Fethullah-ı Verkanisi Kimdir Kısaca

Fethullahı Verkanisi Kimdir

Fethullahı Verkanisi hakkında bilgi

Fethullahı Verkanisi'nin doğum tarihi bilinmiyor Siirt'in Minar nahiyesine bağlı Verkanis koyunde doğdu İsmi, Fethullah'tır Verkanisi diye de meşhur olmuştur 19 yuzyılda Anadolu'da yetişen evliyadandır Babası Şeyh MUsa elMardini'dir 1899 (H1317) senesinde Bitlis'te vefat ettiKabri Bitlis vilayet merkezindeki turbesindedir

Fethullahı Verkanisi, medreseye giderek zamanın usUlune gore ilim tahsil etti İlimde yukseldikten sonra Seydave Ustadı azamisimleriyle meşhur olan, Nakşibendiyye yolu buyuklerinden, buyuk veli Abdurrahman Tahi (Tagi) hazretlerinin sohbetlerine devam etti Ona talebe olup ilim meclislerinden ve sohbetlerinden istifade etti Uzun seneler hizmetinde bulunup tasavvuf yolunda ilerledi

Kardeşi Şehmuz ise, Fethullahı Verkanisi'nin aksine dunyaya yoneldi O da dunya yonunden ilerledi O kadar zengin oldu ki, bircok şehirlerde onun mağazasını bulmak mumkundu Fakat zengin olmasına rağmen kıtlık yıllarında aclık ve sefillik icinde oldu Hatta kefen alacak para bulamadıkları icin yorganının yuzunu sokup ona kefen yaptılar Bugun icin ismi kayboldu Hic kimse Şehmuz diye birisinin yaşamış olup olmadığını bilmemektedir

KardeşiŞehmuz'un vefasız olan dunyaya bel bağladığından akıbeti perişan olurken; Fethullahı Verkanisi ise rızai ilahiyi aradı ve Allahu teala ona maddi ve manevi nimetler ihsan etti Evliyalık yolunda ilerleyip Nakşibendiyye yolu ileri gelenleri arasında yer aldı

İlimde ve tasavvufta yuksek derecelere ulaşması sebebiyle hocası Abdurrahman Tahi hazretleri ona talebe yetiştirmek ve insanlara İslamiyetin emir ve yasaklarını anlatmak husUsunda icazet, diploma verdi Abdurrahman Tahi, oğlu Muhammed Ziyauddin Nurşini'yi yetiştirmek uzere ona teslim ettiği gibi ayrıca, kızı Tayyibe Hatunla da evlendirdi

Hocasının izni ve emri uzerine insanlara İslamiyetin emir ve yasaklarını anlatmak uzere koy koy dolaşan Fethullahı Verkanisi bir taraftan da talebe yetiştiriyordu Hatta kışın karda kızağına binip koylere irşad icin giderken Muhammed Ziyauddini Nurşini'ye kendi kızağını cekmesini emretti Onun hocasının oğluna boyle muamele etmesine, Abdurrahman Tahi'nin diğer talebeleri itiraz ettiler MuhammedZiyauddin, şeyhinin oğludur, onun icin hatırını hoş tutması, onu incitmemesi, ona hurmet etmesi lazım olduğu halde, nasıl olur da o kızağa binip keyif surerken şeyhinin oğlu zahmet ve meşakkatla kızağını cekiyordediler Onların bu itirazlarına Fethullahı Verkanisi; Ustadım Seyda (Abdurrahman Tahi) oğlunu bana teslim etti ve ben de boyle hareket etmeyi uygun goruyorum Yok eğer size teslim etmişse bildiğiniz gibi hareket etmekte serbestsinizşeklinde cevap verdi

Şeyh Fethullahı Verkanisi, Şeyhinin oğluna hurmet etmesi, onunden kalkıp arkası sıra gitmesi gerektiğini biliyordu Fakat hocasının oğlunun kendisine hizmet edip manevi derece kazanması icin boyle yapıyordu

İlim ve fazilette yuksek derece sahibi bir veli olan Fethullahı Verkanisi, hocasının oğlundan başka pekcok talebe de yetiştirdi Bitlis vilayetine bağlı Mutki ilcesinin Uhin (Yukarıkoyunlu) koyunde bulunan kendi oğlu Alauddini Uhini de en onde gelen talebelerinden ve halifelerindendir

Fethullahı Verkanisi'nin hocası Abdurrahman Tagi, vefat ederken onu yerine halife tayin etti Abdurrahman Tagi vefat edeceği zaman oğlu Muhammed Ziyauddin'in uzuntulu ve ağlamakta olduğunu gorup sebebini sorduOğlu Muhammed Ziyauddini Nurşini; Efendim! İnsanın babası buyuk tuccar olur da onun mirasından istifade edemezse ondan daha acı şey olur mu, diye uzulup ağlıyorumdiye cevap verdi Abdurrahman Tagi hazretleri; Doğru soyluyorsun ama, ben seni başkalarının oğlundan ayırt etmedim Başkasının oğlu yanımda nasıl idiyse, sen de aynı durumdaydın Aranızda fark gozetip sana ozel muamele yapmadım Diğerlerinden ayırmadım Fakat Şeyh Fethullah seni başkalarından ayıracakbuyurdu

Şeyh Fethullahı Verkanisi hocasının bu işaretini emir kabUl edip, Muhammed Ziyauddin Nurşini'ye ozel itina gosterdi Onu; evliyalık yolunda yukseltip, biriki sene icinde irşad ile yani insanlara İslamiyetin emir ve yasaklarını anlatıp, onların dunya ve ahirette saadete, kurtuluşa ermeleri icin calışmakla vazifelendirdi Onu huzUruna cağırıp; Artık sen yetiştin Buyur babanın makamına gec ve irşada başladiyerek irşad makamına oturttuHocasının sağlığında ve vefatından sonra yirmi dort sene insanlara İslamiyeti anlatan Muhammed Ziyauddini Nurşini, Birinci Cihan Savaşı sırasında talebeleriyle ve sevenleriyle birlikte Rus veErmenilerle savaştı Kardeşi MuhammedSaid, Muhammed Eşref ve bircok talebeleri şehid oldular Kendisi de bir merminin isabeti sonunda bir kolunu kaybetti Din, vatan ve milletine yaptığı hizmetleriyle zamanının alimleri ve devlet adamlarının sevgilerine kavuştuTasavvuf yolunda babasına ve hocası Fethullahı Verkanisi'ye layık bir zat oldu

Şeyh Fethullahı Verkanisi talebelerine ve sevenlerine bir sohbeti sırasında; Akıllı kimsenin, mumkun olduğu kadar, dunyadan yuz cevirmesi lazımdırbuyurdu

Fethullahı Verkanisi hazretleri uzun bir omur surdu Omrunun sonlarına doğru Bitlis'e gelip yerleşti Vefat edeceğini haber verdi

Fethullahı Verkanisi'nin talebelerinden biri ruyasında Îsa aleyhisselamı gordu Ruyasında Îsa aleyhisselam vefat etmişti Kefenledikten sonra mescidin kapısının yanında defn icin hazırlanıyorlardı İnsanlardan buyuk bir kalabalık toplanmıştı O kalabalıktan bir kimse Îsa aleyhisselamın cenazesinde bulunmak uzere Şeyh Fethullahı Verkanisi'yi cağırıyordu Fethullahı Verkanisi gelip Îsa aleyhisselamın cenazesinde bulundu Onu defnettiler Ruyayı goren kimse bu ruyasını Fethullahı Verkanisi'ye haber verdi Fethullahı Verkanisi bu asırda bulunan buyuk bir velinin vefat edeceği şeklinde bu ruyayı tabir etti Ruyayı anlatan talebe, Fethullahı Verkanisi'nin kendisinin vefat edeceğini haber verdiğini anladı Bir muddet gectikten sonra Fethullahı Verkanisi vefat etti

Fethullahı Verkanisi kendisi icin bir ev yaptırıyordu O, kendisini işaret ederek; Filan kimse bu evin icinde oturmazbuyurdu Evin inşaatı bitti, fakat Fethullahı Verkanisi evde oturmadan vefat etti

Fethullahı Verkanisi vefatından iki sene kadar once talebelerinden birine; Sen nicin hacca gitmedin?diye sordu Cunku o, talebelerinin her turlu hayırlı işlerini teşvik ederdi Ertesi sene olunca talebesi hac yolculuğu icin gerekli hazırlıkları yapıyordu Fethullahı Verkanisi hazretleri, insanlara İslamiyeti anlatmak uzere cıktığı bir yolculuktan donunce, yapılan hazırlıkları gordu Hanımına dedi ki: Eğer Allahu tealanın emri olmasa, onu bu seferden men ederdim Cunku vakit daraldı, yani benim vefatım yaklaştı Talebelerimden en yakın olanı ve bana en faydalı olanı budurAradan fazla gecmeden vefat etti

Vefatından bir sene kadar onceydi Ramazan ayının otuzuncu gunu sabah namazından dondukten sonra ocağın karşısına oturdu ve hanımına buyurdu ki: Bu gece ay, evliyanın sultanı Seyyid Abdulkadiri Geylani'ye gelerek; Esselamu aleykum ey Allahu tealanın veli kulu Ben ramazan ayıyım Sana geldim ve veda etmek istiyorum Cunku bu son bir araya gelişimizdirdedi Bu sozleri soyledikten bir muddet sonra ertesi sene Ramazan ayına erişmeden vefat etti

Talebesi Muhammed Ziyauddin Nurşini, vefat etmeden once Şevval ayı icerisinde Fethullahı Verkanisi hazretlerine gelerek bazı talebelerine hilafet verip vermeyeceğini sordu Fethullahı Verkanisi ona cevap olarak; Sonbahara kadar bekleyin O zaman işler kolay olur O zaman işler sana kalır ve istediğin gibi hareket edersinbuyurdu Boylece kendisinin vefat edeceği zamanı ve yerine Muhammed Ziyauddin Nurşini'yi halife bırakacağını işaret etti Dediği zaman da vefat etti

Vefatından uc ay kadar once talebelerinden birine: Oğlum Alaeddin'i sana teslim ettim Ona sonuna kadar ders okutamayacağımdedi Sonra oğlu Alaeddin'e dedi ki: Sana Vadia Risalesi'nden ders okutuyordum Geriye bir ders kaldı Fakat bundan sonra okutamayacağım Sana ders verme işini hocana bıraktımbuyurdu Boylece vefatını işaret etti ve bu onun son dersi oldu

Fethullahı Verkanisi, son zamanlarında bile Peygamber efendimizin ve Ehli beytinin sevgisiyle doluydu Olum hastalığı sırasında Peygamber efendimizin hayatını ve guzel ahlakını anlatan Mevahibi Ledunniyye kitabını ve şerhini mutalaa ediyordu Birinci cildini okudu Vefatından yedi gun kadar onceydi Hanımı Tayyibe Hatuna; Lambayı tut Bu kitabı bitirmeden bırakmaya gonlum razı değildediBirinci cildi okuyup bitirdikten sonra; Bana diğer cildi verinizdedi Ona ikinci cildi verdiler Okumaya devam etti Sonunda okuyacak takatı kalmadı Ondan da uc sayfa kadar okudu Hazreti Ali ile hazreti Fatıma'nın evlenmeleri husUsuna gelince durdu Kendinden gecip dalgın bir hale geldi

Hastalığı sırasında oğlu Alaeddin'e alim ve salihlerle bulunmasını tavsiye ettiAyrıca sadaka vermesini emretti Cunku sadaka, hastalıklarının şifası olacaktı Ayrıca her sene bir kendisi bir de hocasının rUhu icin kurban kesilmesini vasiyet etti

Vefat edeceği gun oğlu Alaeddin ve talebeleri yanına geldiler Ona yonelerek oturup ağladılar Fethullahı Verkanisi onlara baktı ve yuzlerinde uzuntu belirtilerini gordu Onlara; Ağlamayınız!Allahu teala benim hastalığıma şifa verirse, sizin babanızım Eğer şifa bulamazsam, babanız yani size sahip cıkacak olan Muhammed Ziyauddin'dir Cunku onun insafı diğer insanların insafından fazladırbuyurdu Devam ederek; Olum sarhoşluğu olan bu son anımda, gasl anımda ve defnedilmem esnasında benimle ilgili hicbir sunneti terk etmeyinizdedi

Fethullahı Verkanisi vefat edeceği gunun sabahı ebedi yolculuk icin gerekli hazırlıkları yaptı Rabbinin huzUruna temiz cıkmak icin gusul (boy) abdesti aldırıldı Sağ tarafının uzerine kıbleye karşı yatırılmasını istedi Bir an evvel Allahu tealaya kavuşmayı arzuluyordu Zaman zaman diğer yanı uzerine de cevriliyordu Batın haliyle Allahu tealayı zikrediyordu Yani sesli olarak herhangi bir tesbih veya kelime soylemiyordu Vefatı yaklaştığı sırada misvakının yıkanarak kendisine verilmesini soyledi Misvakını yıkayıp getirdiler Bir defa dişlerini misvakladı Fakat kollarını oynatacak takatı kalmadığı icin talebelerinden birisi misvakı alıp, onun dişlerini misvaklamaya devam etti Ayrıca hocasının halifelerinden Molla Reşid'e; Yasin sUresini okumasını soyledi Yasini şerif bitince, Şeyh Fethullahı Verkanisi; La ilahe illallahdedi ve yuzunun su ile mesh edilmesini istedi Fethullahı Verkanisi Allahu tealaya kavuşma vaktine yaklaştıkca yuzu guzelleşiyordu Nihayet 1899 (H1317) senesi Cemaziyelevvel ayının 21 Salı gunu Bitlis'te vefat etti Defin icin gerekli hazırlıklar yapıldı İnsanlar grup grup cenaze namazını kıldılar Vasiyeti uzerine evinin yanında defnedildi

Fethullahı Verkanisi'nin Bitlis'te bulunan turbesi sevenleri tarafından ziyaret edilmektedir Onun Nakşibendiyye yolunun edeplerini anlatan bir risalesi vardır

GELEN HEDİYE

Fethullahı Verkanisi, Sibgatullah Arvasi'nin talebelerinden birisine; Ben vefat edinceye kadar başkasına soylememen şartıyla sana bir şey anlatacağımbuyurdu ve devam ederek; Bana Sıbgatullah Arvasi ve hocam Abdurrahmanı Tagi ile uc hUri geldiHUriler gayet suslu elbiseler giymişler, yuzleri ayın on dordu gibi parlar vaziyetteydiSıbgatullah Arvasi ve hocam Abdurrahman Tagi bana; Biz sana, bizimle gitmen icin geldik Senin Allahu tealaya kavuşma vaktin yaklaştıdediler Ben onlara; hoş geldiniz, dedim Onlardan hUriler hakkında sordum Bu hUrilerden biri Sıbgatullah Arvasi icin, birisi hocam Abdurrahman Tagi icindir Diğeri kim icindir, dediğimde; Allahu teala o hUriyi sana hediye gonderdiBen onlara, benim hastalığım pek şiddetlendi HUri nerede, ben nerede? Ben kendi derdimle meşgUlum, deyince, onlar; Allahu teala boyle emrettibuyurdular

Sonra, ben Rabbimin verdiklerine razıyım, dedim Bu konuşmalar sırasında bu ucuncu hUrinin hocamın kızı olan hanımım olabileceği aklıma geldi Dikkatle bakınca onun olmadığını anladım Bu hUri, Allahu tealanın hazinelerinden bir ihsanıdır, diye duşunup, Allahu tealaya şukrettim

1) Sohbetler; s11,21
2) Eshabı Kiram; (7 Baskı) s403
3) Minah; s264291