Felç (inme - hemipleji ), sizi hayata küstürmesin

Felç(inme), Türkiye’de ki mevt sebeplerinden üçüncü, sakatlık nedenlerinden 1. sıradadır. Mevt ve sakatlık yüzdesi bu kadar ziyade olan Felç(inme) hakkında biraz haber vermek istiyorum.

Felç(İnme) nedir, nasıl oluşur?

Felç(inme) dimağı besleyen damarların tıkanması (iskemik) yahut kanaması (hemorajik) sonucu ortaya çıkan hastalık tablosudur. Her iki durumda da dimağın kan akışı bozulmaktadır. Tıkanan yahut kanayan damarın beslediği dimağ yerine oksijen ve gerekli besin hususları ulaşamaz. Sonuçta dimağın bu yerinin vücut üzerindeki denetimi ortadan kalkar. Marazın bulguları etkilenen ortama nazaran değişiklik gösterir.
Felç(inme) belirti ve bulguları nelerdir?

Felcin(inmenin) belirti ve bulguları çok değişik olabilir. Gelgelelim bütün bulgular aniden ortaya çıkar. İnmeyi akla getirmesi gereken belirti ve bulgular şunlardır: çok şiddetli baş ağrısı, baş karışıklığı, şahısları, bulunulan konumu ve vakti birbirine karıştırma, rastgele bir kolda bacakta yahut yüzde uyuşma, zayıflık yahut hareket ettirememe, konuşmanın aniden bozulması, görme kaybı, istikrar kaybı yahut uyum isteyen becerilerin yapılamaması.

Kimler risk altındadır?

Felç(inme), ön planda hareket kaybı ile ortaya çıkmasına karşın aslında beyindeki damar hasarının bir sonucudur. Bu nedenle, umum vücut sıhhatini ve damar yapısını tehdit eden her türlü aksilikten kaçınmak gerekir. Mahsusen yüksek tansiyonu, şeker marazı ve kalp- damar marazı olanlar, obezite, sigara kullananlar, bedensel hareket azlığı ve alkol kullananlar risk altındadır.

FELÇ ( İNME ) REHABİLİTASYONU

Rehabilitasyonun gayesi nedir ve nasıl uygulanmaktadır?

Rehabilitasyonun emeli, hastanın bedensel kayıplarını azaltıp fonksiyonel kapasitesini çoğaltmak, günlük ömür aktivitelerinde bağımsız olmasını sağlayıp ömür kalitesini artırmaktır. Makul hastalarda eski mesleğine dönebilmesi yahut yeni bir iş sahibi olması da hedeflenir.
Hastanın durumu stabil yani sabit duruma geldikten sonra hekim teşhisine bağlı olarak fizyoterapist hastanın evvel ayrıntılı bir değerlendirmesini yaptıktan sonra eğitime başlar.
Belirlenen programa hastanın istekle katılması ve ailesinin de bunun kıymetini bilmesi gerekir.

Rehabilitasyon uzun vadeli bir tedavi sürecidir. Her hastanın durumu farklı olduğundan bu vadeyi evvelce kestirmek ve ayan bir hengam vermek mümkün değildir. Evvel hastanın temel muhtaçlıklarını giderebilecek hareketleri yine kazanması hedeflenir. Yeme- içme, giyinme, soyunma, tuvalet, paklık faaliyetlerindeki gelişmeler yakından izlenir.

Fizyoterapist öncelikle kaybedilmiş kas kuvvetini arttırmaya ve oturma istikrarına yönelik çalışır bunlar geliştikten sonra ayakta durma istikrarı çalışır , ayakta durma istikrarı gelişen hastada yürüme eğitimine başlanır.Bazı hastalar bu duruma çabuk adapte oldukları halde kimilerinde yürüme gecikebilir. Araya giren enfeksiyon, epilepsi ( sara), bası yarası, kalp ve tansiyon, ruhsal sıkıntılar yürümeyi geciktirebilir. Deneyimli bir ekip tarafından uygulanan programlarla bu güçlükler aşılır ve evvel destekli, sonra da desteksiz yürüme çalışmaları yaptırılır.

İnme geçiren taraftaki elin uygunlaşması ve günlük işlerde kullanılır hale gelmesi bazen gecikebilir. Ekseriyetle ayaktaki gelişme elden daha süratli olur. Bu durumdaki hastalara kişisel bir el rehabilitasyonu programı uygulanır. Belli başlı egzersizlerin yanı sıra hastanın günlük işlerinde inmeli elini kullanması teşvik edilir.

Felçteki dertler sırf hareket kaybından ibaret değildir. Birtakım hastalarda konuşma bozukluğu (afazi), hafıza kaybı, algılama kusuru, armoni bozukluğu üzere bilişim dertleri da gelişebilir. Bu tip meselelerle ilgili tedavilerin de rehabilitasyon programına eklenmesi gerekir.

Rehabilitasyon sürecinin ahir hastaların büyük çoğunluğu yürüme becerisini yine kazanabildiği üzere içtimaî ve mesleksel yaşantılarına geri dönebilirler.

Hasta konutuna döndükten sonra da rehabilitasyon sürecine devam edilmelidir. Gerekli görülürse “ev terapistleri (fizyoterapistler ) “ tarafından tedaviye devam edilir. Gayri taraftan hanede kimi düzenlemeler yaparak günlük hayatını kimseye bağımlı olmadan sürdürebilmesi sağlanır.


Ölen Dimağ Hücrelerinin Geri Dönüşü Mümkün Değil Ama Hastalar Nasıl Düzgünleşiyor ?

Dimağ damarlarını kanaması ya da tıkanması sonucu oluşan hasarda ölen beyindeki had hücreleri tedavi sonucu iyileşmez. Pekala dimağ hücreleri iyileşmiyorsa hasta nasıl düzgünleşiyor? Şöyle ki : Dimağ hücrelerinin tekrar öğrenebilme kapasitesi vardır (nöroplastisite). Fizyoterapistler bunu kullanarak ölen dimağ hücrelerinin yeteneklerini öbür sağlam dimağ hücrelerine öğretmeye çalışmaktadır, bu rehabilitasyonun da temelini oluşturmaktadır. Yani kaybedilmiş yetenekler fizyoterapistler tarafından yapılan bir çok egzersiz ve tedavi teknikleri sayesinde sağlam dimağ hücrelerine öğretilir.

Felç geçiren hastaların fonksiyonel kazanımlarının en üst seviyede olması için erken rehabilitasyon çok kıymetlidir. Gecikilmiş bir rehabilitasyon da kas kısalmaları, eklem kireçlenmeleri, kas sertliği, güç kaybı üzere sebeplerden ötürü hastanın rehabilitasyonu zorlaşmakta ve kalıcı sakatlığın önü açılmış olmaktadır.

Hasta ve hasta yakınlarına son olarak söyleyeceğim ne yapacağınız zahir erken rehabilitasyonun değerinden bahsettik birinci vakitleriniz sizin için çok değerli bunu âlâ değerlendirin.

Uzm. Fzt.Halil İbrahim KURMAZ