Filistin Tarihi

Filistin Tarihi nedir
Filistin Tarihi kısaca

Kudus merkezli Filistin, İO 2000'de Arap, İO 1800'de Hitit, İO 1286'da Mısır hakimiyetine girdi ve takiben Hz Musa onculuğundeki İsrailoğulları buraya yerleştiler Hz Davud ve Hz Suleyman'ın yonetimlerine sahne olan bolgede, surgunler ve işgallerle dolu yıllardan sonra İO 64'te Roma egemenliği başladı Bu donemde 30 yıllarına kadar Hz İsa ortaya cıktı 395'te Bizanslılara gecen Filistin, 637 yıllarını takiben tumuyle İslam hakimiyetine girdi Sırayla Emeviler, Abbasiler, Fatımiler ve Selcuklular donemlerini gecirdi ve 1516'da Osmanlı toprağı oldu 400 yıllık Osmanlı hakimiyetinde bolge Kudus, Gazze ve Nablus sancaklarına ayrıldı Ancak, Yahudilerin Filistin hayali tarihin hicbir doneminde sonmedi

1896'dan sonra aslen gazeteci olan Theodor Herzl'in onderliği altında, dunyaya yayılan Yahudilerin tekrar Filistin'de toplanıp bir devlet kurması icin calışmalara başlandı Herzl, 2131 Ağustos 1897'de Basle'de topladığı I Siyonist Kongre'de temel hedef ve yontemleri tespit etti Bu amacla Avrupa'da orgutler kuruldu, fonlar oluşturuldu Toplanan paralarla Filistin'de yaşayan Araplardan geniş topraklar satın alındı ancak; asıl amac icin bunlar yeterli olmadı

Theodor Herzl, 19 Mayıs 1901 tarihinde II Abdulhamid ile yaptığı bir goruşmede, Avrupa borsasını ellerinde tutan Yahudilerin Osmanlı İmparatorluğunun butun borclarını odemesi karşılığında Filistin'de bir yurt verilmesinigizli kalmak şartıyla teklif etti, ancak kabul edilmedi

Meşrutiyet ile birlikte azınlıklara verilen haklar, Yahudilerin de işine yaradı ve ozellikle 1914 yılından sonra Filistin'deki Araplardan geniş topraklar satın alıp yerleşmeye başladılar 1916'da İngiltere temsilcisi Sir Mark Sykes ile Fransa temsilcisi MFGeorge Picot arasında imzalanan SykesPicot Antlaşması, Osmanlı topraklarını İngiltere, Fransa ve Rusya arasında paylaştırırken Filistin icin de uluslararası bir statu ongoruyordu 1917'de İngiltere Dışişleri Bakanı James Balfour, Yahudilerin lideri Edmond De Rothshild'e gonderdiği bir mektupla; Yahudilerin Filistin'de yurt kurmalarını desteklediğiniifade ederek İsrail devleti yolunu actı

1918 yılında Osmanlı askerleri Filistin'den cekildi ve bolge İngiliz hakimiyetine girdi 1880 ile 1918 arasında Filistin'deki Yahudilerin sayısı 24 binden 65 bine, nufusun % 10'una cıktı Ardından Araplar ile Yahudiler arasında gerginlikler başladı 1933 yılıyla birlikte Nazilerden kacan Yahudi gocmenler de Filistin'e gelmeye başladılar 3 yıl icinde Yahudi sayısı toplam nufusun dortte birine ulaştı ve 335 bin kişi oldu

1938 yılına kadar Ataturk yonetimindeki Turkiye'den cekinen İngilizler bolgede bir Yahudi devleti kurulması yonunde acık bir girişimde bulunamadılar Hatta 1937 yılındaki unlu Peel Paylaşım Planı'na gore Yafa ve Tel Aviv İngilizlerce Araplara terk edilirken, Yahudilere verilen onemli bir yerleşme merkezi bulunmuyordu Ancak Faysal, bu planı reddetmekle Filistin Arap Devletinin kurulmasına daha o yıllarda engel olmuştu Filistinliler bu şekilde bir yandan Araplar bir yandan Batı tarafından yalnız bırakılıyordu

İngilizlerin paylaşımda Araplara karşı bu kadar tavizkar davranmasında Ataturk'un dış politikasının ve Kudus Muftusu Emin elHuseyni'nin buyuk tesiri vardı Emin Huseyin Turk asıllıydı ve Filistin politikasında buyuk bir ağırlığa sahipti Ataturk'un olumunden sonradır ki İngilizler Peel paylaşma planından vazgectiler Takiben de Filistin'de İsrail devletinin kurulması yolunda birbiri ardınca adımlar atıldı Fakat, II Dunya Savaşı'na rastlayan yıllarda Yahudiler daha cok Hitler zulmu ile uğraşmak durumunda kaldılar

Araplar, İngilizler ve Yahudiler arasında yıllar suren mucadeleler 1947 yılında Birleşmiş Milletler'e aksetti Kurulan Filistin Ozel Komisyonu, Filistin'in Yahudi ve Araplar arasında ikiye bolunmesini, Kudus'un ise uluslararası bir statuye kavuşturulmasını onerdi Ancak oneri Arap ulkeleri tarafından kabul edilmeyince, Yahudiler 14 Mayıs 1948'de İsrail Devleti'nin kuruluşunu ilan ettiler İsrail'in kuruluşu ile birlikte Arap İsrail savaşları başladı Savaş sonunda Batı Şeria Urdun, Gazze Şeridi Mısır, kalan topraklar da İsrail tarafından işgal edildi Tabiatıyla olan yine Filistin halkına oldu ve durumdan komşu Arap ulkeleri ve İsrail kazanclı cıktı

Takibeden yıllarda pek cok Filistin kurtuluş orgutleri kuruldu Bunlardan en onemlisi gizli olarak 1950'de kurulan Yaser Arafat onculuğundeki elFetih idi Bu arada Arap ulkeleri, 1964'te Kudus'te Filistin Kurtuluş Orgutu ve buna bağlı olarak Filistin Kurtuluş Ordusu'nun kuruluşuna yardımcı oldular Ancak Ahmet Şukayri onderliğindeki FKO, 1967 yenilgisi ile etkinliğini yitirdi Gazze, Batı Şeria, Sina Yarımadası ve Suriye'ye ait Golan Tepeleri İsrail'in eline gecti 1 milyondan fazla Filistinli komşu Arap ulkelerine ve ozellikle de Urdun'e kactı 1967 Kasım'ında George Habbaş'ın Filistin Halk Cephesi kuruldu

1968 Haziran'ında elFetih hareketi FKO'ye hakim oldu ElFetih, Musluman, Yahudi ve Hıristiyanların eşit haklara sahip olduğu demokratik, laik bir Filistin devleti kurulmasını onerdi

1973 Arapİsrail Savaşı sonrasında İsrail'in Gazze ve Batı Şeria'dan cekilme eğilimine girmesi uzerine FKO bu bolgelerde bir devlet kuracağını acıkladı Ancak, İsrail'in bolgedeki varlığını da kabul eden bu tavır, Suriye desteğindeki orgutler ve Arap ulkeleri tarafından reddedildi ve Red Cephesi oluşturuldu, Filistin Kurtuluş Hareketi parcalandı Suriye'nin bolgeye mudahale etmeye başladığı bu donemden sonra, catışmalar daha da hızlandı Lubnan'a da giren Suriye, barış yaparak bolgedeki etkinliğini yitirmek istemiyordu

Bu yuzden Yaser Arafat başkanlığındaki FKO Suriye ve Libya karşıtı Arap ulkelerinin desteğini aldı ve aynı tavrını surdurerek Filistin'in tek yasal temsilcisi olduğunu belgeledi 1978 Eylul ayında Enver Sedat İsrail ile Camp David antlaşmasını imzaladı 1985 Şubat ayında bu kez Urdun Kralı Huseyin ile Yaser Arafat ortak harekette anlaştılar İsrail ile FKO arasındaki karşılıklı teror eylemlerinin ardından Arafat, aynı yılın Kasım ayında Filistin mucadelesinin sadece işgal edilen topraklarda sureceğini acıkladı FKO, bir yandan Lubnan'da Suriye yanlısı orgutlerle, diğer yandan işgal altındaki topraklarda İsrail ile mucadeleye girişti 1986'da Urdun ile arası bozulsa da 1987 yılında Birleşmiş Milletler'in 242 sayılı kararından sonra 15 Kasım 1988'de bağımsız Filistin Devleti Cezayir'de ilan edildi Yaser Arafat devlet başkanı secildi 1988'de Filistinliler, işgal altındaki bolgelerde silah kullanmadan taşlarla yaptıkları meşhur İntifada hareketini başlattılar

13 Eylul 1993 tarihinde İshak Rabin ve Yaser Arafat arasında Washington'da imzalanan Filistin Ozerklik İlkeleri Deklerasyonuile 5 yıllık bir sure icerisinde Gazze ve Eriha'da Ozerk Filistin Devletikurulması kararlaştırıldı Bolgede başlayan normalleşme surecinde, 26 Ekim 1994 tarihinde bu kez İsrail ile Urdun arasında bir barış anlaşması imzalandı 4 Kasım 1994 tarihinde barışa imza atan İshak Rabin, İsrail Gizli Servisi'nin bir şubesi tarafından olduruldu

Yazar & Kaynak: Dr Abdullah Manaz