Firar ve İ’tisam nedir?

İ’tisam: Tutmak, korunmak manasınadır. Halkın yani avamın i’tisâmı zahire, Havasınki batına, ehasın i’tisâmı ise doğrudan doğruya Cenabı-ı Hakk’adır. Avamın i’tisâmı, gücü yettiğince zahir haberleri tasdik, va’d ü vaîdi ikrar(iyi ve yıldırıcı, ürkütücü şeyler vadetmeyi söyleme), gücü yettiği kadar emr-ü nehye imtisal(numune kabul etme)dir. Havasın i’tisâmıdır ki, haberlerin batınlarına yönelip zahiren ve batınen alaik(münasebet, alâkalar) ve avaiki(mânia, engel, müşkül) terk ve urve-i vuska i (sağlamsap: Müslümanlık) muhabbete temessüktür(tutunma, sarılma).Ehasın(daha uyanık, hassas) i’tisâmı (bir şeye yapışarak sıkı sıkı tutunmak) vasıtasız olarak Cenabı-ı Hakka yönelişidir. Kur’an da “ey müminler siz hepiniz birden habli metini Kur’an a sarılınız” hitabı avam ve havasa ait olup “Allah’a i’tisâm ediniz” hitabı da ehassa mahsustur. Cüneyd-i Bağdadi’nin “siz hablû hûdaya i’tisâmdan hazreti hûdaya: i’tisâm ediniz” sözü bu kısımları anlatır.

Firar: Halktan ve vasıtalardan hakka kaçmak demektir. Ayette belirtildiği gibi “sizin şerrinizden korktuğum için sizden kaçtım da rabbim bana hüküm verdi ve beni mürsellerden kıldı” Hz. Musa’nın firarını göstermektedir. Bu husus firarın lüzumunu ve faziletini gösteriyor.
Kaynak: