Formula 1, Nasıl Bir Anda Para Makinesine Dönüştü?

Motorsporlarının tepesi olarak kabul edilen Formula 1, bilhassa geçtiğimiz dört yıl içinde tüm dünyada fevkalade bir popülerlik kazandı. Pekala, büyük oranda Netflix’in Formula 1: Drive to Survive belgesel dizisine de borçlu olunan bu popülerliğin kökleri neye dayanıyor? Formula 1, daha evvel tahminen de çok daha rekabetçi bir ortam olmasına karşın nasıl popülerlik kaybetti? Bu popülerliği ve dahasını nasıl kazandı? Gelin, Formula 1’in yakın geçmişine göz atalım.

Formula 1, 2016 yılına kadar sporun işvereni olarak kabul gören Bernie Ecclestone idaresinde faaliyet gösteriyordu. Lakin Bernie, hem Formula 1 topluluğunda hem de ilerleyen yıllarda pek çok hayran tarafından ‘bunak’ olarak görülüyor ve fikirleri pek de beğenilen karşılanmıyordu. Formula 1 popülaritesinin düşüşü de Bernie Ecclestone periyodunda gerçekleşti.

Formula 1 popülerliğinde 8 yılda %40 paha kaybı yaşandı:


Formula 1, 2008 yılına kadar aslında epey popülerdi. Yalnızca 2008 yılında Formula 1’in global izleyici sayısı 600 milyonu aşkındı. Yani 2008’de dünya üzerinde her 10 şahıstan 1’i Formula 1 izleyicisiydi. Ancak Bernie’nin kimi inançları nedeniyle Formula 1, 2008’den 2016’ya kadar 8 yılda neredeyse üçte birden daha fazla oranda popülerlik kaybetti.

Popülerlik kaybının yaşandığı yıllardaysa Bernie’nin enteresan inancı, kendisinin verdiği bir röportajda kabak üzere meydana çıkmıştı:


“İnsanların neden ‘genç nesle’ hitap etmek istediklerini anlayamıyorum. Neden bunu yapmak istiyorlar? Onlara bir şey satmak için mi? Bu çocukların birçoklarının parası yok. Çok parası olan 70 yaşındaki birine ulaşmayı tercih ederim. Çocuklar bir eser satın almayacakları için onlara ulaşmaya denemekte hiçbir mana yok. Pazarlamacılar da bu kitleyi hedefliyorsa, Disney ile reklam yapsalar uygun ederler herhalde.

Tweetleme, Facebook ya da neyse ne, hiçbirine ilgim yok. Öğrenmeye çalıştım lakin her türlü eski başlıyım. Hiçbirinde paha göremedim.”

Bernie’nin verdiği yalnızca bu ufak demeç bile Formula 1 üzere bir sporun nasıl çökebildiğini özet bir formda yansıtıyor. Genç kuşaklarla etkileşime girilmiyor, toplumsal medya kanalları efektif olarak kullanılmıyor, sadece parası olanı hedefleyerek büyümek isteniyor ancak sporun geleceği düşünülmüyor. Pekala işler nasıl değişiyor?

Değişim, 2016'da başlıyor:


Tüm dünyada 600 milyon kişinin izlediği, yani dünyanın en tanınan tahminen de 3 sporu ortasına giren Formula 1, işte Bernie’nin bu inancı nedeniyle aslında popülerliğini gelire dönüştüremiyordu. İşte bu noktada, Bernie’nin bir ağır abi için paranın kolay yolunu açığa çıkardığı demecinden sonra Liberty Media isimli kitle bağlantı şirketi devreye girdi.

ABD merkezli Liberty Media, Formula 1’deki eksikleri direkt Bernie’nin de ağzından duyunca içinde milyarlarca doların gömülü olduğu bir hazineyle karşılaştı. Bunun sonucunda harekete geçti ve 2016 yılında Formula One Group’u sadece 4,4 milyar dolar karşılığında satın aldı. 2017'de tamamlanan satın alımla idareye Chase Carey getirildi (Günümüzde Formula One Group CEO’su eski Ferrari grup işvereni Stefano Domenicali).

Sporun ABD'deki popülerliği çok büyük kıymet taşıyordu:


Liberty Media, ABD merkezli bir şirket olarak Formula 1’in ABD’deki popülerliğini de artırmayı hedefliyordu. Ama bunun asıl emeli elbette ABD’lileri hoş mi hoş sporla tanıştırmak değil, bu tanıştırma sayesinde para kazanmaktı. Yüz milyonlarca takipçiye sahip olan bu spor, 2017 yılında ABD’de sadece 1,8 milyar dolar gelir elde ediyordu. O yıl NFL’in geliri 13,6 milyar, NBA’in geliri ise 8 milyar dolardı.

İşte bu nedenle Liberty Media, Bernie’nin niyetinin tam zıttına hareket etti ve esaslı değişikliklere imza attı. Toplumsal medyada ekiplerin hayranlarıyla etkileşim kurmasını sağlayacak ve Formula 1’i daha geniş kitlelere ulaştıracak düzenlemeleri geçirdi. Sporun daha faal olması için yarış sırasında geçiş kurallarını değiştirdi, yarış hafta sonlarına küçük şenlikler ve etkinlikler ekledi. Tüm bunlar, ESPN tarafından ABD’deki izleyiciler için de ücretsiz olarak televizyondan yayımlandı.

Formula 1 hayranları pek sevmese de F1 belgesel dizisi, sporun bu kadar büyümesini sağlayan temel yapı taşıydı:


Formula 1, Liberty Media ile toparlanmaya başlarken 2019 yılında bomba patlatıldı: Netflix’te belgesel yapılmasına karar verilmişti ve o belgesel çıkış yaptı. Mercedes ve Ferrari üzere ekiplerin bile ‘aptalca’ bulduğu bu fikir, Liberty Media’nın emeline ulaşmasını sağladı. Netflix belgeseliyle birlikte;

• Sadece ABD’deki Formula 1 izleyicisi sayısı 2017 – 2022 ortasında 2 katına çıktı.
• Dünya çapındaki Formula 1 hayranı sayısının bu yıl 1 milyarı aşmasının beklendiği açıklandı. Üstelik bu yeni hayranların %77’sini 35 yaş altı gençlerin oluşturduğu belirtildi.

[*]2018 yılında 264 bin iştirakçinin olduğu ABD GP’si, 2021’de 400 binden fazla bireye mesken sahipliği yaptı. [*]Formula 1, ABD’deki ani popülerlik artışıyla Las Vegas ve Miami yarışlarını da takvimine ekledi.
Tüm bunların yanı sıra Formula 1’in pay fiyatı, 2016’dan beri %250 oranında arttı. Liberty Media, Formula One Group’u satın almak için harcadığı paranın çoktan katlarca katını kazanmayı başardı.

Günümüzde Formula 1: Drive to Survive, bilhassa olayları yanlış aktarma biçimiyle Formula 1 hayranlarının nefretiyle karşılaşıyor. Ancak şöyle de düşünmek gerekiyor: Beşerler, bu belgeselle içine girdikleri sporun yanlış aktarıldığını fark ederek doğruyu yaymak için de daha fazla paylaşım yapıyor, birbiriyle etkileşime giriyor. Tahminen de bu aykırı tesir, tam da Liberty Media'nın istediği bir şeydir...