Felç ne zaman geçer?

Birine bağımlı yaşamaya dayanmak basit yok*Zaman uzadıkça çare daha da güçleşiyor*
Felç geçirenlerin aklına acı sorular kazanç İyileşecek miyim? Kollarımı bacaklarımı oynatabilecek miyim? Yoksa bundan daha sonra başkalarına siklet mü olacağım? Buna nasıl katlanır insan?
Uzmanlar felci izleyen birkaç haftada kaydedilen iyileşmenin bedende oluşan hasarı belirlemede çok manâlı olduğu görüşünde
Hastanın iyileşme düzeyi beyinde oluşan hasarın büyüklüğüne, yaşa ve çare yöntemine ast
Hastanın ve yakın çevresinin felcin nedenini, alınması gereken önlemleri bilmeleri, beklentilerini yönetmeleri yönünden kayda değer Sürece ilişkin ne denli bilgi edinilirse öyle iyi Başlayalım:


Felç niçin olur?Felçlerin %80 ’i kan pıhtılaşmasıyla (veya başka bir nedenle) beyne dışarı giden kan akışının bir anda kesilmesiyle oluşuyor Bunlar iskemik felç (veya beyin enfarktüsü, beyin damar tıkanıklığı ) olarak geçiyor Hemorajik felç başka Beyin içinde kanamayla ilişkili*
Felcin türü saptanırsa nedeni ortaya çıkarılabilir Mesela iskemik felç arterde kolesterol *(yağ hücreleri) kan yağı karışımından oluşan plakların kan akışını kesintiye uğratmasıyla gelişiyor
Bu durumda ateroskleroz *yani plak tıkanıklığına yan damar sertleşmesi *geçirenler risk grubunda
Bir başka örnek verelim Beyinde kanamaya yan felcin kökeninde yüksek tansiyon önemli bileşenlerden Kısaca kolesterol ve yüksek kan basıncı felce neden olabilir lakin teftiş altına alınırsa yeni bir felcin önüne geçilebilir*


İkinci felç riski var mı?Birincil felcin arkasından yenisi gelebilir Hastaların %3 ’ü birincil 30 günde (üçte biri 2 yıl içinde) tekrar felç geçiriyor
Sorunun tekrar riski kişiden kişiye değişiyor Doktora danışıp hangi kişisel faktörlerin riski arttırabileceğini öğrenmek, alınacak önlemler için strateji atamak şart*
Yüksek kan basıncı felcin en yaygın nedeni *Kalp sorunları ve yüksek kolesterol şeker hastalığı riski arttırıyor yaşam tarzı da önemli Obezite, durağanlık, alkol, sigara, uyuşturucu kullanımı sorunu daha da derinleştiriyor
Felç tedavi nasıl yapılıyor?Çare süreci bireysel özellikler göz önüne alınarak planlanıyor Bu programlar üç altında beş yukarı benzer özellikte
Sağlık tablosu kararlılık kazanınca destekli egzersizler başlıyor*Fizik çare rehabilitasyon merkezinde yatılı tedavi bir başka seçenek*
Güçlendirici terapi hastanın başkalarına daha eksik bağımlı olmasını hedefleyen etkin tedavilerden Eve dönebilecek düzeye gelen hastaların tedavilerine evde ya da ayakta devam ediliyor **
Terapilerin tümü hastayı olabildiğince kısa zamanda iyileştirmeyi hedefliyor Tedavi süresine ilişkin beklentiyi yönetmek kolay değil Rehabilitasyon 3 – 6 ay sürebilir Çalışmalar rehabilitasyonda öğrendikleri egzersizleri uygulamaya devamlı hastaların daha basit toparlandığını gösteriyor*
Ne değin sürüyor?Tedavi süresi akıcı Hafif düzeyde felç geçiren bazıları kısa sürede iyileşiyor Sorun birçok vakit ömür boyu sürüyor*
Felci izleyen 3 ay kritik önemde İyileşme ilk olarak bu sürede başlıyor Yıllara yayılıyor Böyle olunca egzersizleri alışılmışlık hakine getirmek – günlük olarak yapmak tedavinin en manâlı bileşeni*
Bunalım riski var mı?Felç sonrası buhran yaygın görülen sorunlardan Keza hasta keza de çevresi buna tedbirli olmalı Bunalım belirtilerini öğrenmek hastanın bakımıyla ilgilenenlerin yaşamını kolaylaştırabilir
Felç sonrası depresyonun beyinde oluşan biyokimyasal değişimlerle ilişkili olduğu düşünülüyor Nedeni ne olursa olsun tedavi zorunlu Buhran ilaçla ya da psikolojik terapiyle çözümlenebilir*
İlaçların tabi etkileri ne?Felç çoğunlukla kan pıhtılaşması sonucunda gelişiyor*Hekim reçeteye kan inceltici denen antikoagülan veya antiplatelet ilaçlardan yazıyor
Sorunun niteliğine ast olarak listeye tansiyon düşüren, kolesterol düşüren, kalp sorunlarını gideren, diyabeti düzenleyen ilaçlar da eklenebilir*
Felç tedavisinde kan inceltici ilaçlar yaygın kullanılıyor

Hap konusunu doktora ayrıntılı olarak danışmak ihmalkârlık edilmemeli Ilaç ne işe yarıyor? Başka ilaçlarla, yiyecek ve içeceklerle etkileşiyor mu? Yan etkileri var mı? Içten dozaj ne kadar olmalı? Ne zaman kullanmalı? Bu bilgiler basit ulaşılabilecek bir yerde yazılmış olarak gizlemek en doğrusu
Doktor ne süre aranır?*Ilk Olarak doktora danışılmalı*Hangi belirtilerde veya durumlarda yardım dilemek gerektiği öğrenilmeli
Felcin peşinden aşağıdaki belirtilerin herhangi biri çıkarsa şimdi 112 Hızır Acil Servisi aranmalı*Felç ihmale gelmez Gecikmeyi affetmez Geçen her dakika fazla manâlı
• Ani uyuşma His kaybı Bedenin muhakkak bir bölgesinde zaaf
• Ani baş dönmesi Yürümede güçlük Denge kaybı
• Görüşte ani şansın dönmesi*
• Ağızdan salya akması Dil gücünün kaybolmasına alt anlamsız konuşma
• Ani başlayan kafa karışıklığı Konuşmada veya konuşmayı anlamada zorluk*
• Aşina bir nedeni olmayan veya evvelden geçirilmiş baş ağrılarına benzemeyen ani ve şiddetli baş ağrısı
Destek grupları işe yarıyor mu?Sorunu paylaşmak çözüme yaklaşmayı kolaylaştırır Felç geçirenlerin deneyimlerini ve düşüncelerini paylaşmaları iyileşmelerine olumlu yansıyor*
Ayrıca ne demişler? İnsan insanını zehrini alıyor*
*


Psikoloji baş ağrısı, baş dönmesi, bunalım, diyabet, fizik çare, göz, obezite, Uyuşturucu, yüksek kan basıncı Birine bağımlı yaşamaya sabretmek basit değil*Vakit uzadıkça çare daha da güçleşiyor*
Felç geçirenlerin aklına acı sorular kazanç İyileşecek miyim? Kollarımı bacaklarımı oynatabilecek miyim? Yahut bundan sonra başkalarına ağırlık mü olacağım? Buna nasıl katlanır insan?
Uzmanlar felci izleyen birkaç haftada kaydedilen iyileşmenin bedende oluşan hasarı belirlemede fazla kayda değer olduğu görüşünde
Hastanın iyileşme düzeyi beyinde oluşan hasarın büyüklüğüne, yaşa ve çare yöntemine emrindeki
Hastanın ve yakın çevresinin felcin nedenini, alınması gereken önlemleri bilmeleri, beklentilerini yönetmeleri yönünden manâlı Sürece ilişkin ne denli veri edinilirse böylece iyi Başlayalım:


Felç niçin olur?Felçlerin %80 ’i kan pıhtılaşmasıyla (ya da başka bir nedenle) beyne giden kan akışının aniden kesilmesiyle oluşuyor Bunlar iskemik felç (ya da beyin enfarktüsü, beyin damar tıkanıklığı ) olarak geçiyor Hemorajik felç diğer Beyin içinde kanamayla ilişkili*
Felcin türü saptanırsa nedeni ortaya çıkarılabilir Mesela iskemik felç arterde kolesterol *(yağ hücreleri) kan yağı karışımından oluşan plakların kan akışını kesintiye uğratmasıyla gelişiyor
Bu durumda ateroskleroz *yani plak tıkanıklığına ast damar sertleşmesi *geçirenler tehlike grubunda
Bir diğer örnek verelim Beyinde kanamaya alt felcin kökeninde yüksek tansiyon önemli bileşenlerden Kısaca kolesterol ve yüksek tansiyon felce niçin olabilir fakat yoklama altına alınırsa yeni bir felcin önüne geçilebilir*


İkinci felç riski var mı?Birincil felcin gerisinde yenisi gelebilir Hastaların %3 ’ü ilk 30 günde (üçte biri 2 yıl içinde) her yerde felç geçiriyor
Sorunun tekerrür riski kişiden kişiye değişiyor Doktora danışıp hangi kişisel faktörlerin riski arttırabileceğini öğrenmek, alınacak önlemler için taktik saptamak durum*
Yüksek tansiyon felcin en yaygın nedeni *Kalp sorunları ve yüksek kolesterol şeker hastalığı riski arttırıyor yaşam tarzı da önemli Obezite, durağanlık, içki, sigara, uyuşturucu kullanımı sorunu daha da derinleştiriyor
Felç çare nasıl yapılıyor?Çare süreci kişisel özellikler göz önüne alınarak planlanıyor Bu programlar üç aşağıda beş yukarı aynı özellikte
Sağlık tablosu istikrar kazanınca destekli egzersizler başlıyor*Fizik tedavi rehabilitasyon merkezinde yatılı tedavi bir başka seçenek*
Güçlendirici terapi hastanın başkalarına daha eksik bağımlı olmasını hedefleyen etkili tedavilerden Eve dönebilecek düzeye gelen hastaların tedavilerine evde ya da ayakta devam ediliyor **
Terapilerin tümü hastayı olabildiğince kısa zamanda iyileştirmeyi hedefliyor Tedavi süresine ilişkin beklentiyi idare etmek basit yok Rehabilitasyon 3 – 6 ay sürebilir Çalışmalar rehabilitasyonda öğrendikleri egzersizleri uygulamaya sürekli hastaların daha basit toparlandığını gösteriyor*
Ne dek sürüyor?Çare süresi akıcı Hafif düzeyde felç geçiren bazıları kısa sürede iyileşiyor Sorun birçok zaman ömür boyu sürüyor*
Felci izleyen 3 ay kritik önemde İyileşme ilk önce bu sürede başlıyor Yıllara yayılıyor Böyle olunca egzersizleri alışkanlık hakine getirmek – jurnal olarak yerine getirmek tedavinin en manâlı bileşeni*
Bunalım riski var mı?Felç sonrası depresyon yaygın görülen sorunlardan Ayrıca hasta hem de çevresi buna hazırlıklı olmalı Buhran belirtilerini öğrenmek hastanın bakımıyla ilgilenenlerin yaşamını kolaylaştırabilir
Felç sonrası depresyonun beyinde oluşan biyokimyasal değişimlerle ilişkili olduğu düşünülüyor Nedeni ne olursa olsun çare zorunlu Depresyon ilaçla veya psikolojik terapiyle çözümlenebilir*
İlaçların yan etkileri ne?Felç genellikle kan pıhtılaşması sonucunda gelişiyor*Hekim reçeteye kan inceltici denen antikoagülan veya antiplatelet ilaçlardan yazıyor
Sorunun niteliğine yan olarak listeye tansiyon düşüren, kolesterol düşüren, yürek sorunlarını gideren, diyabeti aranjör ilaçlar da eklenebilir*
Felç tedavisinde kan inceltici ilaçlar yaygın kullanılıyor

Ilaç konusunu doktora ayrıntılı olarak danışmak ihmalkârlık edilmemeli Hap ne işe yarıyor? Diğer ilaçlarla, yiyecek ve içeceklerle etkileşiyor mu? Emrindeki etkileri var mı? Dürüst dozaj ne değin olmalı? Ne vakit kullanmalı? Bu bilgiler basit ulaşılabilecek bir yerde yazılmış olarak saklamak en doğrusu
Hekim ne zaman aranır?*Öncelikle doktora danışılmalı*Hangi belirtilerde ya da durumlarda takviye istemek gerektiği öğrenilmeli
Felcin peşinden aşağıdaki belirtilerin herhangi biri çıkarsa derhal 112 Hızır Acil Servisi aranmalı*Felç ihmale gelmez Gecikmeyi affetmez Geçen her dakika çok manâlı
• Ani hissizlik His kaybı Bedenin emin bir bölgesinde güçsüzlük
• Ani baş dönmesi Yürümede güçlük Denge kaybı
• Görüşte ani değişiklikler*
• Ağızdan salya akması Dil gücünün kaybolmasına alt amaçsız konuşma
• Ani başlayan kafa karışıklığı Konuşmada veya konuşmayı anlamada zorluk*
• Aşina bir nedeni olmayan veya evvelden geçirilmiş baş ağrılarına benzemeyen ani ve şiddetli baş ağrısı
Destek grupları işe yarıyor mu?Sorunu paylaşmak çözüme yaklaşmayı kolaylaştırır Felç geçirenlerin deneyimlerini ve düşüncelerini paylaşmaları iyileşmelerine olumlu yansıyor*
Hem ne demişler? İnsan insanını zehrini alıyor*
*