Fizikte kullanılan ölçme araçları nelerdir

Fizikte kullanılan ölçme araçları,
Fizikte kullanılan ölçme araçları hakkında bilgiler,

Fizikte ölçme görünüşte kolay olmasına rağmen, göründüğü gibi kolay olmayıp girift bir işlemdir Ölçme olabilmek için sırayla aşağıdaki sorulara yanıt aramak gerekir;
Neyi ölçeceğiz?
Nesini ölçeceğiz?
Ne ile Ölçeceğiz?
Kim ölçecek?
Ne kadar?
Çağrıda Bulunmak ki bir ölçme işleminde bu üç öğenin mutlaka bulunması gerekmektedir:
1 Ölçülecek bir varlık (Varlığı bir veya birkaç niteliği yönünden ölçebiliriz)
2 Ölçeceğimiz varlığı veya niteliği içten olarak ölçebilen bir aracın olması,
3 Sonucun rakam ile anlatımı

Bu üç öğenin dışında, ölçme işlemini gerçekleştirecek bir kişinin olacağı ve bu kişinin ölçme konusu ile ilgili bilgi ve beceriye sahip olması gerektiği de unutulmamalıdır
Bir fikir vermesi bakımından bazı ölçme tanımları aşağıda verilmiştir
Ölçme, bir ya da çok kişiye ilişkin bir değişken niteliğin, niceliğini ya da derecesini saptama ve sayısal olarak belirtme işidir (Dr A Ferhan OğuzkanEğitim Terimleri Sözlüğü)
Ölçme, öğrencilerin belli bir alan ya da konudaki, gelişme ve başarılarını, uygun araçlar ve yöntemler uygulayarak sayısal sonuçlarla belirtme işidir (Dr A Ferhan OğuzkanEğitim Terimleri Sözlüğü)
Ölçme, gözlem sonuçlarının rakam ile açıklama edilmesi demektir (M Fuat Turgut Başarının Değerlendirilmesi (Kitapçık))
Ölçme, objelere, bireylere belirli bir özelliğe sahip oluş dereceleri*ni maddeler halinde sıralamak için, belirtilmiş kurallara uyarak sembolik değerler verme işlemidir (Dr Saim Kaptan Bilimsel Araştırma Teknikleri)
Ölçme, bir birimi kullanarak, bir varlığın bu birime göre farkını bulmadır (Öğretmenlik Iş Dersleri Sözlüğü)
Ölçme, en, tepe, hacim, vakit gibi nicelikleri, kendi cinsinden seçilmiş bir birimle karşılaştırıp, kaç bölüm geldiklerini belirtmektir
neticede ölçmeyi, «Bir varlığı ya da varlıklara ait özellikleri, uygun araçlar kullanarak, bir bölüm cinsinden rakam ile açıklama etmektir» şeklinde tanımlayabiliriz

BİLİNMESİ GEREKEN ÖLÇME
Eğitimcilerin, bilhassa öğretmenlerin, ölçme ve deneme tekniği konusunda bilmeleri zorunlu görülen noktaların başlıcaları aşağı sıralanmıştır

1 Okutulan derslerdeki galibiyet ya da gelişmeleri ölçme amacı güden testler (bu arada bilhassa standart testler) hakkında data sahibi elde etmek: bu testleri hazırlama, tatbik, puanlama ve sonuçları içten izah etme ve kaydolma tekniklerini anlayışlı olmak
2 Test sonuçlarını çözümleme ve yorumlama için zorunlu kolay istatistiksel işlemlerle normların çeşitlilik ve kullanılışını anlayışlı olmak
3 Çiğ puanları standart puanlara çevirebilmek
4 Testlerin geçerlik ve güvenirlik katsayılarını yorumlayabilmek, bunların testin içeriği, madde sayısı, öğrenci grubunun özellikleri ve bunları etkileyen durumsal koşullarıyla olan ilişkileri anlamak
5 Ölçme hatası kavramını iyi anlamak, verilen herhangi bir puanı bu anlayışın ışığında yorumlayabilmek
6 Değişik kollardaki eğitimöğretim etkinlikleri çerçevesinde öğrencilerin bir bir ya da tüm sınıfın durumunu profille uygulamak, değiştirme ve gelişmeleri profilden izlemek
7 Bir test programının yapı, gaye ve özelliklerini anlamak, program gereğince kullanılan testleri amaca uygunluğu, uygulamaya elverişliliği yönlerinden eleştirebilmek, test programını daha yeterli ve etkin bir niteliğe kavuşturmak için gerekli önerilerde bulunabilmek ve bu yoldaki çalışmalara katılabilmek
8 Imtihan veya test sonuçlarının ve genel olarak öğrencilerin bir bir veya grup olarak gösterdikleri gelişimleri annebabalara, ilgililere ve gerektiğinde kamuya anlatabilmek
9 Genel ve özel yetenek testleri ile başarı testlerinin kullanılış yer ve amaçlarını ayırt olabilmek, aralarındaki fark ve ilişkileri görebilmek
10 Ölçme ve değerlendirmeyi bir eğitim süreci olarak kullanabilmek, sonuçları sınıflarda tartışarak öğrencilerin kendi kendilerini değer biçme güçlerini geliştirmeyi temin etmek
11 Ölçme ve değer biçme etkinliğinin fazla yanlı olduğunu iyi anlamak; bilhassa eğitim ve öğretimi çocukların öğrenme yeteneklerine alaka ve bireysel eğilimlerine uygun düşecek yönde sıralamak için ölçme ve değer biçme sonuçlarından adet edinmek

Ölçmenin Öğeleri
Varlık: Ölçme yönünden manâlı olan varlığın canlıcansız oluşu yok, maddigörünmeyen oluşudur
Ölçme aracı: Ölçme işlemlerinde kullanılan araçları, 1) standart 2) standart olmayanlar, biçiminde iki gruba ayırabiliriz
Sayısal sonuç: Ölçme arabulucu ile elde edilen netice birbiriyle yakından ilgilidir Standart bir araç kullanarak yapılan ölçmede elde edilen sayısal netice katiyet arzeder Ölçmede kullanılan araç standart değilse, elde edilen sonuç muhakkak bir manâ taşımaz Ölçülecek varlık veya özellik bedensel, ölçme arabulucu da standart ise netice muhakkak olacaktır

Başlıca Ölçme Çeşitleri
Varlıkların veya değerlendirmek istediğimiz niteliklerin ölçülmesi, dolambaçlı (endirekt) ve dolaysız (direkt) elde etmek üzere iki şekilde olur Ölçmede kullanılan ölçek ya da birime göre, elde edilen sonuç mutlak (belirlenmiş) ya da bağıl (izafî) olabilir Bu yönden de ölçme, mutlak ve bağıl edinmek üzere ikiye ayrılmaktadır Bu Nedenle ölçmeyi, yapılış şekline göre dolambaçlı ve dolaysız, kullanılan birim ve elde edilen sonuca tarafından de, mutlak ve bağıl olarak çeşitleyebiliyoruz
Dolaylı ve dolaysız ölçme: Genelde, ölçülecek varlık ya da özellik, kullanılan araçla doğrudan ölçülebildiği halde, bazı hallerde varlığın kendisini ilk elden değer biçmek olası olmamaktadır
Mutlak ve bağıl ölçme : Bir uzunluk ya da ağırlık söylendiği zaman herkes kadar görünüşe göre ve kararsızlık uyandırmayan bir kesinlik vardır Bu şekil ölçmelere mutlak ölçme denir
1 Mutlak ölçmede başlangıç noktası sıfırdır Bağıl ölçmelerde, sıfır yokluğu göstermez
2 Mutlak ölçme, baştan ve herkes göre aynı anlamı taşır Bağıl ölçmenin herkesçe kabul edilen belli bir anlamı yoktur
Ölçmede Alınganlık ve Hata Kavramı
Bir ölçme işleminde hatayı en az seviyeye indirebiliriz Ama, aracımız çok alıngan bile olsa, en ince ayrıntısına kadar kusursuz bir ölçmeyi basit kolay yapamayız
Her ölçmede mutlaka hata payı vardır Bu kusur ölçme yönteminden, ölçmeyi yapan bireyden, ölçme yapılan ortamdan vb olabilir
Eğitimdeki ölçmelerde hatadan sakınmak için, kusur kaynakları ve bu kaynakların ölçme sonuçlarını nasıl etkilediği bilinmelidir
1 Ölçmeyi yapan kişiden gelen hatalar; Bireylerin, ölçme konusu ile ilgili data ve becerilerinin eksik ve bambaşka oluşundan dolayı, cümbür cemaat benzer derecede hassas bir ölçme yapamaz
2 Ölçme aracından gelen hatalar; Bir vasıta ne dek iyi yapılırsa yapılsın, zamanla hassaslığı bozulabilir
3 Ölçen kişinin ve ölçme aracının çevre ile etkileşiminden doğan hatalar; Özellikle insanla ilgili ölçme çalışmalarında bu koşul daha fazla etkili olur Ölçen birey ile, ölçülen kişinin etkileşmesi, ölçme sonucunu olumlu ve olumsuz şekilde etkileyebilir
4 Kaynağı belli olmayan hatalar; Kaynağı iyi bilinmez, ölçmeciye ya da ölçme aracına yan olan ve ölçme sonuçlarına kazara yansıyan hatalara tesadüfi hatalar denir
Bir aracın ölçülmek isteneni dürüst olarak ölçmesi, bu aracın geçerli olduğunu gösterir Her uygulanışta aynı sonucu vermesi de onun güvenilir olduğuna işarettir İnsanın ruhsal yönü ile ilgili nitelikleri, birbirinden bütünüyle karışıklığa itmek olası olmadığı gibi, bu niteliklerin birbirlerini etkilemesi ölçme işlemini daha da zorlaştırır Bunun için de, eğitim ve öğretimde kullanılan ölçme araçlarının geçerliliği ve güvenilirliği tam değildir

Değişkenler
Ölçülecek olan koşul ve niteliklere çoğunlukla obje denmektedir Varlık ve olaylar aralarında değiştirme gösteren objelere de sıvı denir Zirve, tartı, renk, sıcaklık, basınç, akıl tümü birer değişkendir Değişkenlerin bir kısmını sayılarla gösterebildiğimiz halde (irtifa, tartma, sıcaklık, yaş gibi), bazılarını fakat özellik olarak belirleyebiliyoruz böylece değişkenler ikiye ayrılırlar
1 Nicel değişkenler
2 Nitel değişkenler
Nicel değişkenler sayılarla gösterilebilen değişkenlerdir Nitel değişkenler ise, kalite ve çeşitlilik yönünden ifade edilebilirler Cinsiyet, renk, din, alaka, tutum gibi Bunlar sıfatlarla gösterilirler Bu bakımdan nitel değişkenler, ölçmeden çok gruplama, sıralama ve derecelemeye uygun düşerler Nicel değişkenler, her çeşitlilik ölçme araçları ile ölçülerek sayısal olarak belirlenirler Nitel değişkenleri bu şekilde ölçme olanağı yoktur Ama, aynı özelliklere sahip olanlar gruplanır, grupların frekansı bulunarak netice rakam ile gösterilebilir Bu da ölçme yok bir sayma olur

Ölçek Çeşitleri
Ölçekler; değişkenlerin sayısal olarak gösterilmelerini sağlayan şekil ve yöntemlerdir Ölçeklerin başlıcaları, en yetersizinden, en tatmin edici olana doğru şöylece sıralanmaktadır;
1Sınıflandırma ölçekleri: Bu ölçeklere bununla beraber gruplama ölçekleri de denmektedir Benzer özelliklerden muamele etmek ve aynı özellikleri taşıyanları bir grupta toplamaktır Nitel değişkenlerdir Ölçmeye ve bir bölüm cinsinden sayı ile gösterilmeye yerinde düşmediklerinden gruplamaya bağlı tutulurlar Gruplarda yer alan elemanları sayarak, frekans dağılımını ve modunu bulmak mümkündür Daha ileri istatistik işlemleri dilekçe olanağı yoktur
2Sıraya Dizme Ölçekleri: Yatırma genelde, gruplamadan sonradan yapılan bir işlemdir Objeleri, herhangi bir özelliğe sahip olma derecelerine kadar sıraya koymaktır Aynı özellikler bakımından, en üstün olandan en geri olana dürüst 1 inci, 2 inci, 3 üncü, 4 üncü seklinde sıralamaktır Sıraya konulduktan sonradan ortak nitelik önemini kaybeder Manâlı kimin kimden daha çok, daha az ya da ufakbüyük oluşudur
3Gidip Gelen ölçekler (Eşit aralık Ölçeği) : Bu değişiklik ölçeklerde bir açılış noktası vardır Açılış noktasından itibaren, ölçek eşdeğer aralıklara bölünmüştür Fakat açılış noktası belli değildir, mutlak yokluğu göstermez, göreceli olarak kabul edilmiş bir noktadır Bu bakımdan birimler birbirinin iki katı veya yarısı değildir Biri diğerinden şu kadar fazla veya eksiktir
Aralık ölçekleri, objeler arasındaki farkın miktarını göstermektedir Onun için birleştirme, tümdengelim gibi hesaplama işlemleri yapılabilir Her cins istatistik bilimi işlemi uygulanabilir Termometreler, puanlar aralık ölçeklerine örnektir
4Oran Ölçekleri: Ölçeklerin en üstünü bu ölçeklerdir Bu tip öl*çeklerin gidip gelen ölçeklerden tek farkı mutlak yokluğu gösteren bir açılış noktasının bulunmasıdır Başlangıç izafi olarak kabul edilmiş bir nokta değil, mutlak yokluğu belirten bir sıfır noktasıdır Başlangıcının belirlenmiş yokluğu göstermesi ve aralıklarının eşdeğer olması, bu ölçeklerle elde edilen sonuçlara her çeşit hesaplamanın uygulanabilmesini sağlar
Oran ölçeklerinin kullanıldığı ölçmeler kesindir Nicelik cinsinden değişkenler bu çeşit ölçeklerle ölçülür Oran ölçekleriyle elde edilen verilere her nesil istatistik bilimi işlemler uygulanabilir

Somut ve Sosyal Bilimlerde Ölçme
1 Maddesel bilimlerin ölçme konusu somuttur, maddenin nicel yönü ile ilgilenir Sosyal bilimlerin konusu ise daha çok soyuttur Somutun kesin olarak ölçülmesi mümkün olduğu halde, soyutun ölçülmesi fazla zordur Soyutun ölçülmesinin zorluğu yanına elde edilen sonuçlar da belli değildir bu nedenle, somut bilimlerde ölçme, sosyal bilimlere oranla daha basit ve kesindir
2 Fiziksel varlıkları değerlendirmek üzere standart ve alıngan ölçme araçları geliştirilmiştir Maddesel bilimler ölçek olarak en üstün seviyedeki bu ölçekten yararlanırlar Sosyal bilimlerde kullanılan ölçeklerin, en üstün seviyede olanı kesik kesik ölçeklerdir Böylece, sosyal bilimlerdeki ölçme araçlarının yetersizliği, yapılan ölçmenin de beceriksiz kalmasına neden olmaktadır

DEĞERLENDIRME KAVRAMI
Değerleme Nedir?
Ölçmeyi belirli bir amaçla yaparız Daha Sonra da elde ettiğimiz sonucun amacımıza yerinde olup olmadığını araştırırız Ölçme sonucunu amacımıza tarafından yorumlamak, az, çok, tatmin edici, iyi, kötü biçiminde bazı değerinde hükümlerine gelmek bir değerlendirmedir Böylece değerleme, ölçmeden daha sonra gelen ve onu peşine düşüp takip eden bir işlemdir
Değer Biçme, her ne kadar ölçmeyi takip eden bir işlemse de, ölçme sonucunu kendi başına değerlendirme olanağı yoktur Ölçme sonucunun bedel kazanabilmesi, ya da ona layık biçilebilmesi için, mutlaka onu karşılaştırabileceğimiz bir takım dayanakların olması gerekir Ölçme sonuçlarının değerlendirilmesi için karşılaştırmaya ve yorumlamaya başlıca alınan dayanaklara kıstas denmektedir Ölçüt olmadan değer biçme olmaz
Yukarıdaki açıklamalardan da anlaşılacağı gibi değerleme, üç basamaklı bir operasyon olarak karşımıza çıkmaktadır Bunlar sırasıyla şunlardır:
1 Ölçme veya ölçme yerine geçebilen gözlem verileri: Ölçme yapılmazsa veya ölçme yerine geçebilecek gözlem verileri olmazsa değerleme olmaz Çünkü, apaçık değerlendirecek bir şey yok demektir
2 Ölçme veya gözlem verilerini karşılaştıracak, yorumlamayı kolaylaştıracak dayanaklar: (Ayırıcı Özellik, kıstas, kıstas) Elimizdeki ölçme verilerine bedel biçebilmek için, bazı dayanaklara gerek vardır
3 Hüküm: Ölçme verilerinin ayırıcı özellik veya ölçütlerle karşılaştırılması ile varılan netice İyi, başarılı, başarısız, tatmin edici gibi layık hükümleri
Bazı değerlendirme tanımları:
Değerleme, bir çalışmanın sonucu üzerinde varılan hak, bir şeye layık biçmedir (Türkçe Sözlük)
Değerleme, bir obje ya da işin emin ölçütler karşısında niteliğini ya da değerini atama, bir konuda ölçütlerle gözlem verilerini karşılaştırmadır (Öğretmenlik Iş Dersleri Sözlüğü)
Değer Biçme, niceliği veya niteliği üstünde yapılan, çalışma sonucu varılan yargıdır (Eğitim Terimleri Sözlüğü)
Değerleme, benzer biçimdeki olayların, birtakım ölçütlere göre önemini belirtmedir (Eğitim Terimleri Sözlüğü)
Değer Biçme, türlü öğretim amaçlarının gerçekleşme oranını, öbür yollarla ölçme ve ortaya meydana çıkan sonuçlar üzerinde değer biçmedir (Eğitim Terimleri Sözlüğü)
Tanımlarda da görüldüğü gibi değer biçme bir açıklama işidir Bunun için de yorumlanacak verilere ve bunların yorumlanmasını sağlayacak ölçütlere (dayanaklar) gerek vardır neticede bir tanım yaparsak, değerlendirme; «ölçme ya da gözlem verilerini, uygun ölçütlerle karşılaştırmak suretiyle, bir takım değer hükümlerine (adalet) ulaşmaktır» diyebiliriz

ÖLÇME İLE DEĞERLENDİRMENİN İLİŞKİSİ
1Ölçme bir değişkenin miktarını gösterir Değer Biçme ise, bu miktarın yeterli olup olmadığını ya da konu ile ilgili olup olmadığını gösteren hükümdür
2Genelde ölçme objektiftir Değerlendirme ise yargıya dayandığı ve ölçüte kadar değiştiği için sübjektiftir
3Kapsam bakımından değerlendirme daha geniştir, ölçmeyi; içine alır
4Ölçme daha çok gözleme, değerlendirme ise, karşılaştırma; açıklama ve yargıya dayanır

İYİ BİR ÖLÇME ARACININ ÖZELLİKLERİ
Bir ölçme aracının en kayda değer özelliği, geçerli olmasıdır Çünkü, geçerli olan bir vasıta, hemen hemen diğer bütün özelliklere de sahiptir Aracın, tüm özellikleri birbiriyle ilgilidir Her hangi bir özelliğin bulunup, bulunmayışı, bununla beraber aracın öteki özelliklerine de tesir eder İyi bir ölçme aracında bulunması gereken, en manâlı altı özellik aşağıda açıklanmıştır

Ölçme aracının ölçülmek istenen özelliği ölçme gücüne ölmedeki geçerliği denir
Eğitim ve öğretimde kullanılan ölçme araçları tam standart olmadığı için geçerli bir ölçmenin yapılması epeyce zordur Bir ölçme aracını yaratıcı sorular tek tek geçerli ise, bu aracın tamamı da geçerlidir Bundan nedeniyle, ölçme aracındaki soruları hazırlarken şu sorulara yanıt aramalıyız
1Neyi değer biçmek istiyoruz? Bu sorunun cevabını kesinlikle bilmeliyiz
2Sorumuz, ölçmek istediğimizi doğru olarak ölçebilir mi? *