Fiilimsiler Eylemsiler

fiilimsiler konu anlatımı
fiilimsiler örnekleri
fiilimsilerin çeşitleri

FİİLİMSİLER (EYLEMSİLER)

Fiilimsiler üç esas grupta incelenir


1) ISIM – FİİLLER (ISIM – EYLEMLER):


Fiil aristokrat sözcüklerin sonuna –mak, mek , ış, meslek, uş, üş, ma, me ekleri getirilerek yapılır


Bir gülüşün ömre değer
Gün biter gülüşün kalır bende
Seninle akşamları yürüyüşe çıkardık
Adamın yalvarışlarını bir görecektin
halbu ki yükseliş var iniş olmaz olur mu?
Unutuş, unuturlar seni de
Bu kucaklayış ola ki de bir haykırışın sesiydi
Sana bakmak Allah ’a inanmaktır
Yaşamak, ölmekten güç
Buralardan gitmek istiyorum
Seni bile özlemek istemiyorum bu akşam
İçimde maziden kalma duygular var
Onula her tarafta başlamayı düşünüyor musun


ANEKDOT 1 : Isim fiil ekiyle türetilen bazı sözcükler, isim fiil özelliğini yitirip kalıplaşarak kalıcı bir nesne veya kavram adı olabilirBundan Böyle bunlara isim fiil eki olarak bakmamak gerekir



*Kaymak, anlamak, dondurma, kavurma, dolma, gözleme, bağış, geviş…



ANEKDOT 2: Fiilden fiil yapım eki olan –iş ile ad fiil eki olan –iş ’ i birbiri ile karıştırmamak gerekirAnlamsal olarak fiilden fiil üretim eki (işteşlik eki) bir işi ortak ya da birlikte yapma anlamı verirken isim fiil eki böyle bir kasıt vermez



Gülüşün fazla hoş (isim fiil eki)
Onu böylece görür görmez gülüştüler (işteşlik eki)


NOT 3: Fiilden fiil yapan olumsuzluk eki olan –ma, me ile ulaç eki olan –ma,me birbiri ile karıştırılmamalıdır

Fiilden fiil yapan –ma, me fiile olumsuzluk anlamı katarken ulaç eki olan –ma, me fiile olumsuzluk anlamı katmaz



Artık sevmeyeceğim (olumsuzluk eki)
İnsanın mesleğini sevmesi gerekir (isim – fiil eki)


2 SIFAT – FİİL EKLERİ (ORTAÇLAR)



Fiil soylu sözcüklerin sonuna –lahza, en, ası, esi, mez,

maz, ar, er, dık, tepede olan, duk, dük, tık, tik, tuk, tük ,

ecek, acak, miş, mış, muş, müş ekleri getirilmek suretiyle yapılır Sıfat fiil ekleri genellikle önad tamlaması kurar



Her seven sevilenin yükseklik aynasıdır
İşleyen demir pas tutmaz
O öpülesi eller beni büyüttü
Yıkılası Bağdat nice askerler yedi
Dönülmez akşamın ufkundayız vakit fazla geç
Onunla unutulmaz anlar yaşadık
Bilinmez diyarlara gitme
Senin bu yaptığın olur meslek değil
Akar sular gibi çağlarım
Benim doğduğum köyleri akşamları eşkıyalar basardı
Aşina bir yüz çıkmadı karşımıza
Görülecek günler var daha aldırma gönül
Gelecek hafta sınavım var
Bense penceremde gelmeyecek saatleri beklerim
Mayın tarlasına düşmüş bir deliyim
Ölmüş eşek kurttan korkmaz


ANEKDOT: Zaman ekleriyle önad fiil eklerini karıştırmamak gerekir Süre ekleri, şahıs ekinden önce fiile gelerek fiili yüklem yapar Önad fiil ekleri ise genel olarak fiilleri önad yapar ve üzerine isim çekim eklerini alabilir oysa süre ekleri ad çekim eklerini alamazlar



Hiç oturacak zamanım yok (acak sıfat
s i

tamlaması kurmuş bu yüzden önad fiil eki)

Oğlum, okuyacak ve büyük adam olacak (süre eki; çünkü fiili yüklem yapmış )
Aydın halk daha okumuş (sfe)
s i

Annem de okumayı fazla istemiş (süre eki)


3 ZARF FİİL EKİ (ISIM FIIL, SENET – EYLEM):


Fiil kök ve gövdelerinin üzerine –ınca, dıkça, dığında, ken , r… mez, alı, erek, madan, meksizin, a…a, ıp

ekleri getirilerek oluşturulur Zarf fiil ekleri temel cümlenin zarf tümleci olurlar



Ben gidince hüzünler bırakırım
Senin bu halini görünce lise yıllarımı hatırladım
Gözlerin gözlerime değince felaketim olurdu, ağlardım
Ağladıkça dağlarımız yeşerecek göreceksin
Ağlarım, anı geldikçe gülüştüklerimiz
Öldüğünde demin fazla gençti
Seninle konuştuğunda rahatlıyor
Sen geçerken sahilden sessizce, gemiler kalkar yüreğimden el altından
Sen ağlarken ben nasıl gülerim
Onu görünce tanıdım
Yarim, sen gideli yedi yıl oldu
Ah vah etmenin zamanı geçeli çok oldu
Gülerek yanıma geldi
Böyle yaparak beni çok üzüyorsun
Hiçbir şey söylemeden çekip gitti
Ağlamadan ayrılık olmaz
Sizin durmaksızın çalışmanız lazım
Bir vakit konuşmaksızın öylece bekledik
Gide gide bir söğüde dayandık
Gidip de gelmemek, gelip de görmemek var kaderde


ANEKDOT 1: Bir cümlede kaç tane fiilimsi varsa pek da tabi cümle var demektir



ANEKDOT 2: Bir cümlede fiilimsi varsa o cümle girişik birleşmiş bir cümledir



ANEKDOT 3: Bir cümledeki fiilimsi sayısıyla esas cümlenin yükleminin toplamı o cümledeki adalet sayısını verir
Özel Baskı *