Osmanlılarda daha birincil dönemlerden itibaren verildiği bilinmektedir Birincil zamanlarda temlik olarak bahşedilen bu topraklar, bir takım savaş beylerinin güçlenmesini sağlamıştır Fatih, Anadolu topraklarını elden geldiğince tımara çevirmeye çalışmıştır Fetihlerde askere büyük gereksinim duyulması arazi rejiminin durumunda ve tımarın yayılmasında önemli bir etmen olmuştur Fatih, devletin kontrolünden çıkmış olan, rivayetlere kadar, 20000'den pozitif köy ve mezra vakıf veya mülk olmaktan çıkarmış sipahilere dağıtmıştır Bu şart tımarlı sipahinin artmasını ve doğal olarak ordunun güçlenmesini sağlamış ve bu mülkler üzerindeki nüfuzlu ailelerin de güçleri kırılmıştır Fakat kendisinden sonradan gelen II Bayezid bu siyasetin tersi yönde hareket ederek, bu vakıf ve mal arazileri sahiplerine geri dağıtmıştır Fatih, hem merkezî yönetimi güçlendirmeye çalışmış keza de Türkmen beyliklerinin iktidarı tehdit etmeyecek şekilde tımarları koruyarak bir denge politikası izlemiştir Fatih döneminde meydana gelen gelişmelerden biri de hukuk alanında olmuştur Fatih dönemi, Osmanlı hukukunun ortaya çıkışında dönüm noktası olarak gösterilmektedir İstanbul'un fethi ile sınırsız bir otorite kazanmış, merkezî ve mutlak imparatorluğu kurması ile de, bu otoritesini, hukukta yaptığı yeniliklerle tamamiyle gerçekleştirmek istemiştir Fatih, çıkarmış olduğu kanunlarla örfî hukuku baskın kılmıştır Fatihin çıkarmış olduğu kanunname, biri devlet teşkilatı, diğeri idare, maliye ve cinayet sahalarına ait sistemleştirilmiş ve resmî bir kanunlar toplamıdır Teşkilât kanunu, Fatih kadar toplatılmış ve kendisi göre düzenlemeler yapılarak ilan edilmiştir Bu kanunnamede, devlet memurlarının mertebelerinden, teşrifat kurallarından ve devlet memurlarına ücret olarak verilecek dirlik dağıtımından bahsedilmektedir Devlet teşkilatına ait hususları kapsayan bu kanunname, örfî kanunları içermektedir Osmanlı Devleti merkez teşkilatında ilk sırada bulunan Divanı Hümayunun teşrifat kurallarının düzenlenmesi ilk önce bu kanunnameye tarafından yapılmıştır Kaynağı ve dayanağı padişah iradesi olan örfî kanunlar, padişah fermanı biçiminde çıkarılmakta ve geçerliliği yalnızca çıkaran padişah dönemini kapsayıp, sonraki padişah döneminde o dönemin padişahının iradesine kalmaktadır Fatih, çıkarmış olduğu bu kanunların atası ve dedesi kanunları olduğunu, bunun yanında kendisinin zeka kanunu olduğunu belirtmiş ve hem kendisinden sonra gelenleri de bu kanuna bağlamak istemiştir İkinci kanunname olan reâyâ kanunu da teşkilat kanunu gibi daha eski kanunları içermektedir Dört kısımdan oluşan bu kanunnamenin birincil üç kısmını canice, dördüncü kısmını da ödenti kanunları oluşturur Ödenti kanunları imparatorluğun değişik yerlerinde ve bambaşka zümreler üzerinde değişiklik göstermesine karşın , cinayet kanunnamesi imparatorluğun her yerinde ve her sınıf üstünde geçerli olan bir kanundur