Gebelik döneminde beslenme

Gebelik bayan için doğal, fizyolojik bir vakadır. Gebelikte bayanın vücudunda 2. bir canlının oluşması ve büyümesi ile birtakım değişiklikler izlenir. Bu nedenle gebe bayan gebeliği mühletince;

ü Kendi fizyolojik gereksinmelerini karşılamak,

ü Vücudundaki besin öğeleri yedeğini istikrarda tutmak ve

ü Dölün sıradan büyüme ve gelişmesini sağlamak için yerinde ve istikrarlı beslenmek zorundadır.

Bilindiği üzere gerek gebelik gerekse doğumda ana ile ilgili her türlü aksilikler dölü de tesirler. Ehliyetsiz ve istikrarsız beslenme bu aksiliklerin başında konum alır. Bebeğin bedensel ve zihinsel gelişimi ananın gebeliği mühletince olduğu kadar, gebelik öncesinde de düzgün beslenmesi ile mümkündür. Bebek, ana rahminde validenin yedikleri ile beslenir, büyür ve gelişir. Gebelik mühletince ananın zayıf ve istikrarsız beslenmesi sonucu, doğacak evlatta oluşabilecek sıhhat meseleleri şunlardır;

ü Meyyit tevellüt,

ü Erken veladet (prematüre),

ü Düşük tevellüt yüklü olması,

ü Bedensel ve zihinsel cihetten özürlü bebek tevellüdü.

Doğal olarak hiçbir ana bu yükü ömrünün sonuna kadar taşımak istemeyecektir. Bu dertler, büyüme ve gelişmesini şimdi tamamlamamış küçük yaştaki (18 yaş altı) gebelerden doğanlarda, sık aralıklarla (2 yıldan az) gebe kalan ve çoğul gebeliği olan hatunlardan doğan çocuklarda da sıkça görülür. Gebe hatun, beslenmesine münasebetli eklemeler yapmazsa kendi vücudundaki depolarını dölün büyüme ve gelişmesi için harcar. Bu depoların ­azalması, tükenmesi doğacak bebeğin sıhhatini olduğu kadar ana sıhhatini da tehlikeye sokar.

Gebelikte yük kazanımı: Gebeliğin birinci üç ayında kazanılan yekun yük 1 - 1.5 kg, 2. üç ayda 4 - 5 kg ve üçüncü üç ayda ise 5 - 7 kg arasındadır. Böylelikle 9 aylık gebelik müddetince sağlıklı yetişkin bayanlar ortalama 9 - ­14 kg arasında (ayda 1 - 1.5 kg) yük kazanır. Hasebiyle “artık 2 can taşıyorum, aman bebeğim gayrikâfi beslenmesin, yoksa gelişimini tam olarak tamamlayamaz” üzere yanlış mütalaalara dalmamak gerekir. Gebeliğin başlangıcında şişman olan bayanın çokça tartı kazanmasına gerek yoktur. Ölçüsüz şişmanlık tevellüt zorluğuna neden olabilir. Yaşı küçük (18 yaş altı), fizikî uğraşısı olan, gebelik başlangıcında zayıf olan hatunun dölü beslemesi güç olabilir. Bu gebelerin 14 - 16 kg yük kazanmaları istenir. Böylelikle genç yaşta gebe kalan bayan bir taraftan kendi, vesair taraftan da dölün büyümesini sürdürürken, vücudundaki besin öğeleri depolarını istikrarda fiyat.

Gebelikte Değişen Kuvvet ve Besin Öğeleri Gereksiniminin Karşılanması

Güç: Gebelik öncesi yüke nazaran eklemeler yapılır. Buna nazaran:

ü Gebelik öncesi yükü sıradan olan hatuna, 1 - 3 ay arası alışılagelmiş gereksinimine 150 kkal, 4 - 9 ay arası ise 300 kkal eklenir.

ü Gebelik öncesi hatun şişmansa kuvvet eklemesi yapılmaz, muhtaçlığı kadar verilir.

ü Gebelik öncesi hatun çok şişmansa birinci 3 ay güç kısıtlı verilirse de bu kısıtlama 1200 ile 1500 kkal.den az olmamalıdır, 4. aydan sonra kısıtlama yapılmaz. Gebeliği 4. ayından sonra validenin zayıflatılması sakıncalıdır.

ü Gebelik öncesi bayan zayıfsa birinci 3 ay 250 kkal, sonraki aylarda ise 300 kkal ekleme yapılmalıdır.

Tablo: Gebe Bayanlar İçin Gerekli Günlük Besin Tüketim Ölçüleri
Gebelikte Dikkat Edilmesi Gereken Durumlar

ü Günlük uyku müddeti 7-8 saat ile sonlandırılmalıdır.

ü Sık sık, azar azar beslenilmeli ve asla öğün atlanmamalıdır.

ü Kahvaltı ve akşam yemeği mümkün olduğu kadar erken saatlerde bitirilmelidir.

ü Yemekler çok yavaş yenilmeli, ağızda lokmalar yeterlice çiğnenmelidir.

ü Besin çeşitliliğine kıymet verilmeli, tek tip beslenmekten kaçınmalıdır.

ü Yiyecekler kızartma, kavurma süreçleri mekanına; haşlama, ızgara yapma, buğulama yahut fırında pişirme prosedürleri ile hazırlanmalıdır.

ü Süt ve süt eserlerinde yarım yağlı velev yağsız (light) olanlar tercih edilmelidir.

ü Etlerin görünen yağları, tavuk ve hindinin derisi ayrılmalıdır.

ü Haddinden fazla kilo alımını önlemek için şekerli, unlu, yağlı besinler az tüketilmelidir.

ü Yapay tatlandırıcılardan uzak durulmalıdır.

ü Tansiyon yüksekliği mümkün meselelerdendir. Böylesi bir durumda turşu üzere ziyade tuz içeren salamura besinlerden, sofrada ayrıyeten tuz tasarrufundan kaçınılmalıdır.

ü Yemekle birlikte çay, kahve, gazlı içecek içilmesi kansızlığa sebebiyet vereceği için öğünlerden yarım saat evvel yahut sonra tercih edilmelidir.

ü Haftada en az 2 sefer balık tüketilmelidir.

ü Günlük posa (lif) alımı artırılmalıdır. Posalı besinler:

§ Kurubaklagiller (kuru fasulye, nohut, mercimek, kuru barbunya, soya fasulyesi)

§ Tam tahıllar (esmer ekmek, bulgur, kepekli pirinç / makarna / erişte / un)

§ Taze zerzevat ve meyveler (kabuklu yenilebilenleri soymadan)

ü Zerzevat, meyve ve kurubaklagiller tarla ve bahçelerde ilaçlanmaktadır. Böcek öldürücü bu ilaçlar ana rahmindeki yavruya da zarar verebilir. O nedenle çok yeterli yıkanmalıdır.

ü Günde 10 bardak su içilmelidir.

ü Günde 20 dakika kadar direkt olarak güneş ışığından yararlanılmalıdır.

ü Alkol alınmamalı, sigara içilmemelidir.

ü Gebenin kilo fazlalığı olsun olmasın nizamlı olarak egzersiz yapması önerilir.

ü Gebeliğin 2. yarısında (yaklaşık 20. haftada) şeker yükleme testi yaptırılması ve tansiyon takibi önerilmektedir.