Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Felç hastalarında yeni umut: TMS tedavisi
TMS terimi transkraniyal manyetik stimulasyon tedavisi için kısaltma olarak kullanılmaktadır. Bu tedavi dimağın malûm kısımlarının kafatası dışından manyetik olarak uyarılması esasına dayanır. Bu sistem ile ilgili birinci çalışmalar yaklaşık 200 yıl evvel başlamıştır.Yaklaışk 40 yıl kadar evvel kişide birinci deneyler gerçekleştirilmiştir. Bu tedavi manyetik stimulasyon cihazına bağlı bir kişisel elektrod (koil) kullanılarak gerçekleştirilmektedir. Bu koiller uygunacak dimağ kısmına nazaran değişik biçimlerde olabilmektedir (yuvarlak, sekiz halinde vs) .Bu uyarıcı koil içinden yüksek akım geçirilirken akımın tarafı aniden değiştirlimekte ve bu koil etrafında manyetik bir alan yaratmaktadır. Bu manyetik alan dimağın ilgili kısmına sahih bir açı ile uygulandığında dimağın korteks denilen dış tabakasındaki had hücrelerini (nöronları) uyarmaktadır.
Felçli hastada TMS tedavisi
TMS tedavisinin gerek araştırma gerek tedavi maksatlı olarak en sık felçli hastalarda (beyin felci, hemipleji, inme) kullanılmaktadır. Bu güne kadar bu bahiste binlerce araştırılma yapılmıştır. Felçler umumide dimağa giden bir damarın tıkanması yada kanaması sonucu o dimağ kısmındaki hücrelerin ölmesine bağlı olarak ortaya çıkar. Başlangıçta hastaların bir tarafında kol ve bacaklarında değişen aşamada güçsüzlük ortay çıkar. Vakitle evvel bacakta daha sonrada kol ve elde kısmen düzelme ortaya çıkar. Lakin hastaların birçoklarında değişen aşamada sekel dediğimiz hareket kayıpları kalmaktadır. Bu mahsusen elde bariz olmaktadır. Yeniden bu hastalarda hasta tarafın kaslarında spastisite olarak isimlendirilen ölçüsüz kas gerginliği ortaya çıkmaktadır. Bu da istemli hareketlerin ortaya çıkışını baskılamaktadır. Felçli hastalarda istemli hareketin tekrar başlamasını önleyen gayrı kıymetli bir etkende sağlam dimağ yarısının hasta tarafın aktivitesini baskılamasıdır. TMS tedavisi bu 2. tesir üzerinde tesirli olmaktadır. TMS aslında bir uyarıcı tedavi olmakla bir arada uygulanan manyetik meydanın frekansına nazaran (saniyediki atım sayısı) dimağın ilgili kısmında uyarıcı yada baskılayıcı tesir ortaya çıkarmaktadır. Bu tedavi ile dimağın hasta kısmını uyarmak yada hasta tarafı baskılayan sağlam dimağ kısmını baskılamak mümkün olmaktadır. Umumide felçli hastaların sağlam dimağ yarısına düşük frekanslı ihtarım verilerek tedavi terch edilmektedir. Bu usul hasta tarafı uyarıcı tedaviye nazaran biraz daha tesirli bulunmuştur. Her iki teknikte de sonuç olarak hasta dimağ yarısındaki nöronların uyarılabilirliği artarak istemli hareketin ortaya çıkışı kolaylaştırılmaktadır. Bu sayede hasta, mahsusen el-kol nahiyesinde daha evvel yapamadığı hareketleri daha rahat yapmaya başlamakta ve daha evvel hiç yapamadığı hareketleri de yapabilir hale gelmetedir. Bu tedavinin aktifliği yapılan çok sayıda araştırmada gösterilmiştir.
TMS tedavisi nasıl gerçekleştirilir
TMS tedavisine başlamadan evvel bireye hususî olan ve motor eşik denen ikaz şiddeti belirlenir. Bu yalın testde hastanın dimağını uyararak elinde hareket çıkarabilen en düşük ikazım şiddeti belirlenir (motor korteks). Tespit edilen bu motor eşik pahası üzerinden illete nazaran uygulanacak akım şiddeti belirlenir. Hastanın başı sabitlenir, ikaz verecek koil de en hakikat konumda konumlandırılarak sabitlenir. Umumiyetle motor eşik bedelinin biraz altında bir ihtar şiddetinde 1200 ikaz verilir. Bu tedavi yaklaşık 20 dakika sürer.
TMS tedavisinin yan tesirleri yok denecek kadar azdır. Güvenlik rehberlerine nazaran tedavi uygulanmaktadır ve bu limitler dahilinde %5-10 vakada hafif baş boyun ağrısı dışında önemli bir yan tesiri gözlenmemiştir. Bu tedavi sırasında hasta rastgele bir acı duymaz.
TMS tedavisi epey yeni bir tedavi metodudur. Tedavi protokolleri de hala geliştirilme aşamasındadır. Felçli hastalarda çoklukla hafta içi 5’er gün olmak üzere 10 seans tedavi protokolü uygulanmaktadır.10 seans ahir tedavi bitirilebilir yada sonra idame tedavisi denilen ve arası açılan tedavi protokolleri ile devam edilebilir. Burada hastanın tedaviye verdiği karşılık esasdır. TMS tedavisi klâsik rehabilitasyon sistemleri ile birlikte kullanıldığında daha tesirli olmaktadır.
TMS tedavisi tıbbın bugüne kadar çaresiz kaldığı felçli hastalarda bilhassa el ve kolda yine hareket çıkarma konusunda yeni bir umut ışığı olmuştur. TMS tedavisi felçli hastaların tedavisinde daha sık kullanılır hale gelmiş ve yakın gelecekte rutin bir tedavi haline gelmesi beklenmektedir. TMS tedavisi felçli hastalarda konuşma tedavisinde, depresyonda , tedaviye dirençli dimağ kaynaklı ağrılarda da başarılı bir biçimde kullanılmaktadır
Prof.Dr. Cengiz Bahadır
TMS terimi transkraniyal manyetik stimulasyon tedavisi için kısaltma olarak kullanılmaktadır. Bu tedavi dimağın malûm kısımlarının kafatası dışından manyetik olarak uyarılması esasına dayanır. Bu sistem ile ilgili birinci çalışmalar yaklaşık 200 yıl evvel başlamıştır.Yaklaışk 40 yıl kadar evvel kişide birinci deneyler gerçekleştirilmiştir. Bu tedavi manyetik stimulasyon cihazına bağlı bir kişisel elektrod (koil) kullanılarak gerçekleştirilmektedir. Bu koiller uygunacak dimağ kısmına nazaran değişik biçimlerde olabilmektedir (yuvarlak, sekiz halinde vs) .Bu uyarıcı koil içinden yüksek akım geçirilirken akımın tarafı aniden değiştirlimekte ve bu koil etrafında manyetik bir alan yaratmaktadır. Bu manyetik alan dimağın ilgili kısmına sahih bir açı ile uygulandığında dimağın korteks denilen dış tabakasındaki had hücrelerini (nöronları) uyarmaktadır.
Felçli hastada TMS tedavisi
TMS tedavisinin gerek araştırma gerek tedavi maksatlı olarak en sık felçli hastalarda (beyin felci, hemipleji, inme) kullanılmaktadır. Bu güne kadar bu bahiste binlerce araştırılma yapılmıştır. Felçler umumide dimağa giden bir damarın tıkanması yada kanaması sonucu o dimağ kısmındaki hücrelerin ölmesine bağlı olarak ortaya çıkar. Başlangıçta hastaların bir tarafında kol ve bacaklarında değişen aşamada güçsüzlük ortay çıkar. Vakitle evvel bacakta daha sonrada kol ve elde kısmen düzelme ortaya çıkar. Lakin hastaların birçoklarında değişen aşamada sekel dediğimiz hareket kayıpları kalmaktadır. Bu mahsusen elde bariz olmaktadır. Yeniden bu hastalarda hasta tarafın kaslarında spastisite olarak isimlendirilen ölçüsüz kas gerginliği ortaya çıkmaktadır. Bu da istemli hareketlerin ortaya çıkışını baskılamaktadır. Felçli hastalarda istemli hareketin tekrar başlamasını önleyen gayrı kıymetli bir etkende sağlam dimağ yarısının hasta tarafın aktivitesini baskılamasıdır. TMS tedavisi bu 2. tesir üzerinde tesirli olmaktadır. TMS aslında bir uyarıcı tedavi olmakla bir arada uygulanan manyetik meydanın frekansına nazaran (saniyediki atım sayısı) dimağın ilgili kısmında uyarıcı yada baskılayıcı tesir ortaya çıkarmaktadır. Bu tedavi ile dimağın hasta kısmını uyarmak yada hasta tarafı baskılayan sağlam dimağ kısmını baskılamak mümkün olmaktadır. Umumide felçli hastaların sağlam dimağ yarısına düşük frekanslı ihtarım verilerek tedavi terch edilmektedir. Bu usul hasta tarafı uyarıcı tedaviye nazaran biraz daha tesirli bulunmuştur. Her iki teknikte de sonuç olarak hasta dimağ yarısındaki nöronların uyarılabilirliği artarak istemli hareketin ortaya çıkışı kolaylaştırılmaktadır. Bu sayede hasta, mahsusen el-kol nahiyesinde daha evvel yapamadığı hareketleri daha rahat yapmaya başlamakta ve daha evvel hiç yapamadığı hareketleri de yapabilir hale gelmetedir. Bu tedavinin aktifliği yapılan çok sayıda araştırmada gösterilmiştir.
TMS tedavisi nasıl gerçekleştirilir
TMS tedavisine başlamadan evvel bireye hususî olan ve motor eşik denen ikaz şiddeti belirlenir. Bu yalın testde hastanın dimağını uyararak elinde hareket çıkarabilen en düşük ikazım şiddeti belirlenir (motor korteks). Tespit edilen bu motor eşik pahası üzerinden illete nazaran uygulanacak akım şiddeti belirlenir. Hastanın başı sabitlenir, ikaz verecek koil de en hakikat konumda konumlandırılarak sabitlenir. Umumiyetle motor eşik bedelinin biraz altında bir ihtar şiddetinde 1200 ikaz verilir. Bu tedavi yaklaşık 20 dakika sürer.
TMS tedavisinin yan tesirleri yok denecek kadar azdır. Güvenlik rehberlerine nazaran tedavi uygulanmaktadır ve bu limitler dahilinde %5-10 vakada hafif baş boyun ağrısı dışında önemli bir yan tesiri gözlenmemiştir. Bu tedavi sırasında hasta rastgele bir acı duymaz.
TMS tedavisi epey yeni bir tedavi metodudur. Tedavi protokolleri de hala geliştirilme aşamasındadır. Felçli hastalarda çoklukla hafta içi 5’er gün olmak üzere 10 seans tedavi protokolü uygulanmaktadır.10 seans ahir tedavi bitirilebilir yada sonra idame tedavisi denilen ve arası açılan tedavi protokolleri ile devam edilebilir. Burada hastanın tedaviye verdiği karşılık esasdır. TMS tedavisi klâsik rehabilitasyon sistemleri ile birlikte kullanıldığında daha tesirli olmaktadır.
TMS tedavisi tıbbın bugüne kadar çaresiz kaldığı felçli hastalarda bilhassa el ve kolda yine hareket çıkarma konusunda yeni bir umut ışığı olmuştur. TMS tedavisi felçli hastaların tedavisinde daha sık kullanılır hale gelmiş ve yakın gelecekte rutin bir tedavi haline gelmesi beklenmektedir. TMS tedavisi felçli hastalarda konuşma tedavisinde, depresyonda , tedaviye dirençli dimağ kaynaklı ağrılarda da başarılı bir biçimde kullanılmaktadır
Prof.Dr. Cengiz Bahadır
