Gebelikte Yapılan Testler Nelerdir ?

Gebelikte Yapılan Testler
Hamilelikte Hangi Testler Yapılmalı?
Gebelikte Yapılması Gereken Testler Neler?

Normal bir gebelikte hangi test ne zaman?
İdeal olan bir kişinin gebelik oncesi bir jinekologa
gidip muayene olması ve sonrasında bilincli
şekilde gebe kalmasıdır
Ancak maalesef pek az bayan gebelik oncesi biz
hekimlere gelip muayene olmaktadır
Normal bir gebelik izlemindeki haftaları ve takiplerde yapılması gereken tetkikleri gebelik haftalarına gore aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz
İlk doktor ziyareti: 68 hafta
En sık tahlillerin istendiği donem ilk muayenedir Bu donemde anne adayları,
daha onceden bildikleri veya bilmedikleri hastalıklar acısından adeta bir check
up ’tan gecirilirler
• Ultrason
Ultrasonda duzgun gebelik kesesi icinde kalp atım hızı 100dk ’nın uzerinde olan embriyo ile embriyoyu besleyen keseyi (yolk sac) gormek mumkundur
Ultrasonda ayrıca rahimde myom, yumurtalıklarda kist turu her hangi bir kitlenin varlığı araştırılır Cerviksin (rahim ağzının) uzunluğu ve şekli de değerlendirilir
Bu gebelik haftalarında vajen icinden (transvajinal yolla) yapılan ultrason karından (transabdominal) yapılana gore daha net bilgi verir ve tercih sebebidir
Transvajinal yolla yapılan ultrasonda son adet tarihine gore 5 hafta 4 gunlukken, transabdominal yolla yapılanda ise 6 haftalıkken bir embriyo ile kalp atımlarını gormek mumkundur
• Kan grubu, Rh
Gebenin kan grubu Rh negatif, eşinin kan grubu Rh pozitif olması durumunda “Kan uyuşmazlığı (Rhrh) durumundan bahsedilir
Anne rahmindeki bebeğin kan uyuşmazlığından etkilenip etkilenmediğini anlamak icin ise “İndirect Coombs testi yapılmalıdır
İndirect coombs testi negatif olan gebeler, kan uyuşmazlığına bağlı bebekte bir etkilenme durumunun olmadığı anlaşılarak takibe alınırlar 28haftada tekrarlanan İndirect coombs testi negatifliğinin devamı durumunda bebeği son aylara kadar kan uyuşmazlığından korumak icin “Anti D Immunglobulin enjeksiyonu yapılır
Yine, kan uyuşmazlıkları olan gebelerde doğumdan sonra bebeğin kan grubuna bakılır Kan grubunun Rh pozitif olması durumunda anneye yapılan Anti D Immunglobulin uygulaması tekrarlanır
Anne adayı kan grubunun Rh negatif, baba adayınınkinin ise Rh pozitif olması dışındaki tum olasılıklarda kan uyuşmazlığı soz konusu değildir
• Tam kan sayımı
Tam kan sayımı ile gebeliğin başlangıcında herhangi bir “kan eksikliği (anemi) durumunun varlığı araştırılır
Kan eksikliği demir eksikliğine bağlı olabileceği gibi Megaloblastik anemi, Pernisiyoz anemi, Orak hucreli (Sickle cell) anemi, Thalesemi durumları, maligniteler ve bazı sistemik rahatsızlıkların bir belirtisi olarak da karşımıza cıkabilir
Ulkemizde ozellikle Akdeniz ve Ege bolgelerinde Thalesemiye (Akdeniz anemisi) bağlı anemiler sıklıkla gorulmektedir
“Anemi ile ilgili detaylı bilgi almak icin tıklayınız
• Kan biyokimyası: Aclık kan şekeri (AKŞ), Ure (BUN), SGOT, SGPT, Kreatinin
Karaciğer ve bobrek hastalıklarının gebeliğin hemen başlangıcında tespiti takip acısından onemlidir Nitekim gebelikte bu organların yukleri de artacaktır
İleri derecede bobrek veya karaciğer problemlerinde gebelik sonlandırılabilir Ozellikle şeker hastalığı (diabet), yuksek tansiyon (hipertansiyon) gibi sistemik rahatsızlıkların varlığında bu testlerin onemi artar Bu durumlarda hekimler ek olarak bazı testler de isteyebilir
• TORCH taraması: Toksoplasma, Rubella (Kızamıkcık), CMV (Sitomegalovirus), Herpes Tip 2 enfeksiyonları Ig M ve Ig G antikorları taranır
Bu tur enfeksiyonlar gebelik harici donemlerde gecirildiğinde her hangi bir problem oluşturmazken gebeliğin ozellikle ilk uc ayında gecirildiğinde bebekte bir takım sakatlıklara yol acabilir
Toksoplasma ozellikle kedi ve kopek dışkıları bulaşmış yenilen gıdalardan alınır Ozellikle ciğ et ve iyi yıkanmamış meyve ve sebzeler Toksoplasma parazitinin gecmesinde rol oynar Gebeliğin başında yapılan antikor tarama testlerinde Ig M ve Ig G antikorlarının her ikisinin de negatif olması durumu vucudun toksoplasma paraziti ile hic karşılaşmadığını gosterir Bu durumda gebeliğin sonuna dek toksoplasmadan korunma şarttır
Toksoplazmadan korunmak icin kedi, kopek cinsi hayvanlardan gebelik suresince uzak durmak, eğer evde besleniyorsa aşılarını yaptırmak, yenilen etleri iyi pişirmek, ciğ et yememek, yemek oncesi elleri iyi yıkamak ve meyvesebzeleri bolca suyla yıkamak gereklidir
Ulkemizde ciğ et tuketimi alışkanlığının yaygın olduğu Doğu ve Guneydoğu Anadolu bolgelerinde, toksoplasma enfeksiyonları daha sıklıkla gorulmektedir
Rubella (Kızamıkcık), CMV (Sitomegalovirus), Herpes Tip 2 enfeksiyonları ise daha cok hasta kişilere temas yoluyla bulaşan rahatsızlıklardır Ozellikle Rubella (kızamıkcık) mikrobu ile gebeliğin ilk uc ayında karşılaşıp hastalığı geciren kişilerde gebelik kesinlikle tahliye edilmelidir
• Tam idrar tahlili, gerekirse idrar kultur antibiyogramı
İlk vizitte yapılan idrar tahlilleri bobrek fonksiyonlarının indirekt bir gostergesi olduğu gibi gizli veya aşikar idrar yolu enfeksiyonu varlığını konusunda da bilgi verir
İlk aylardaki idrar yolu enfeksiyonları gebeliğe bağlı bulantı ve kusmaları arttırır, idrarda yanma veveya kasık ağrılarına neden olabilir
Son aylardaki gizli veya aşikar enfeksiyonlar ise erken doğum sancılarına sebep olabilir
• Servikovaginal smear testi (PAP smear testi)
Gebelikte salgılanan hormonlar neticesinde rahim ağzı (cervix) kanserlerinde artış meydana gelmektedir Bu nedenle gebelere ilk aylarında smear testi uygulanarak boyle bir durumun varlığı araştırılmalıdır
Ulkemizde gebelerin pek coğu yanlış bir inanışla bebeklerine zarar geleceğini duşunduklerinden bu tur bir işlemi kabul etmezken doktorları da ilk ayında hastalarını muayeneden korkutmak istemedikleri icin genelde bu işlemi ihmal ederler
• Kanama profili
Kanama profili testleri icinde aPTT, PTT, INR, Fibrinojen, Trombosit sayımı vardır
Hem normal doğum hem de sezaryen kanamalı bir işlemdir Gebelerin “kanamaya yatkınlıkları ilk vizitte belirlenmelidir Ayrıca hastaların kendi ifadelerinden onceden olan kanamaya yatkın bir durumlarının olup olmadığı sorgulanır
Ozellikle bir takım kalp hastalıklarında bazı hastalar kanamayı engelleyici hap veya iğneleri kullanmak zorunda olabilirler Bu tur durumların varlığında gebelikteki izlemler arttırılır ve doğum oncesi bazı onlemler onceden alınır
• Hepatit B, Hepatit C, AIDS taraması
Hepatit B icin HbsAg ve Anti Hbs, Hepatit C icin Anti HCV, AIDS icin ise Anti HIV testleri yapılarak her hangi bir taşıyıcılık durumunun olup olmadığı araştırılır
Bu tur viral hastalıklar cinsel ilişki, kan veya doğum yoluyla bulaşır ve genelde kişilerde uzun bir sure taşıyıcılığa (portorluk) sebep verebilirler
Taşıyıcı (portor), “hasta olmadığı halde hastalığı bulaştırabilen demektir Bu kişilerin vucutlarında barındırdıkları virusler gebelik sırasında plasenta yoluyla bebeğe gecmesine rağmen bebekte her hangi bir sakatlığa neden olmazken, yenidoğan bebeklerin immun direnci (bağışıklığı) yetişkinlere gore daha az olduğu icin bebeklerde doğumdan sonra bazı problemlere yol acabilirler Bu problemler bebeklerde hastalığa yakalanma veya hastalığı taşıma şekillerinde olabilir
Hepatit B taşıyıcı annelerin bebeklerine doğum sonrası aşı ile serum uygulaması yapılır ve belirli aralıklarla aşı tedavisi devam eder Bu şekilde bebeğin aktif olarak bağışıklanması sağlanır Ancak maalesef Hepatit C ve AIDS virusunu taşıyan gebelerin doğan bebekleri icin hastalıktan koruyucu etkin bir tedavi gunumuzde bulunmamaktadır
2 vizit: 1013 hafta
• Ense kalınlığı (Nuchal Translucency, NT)
Bu haftalar arasında fetusun anatomik organları ve buyukluğu değerlendirilir Ayrıca ulrasonla ense kalınlığı (Nuchal Translucency, NT) olculur (Yandaki resim)
Ense kalınlığının uygun olcumun yapılabilmesi icin fetus son adet tarihine gore 11 ile 13 hafta 6 gun arasında ve başpopo mesafesi 4584 mm arasında olmalıdır
Ense pilisinin kalınlığı; Trizomi 21 (Down sendromu, mongolizm), Trizomi 18 gibi kromozomal bozukluklarda ve bebeğin ozellikle kalp gibi bazı organların problemlerinde artar Bu artışın nedeni bebeğin ense bolgesindeki sıvı birikimidir (odem) ve bunu ultrasonla yakalamak mumkundur
Normal olarak bebeğin ense kalınlığı gebelik haftası ilerledikce artar Genel olarak 3 milimetrenin ustu patolojik kabul edilir ve bu durumda fetus ozellikle “Down sendromu acısından ileri değerlendirmeye alınır
Ense kalınlığı olcumu, son yıllarda gebelik takiplerine girmiş bir yontemdir Ayrıca yapılması belirli bir deneyimi gerektirir
• I Trimester tarama testi (İkili test)
Son on yılda dunyada, son 45 yılda da ulkemizde yaygınlaşan ilk trimester tarama testinin amacı Down sendromunun erken gebelik haftalarında yakalanmasıdır
Son adet tarihine gore 913 gebelik haftaları arasında uygulanan testte anne adayından kan alınarak serbest βHCG ve PAPPA biyokimyasal değerlerine bakılır
Down sendromunda anne kanında, serbest βHCG değerleri normalin iki katı yuksek iken PAPPA değerleri normalin 25 da biri (%40 ’ı) kadardır “İkili test olarak anılan işlemde her iki biyokimyasal değer bilgisayar programında değerlendirilir ve ortaya bir risk oranı cıkar Risk oranının 1250 ’nin uzerinde olması Down sendromu acısından ileri tetkiki gerektirir
Testin pozitif olması durumunda yapılması gereken ileri aşama, “koryon villus biyopsisi adı verilen plasentanın bebeğe ait kısmından kucuk bir parca alınarak kromozom acısından analizi ile teşhisin sağlanmasıdır
Son yıllarda ikili teste eklenen “Nuchal Translucency (NT, ense kalınlığı, ense pilisi kalınlığı) olcumleri ile birlikte değerlendirilmesiyle test “uclu test adını almıştır
3 vizit: 1618 hafta
• Ultrasonda; fetus bir butun olarak anomali taraması acısından değerlendirilir
• II Trimester tarama testi (Uclu Test, Triple Test)
Uclu test uygulamasındaki amac; bebeğe ait ozellikle Down sendromu, Trizomi 18 gibi kromozom bozuklukları ile birlikte “Noral tup defektleri adı verilen bir takım anomalileri taranmasıdır
Uclu test; gebeliğin 1619 haftaları arasında anne kanından alınan ornekte βHCG, alfa feto protein (AFP) ve bağlanmamış estriol (uE3) denilen uc biyokimyasal maddenin olcumu ile yapılır Bu olcumler gebelik haftasına gore annenin yaşı, vucut ağırlığı, ırkı, annede diyabet olup olmaması, sigara icip icmediği, oykude onceki gebeliklerin ozellikleri ile birlikte değerlendirilir Buyumekte olan bebekte olabilecek noral tup defekti ve bazı kromozomal anormalliklerle (Down sendromu ve trizomi 18) karşılaşılma riski hesaplanır
Uclu test bir tanı testi değil “tarama testi (screening test) dir Testin amacı bebek ve anne acısından riskli yontemleri kullanmadan bebekte olabilecek anomali riskini saptamaktır Eğer test sonucunda risk belirli bir duzeyin uzerinde cıkarsa (genel olarak 1270 den fazla olması durumunda) “amniyosentez adı verilen işlem yapılarak kesin tanı konulur Yani amniyosentez bir “teşhis testi (diagnostic test) dir
Amniyosentez işleminde anne karnından ince ve uzun bir iğne yardımıyla amniyon sıvısı alınır Tecrubeli ellerle yapıldığında oldukca ağrısız ve bebek icin riskleri azdır
Alınan sıvıda bebeğe ait dokulen canlı hucreler vardır Bu hucreler ozel bir kultur ortamında bekletilerek uretilir Uretilen hucreler belli bir safhada toplanılarak kromozomları ayrıştırılır ve mikroskop altında goruntulenerek kromozomlar analiz edilir
Kromozom analizinde goruntulenen hucreler direkt bebeğe ait olduğu icin bebeğin kromozom yayılımını gosterir Bu şekilde bebeğe ait kromozomlarda olan problemler rahatlıkla gorulebilir ve aynı zamanda sex (cinsiyet) kromozomlarının incelenmesiyle bebeğin cinsiyeti de ortaya cıkar
Karından bir ince iğneyle ultrason eşliğinde amniyon kesesine girilirYaklaşık 20 cc amniyon sıvısı enjektor ile aspire edilerek genetik laboratuara gonderilir
Noral tup defektleri (NTD) bebeklerde gorulen anomaliler (bebekteki kusurlar) arasında ilk sıraları almaktadır Birkac ayrı turu vardır Bunlardan biri bebeğin beyin dokusunun bir butun olarak gelişmemesidir, “anensefali adı verilen bu en ağır şekli olumculdur
Noral tup defektlerinin diğer turleri ise omurilikle ilgilidir Omurilik gelişirken onu cevreleyen omurga kemiklerinin tam kapanmaması sonucu omurilik dokusu bebeğin sırtındaki bir yarıktan dışarıya cıkar; bu duruma “spina bifida denilir Dış etkenlere cok hassas olan bu sinir dokusu zamanla zedelenir ve bebek belli bir seviyenin altında sinirsel fonksiyonlarını yapamaz Sonuc olarak bebek acısından yine olumcul olabilecek bir doğumsal anomalidir Hafif şekildeki spina bifidalarda doğum sonrası bir takım operasyonlarla duzelme şansı vardır
Bu anomalilerde acıkta kalan dokudan “alfafetoprotein (AFP) amniyon sıvısına, buradan da anne kanına gecer Anne kanından yapılan testlerde bu gebelerde normal gebelerden daha yuksek miktarlarda alfafetoprotein saptanır
Spina bifidalı gebeliklerin % 85'i bu test ile yakalanabilmektedir Ancak test yapılan gebelerin %34'unde her şey normal olmasına rağmen yuksek sonuc verebilmektedir Bu nedenle tek başına test sonuclarıyla tanı konmamaktadır
Uclu testte AFP yuksek ise ayrıntılı ultrason ile beyin dokusu ve omurgalar değerlendirilir Ultrason ile saptanamayan bir durum varlığında amniyosentez yapılarak amniyotik sıvıdaki AFP miktarı olculerek kesin tanı konulabilir Ayrıca amniyon sıvısındaki “asetilkolin esteraz enziminin miktarına da bakılabilir
AFP değeri yuksek fakat amniyosentezde ve ayrıntılı ultrasonografide anomali saptanmayan gebeliklerde, bebeğin buyume ve gelişmesinin daha yakın takip edilmesi onerilmektedir
Anne kanında yapılan uclu test ile Down sendromu ile birlikte trizomi 18 riski de hesaplanabilmektedir Down sendromlu bebekte normalde iki tane olması gereken 21 kromozom uc tanedir
Trizomi 18 ’de ise aynı problem 18 kromozomdadır Trizomi 18 ’li bebekler yaşamla bağdaşmaz ve genel olarak anne karnında veya doğumdan hemen sonra olurler Trizomi 18 gorulme sıklığı Down sendromuna gore oldukca azdır
Down sendromu (Trizom 21, mongolizm) yaklaşık olarak 850 doğumda bir gorulur Tedavisi olmayan bu kromozom anomalisinde fiziksel ve zeka geriliği olan bebekler soz konusudur
Down sendromu gorulme şansı yaşa bağımlı olarak artar Ozellikle 35 yaşın uzerinde risk onemli bir boyuta ulaşır Ancak tum Down sendromluların %2535 ’i yalnızca 35 yaş uzeri gebelik urunu iken %7080 ’e varan oranlarda genc gebeliklerdedir Uclu testle Down sendromlu bebeklerin %60'ına yakını (%5 yalancı pozitiflikle) yakalanabilmektedir
Son yıllarda uclu testin Down sendromu yakalama şansını daha da arttırmak amacıyla teste kandaki “İnhibin A adı verilen biyokimyasal değerinin de olculup eklenerek testin “dortlu test şekline donuşmesi icin yapılan calışmalar umut vericidir
Down sendromu riski yuksek cıkmış gebeliklerde kesin tanıyı koyabilmek icin anlatıldığı şekilde genetik amaclı amniyosentez yapılması gereklidir Uclu tarama testinin asıl amacı yaşamla bağdaşabilen ve omur boyu zeka geriliği ile giden Down sendromlu bebekleri yakalamaktır
Amniyosentez sonucu yakalanan Down sendromlu bebekler cıkarılan sağlık kurulu kararlarıyla tahliye edilirler
Uclu test ile diğer bazı anomalileri de saptamak mumkundur Bebeğin karın duvarı anomalilerinde (gastroşizis, omfalosel), bobrek anomalilerinde de test sonucları yuksek cıkabilir Bu nedenle uclu testte artmış risk saptanan gebelere amniyosentez yapmadan once tum bu anomaliler acısından ayrıntılı ultrasonografik değerlendirme (II basamak ultrasonografisi) yapılmalıdır
4 vizit: 2224 hafta
• Ultrasonda; servikal (rahim ağzı) uzunluk ve şekli olculur Bebek ozellikle kalp, beyin ve diğer ic organlar acısından değerlendirilir
• Servikal kultur ve fresh testleri
Gizli vaginal enfeksiyonları araştırmak icin yapılır Gebelikte ozellikle duşen hucresel tip vucut direnci nedeniyle “fırsatcı enfeksiyonlar olarak tabir edilen bazı vaginal enfeksiyonlar gelişebilir Bunların başında ozellikle mantar enfeksiyonları (candida), yanısıra Trichonomas ve Gardnerella enfeksiyonları da sayılabilir
Genel olarak tedavi edildikten sonra nuks eden bu rahatsızlıklar ilerleyen gebelik haftalarında tekrar tekrar tedaviye gerek duyabilirler
5 vizit: 2428 hafta
• Tam kan sayımı
Anne adayının kan sayımı yapılarak gebeliğin bu ilerleyen haftalarında aneminin gelişip gelişmediğine bakılır
• Tam idrar tetkiki
İdrarda gizli enfeksiyonların varlığı araştırılır Ozellikle gebelerde her hangi bir şikayet oluşturmaksızın yalnızca idrar tahlillerinde bakteri ve lokosit gorulmesi ile karakterize gizli idrar yolu enfeksiyonları (asemptomatik bakteriuri) erken doğuma ve bobrek enfeksiyonlarına (pyelonefrit) neden olabilir
Tam idrar tetkikinde boyle bir durum saptanırsa idrar kulturantibiyogram testi yapılarak ureyen mikroorganizmanın turune gore antibiyotik başlanmalıdır
• 50 gram glukoz yukleme testi
Bu gebelik haftasında kişilere sabah ac karınla 50 gram toz glukoz sulandırılarak icirilir ve bir saat sonrasında tetkik icin kan alınır
Alınan kan orneğinde kan şekeri değerinin 140 mgdl ve uzerinde olması durumunda test pozitif olarak kabul edilir ve bu gebelerde bir gun sonra 100 gram standart glukoz tarama testine gecilir
Bazı gebeler bu oldukca tatlı olan bu suyu icmede problem yaşayabilirler, orneğin bulantı ve kusmaları olabilir Bu durumda laboratuara giderken yanlarında “limon goturup tatlı suyun icine sıkmak suretiyle şikayetleri genel olarak giderilecektir
100 gram standart tarama testinde bu kez gebelerden sabah ac karınla kan alınır ve hemen sonrasında 100 gram toz glukoz sulandırılarak icirilir İcimden 1 saat, 2 saat ve 3 saat sonra tetkik icin kan alınır Boylece aclık kan şekeri ile birlikte toplam 4 ayrı kan şekeri değeri elde edilmiş olur Bu 4 değerden 2 veya daha fazlasının standart değerlerin uzerinde olması durumunda gebeler gestasyonel diabet (gebeliğe bağlı diabet, gizli şeker hastalığı) teşhisi alarak kalori kısıtlaması amacıyla diyetisyene konsultasyona gonderilirler
Gestasyonel diabeti olan gebelere diyetten kalori kısıtlaması yapılmazsa annenin kan şekeri değerlerinin genel olarak yuksek olmasının bir sonucu olarak; bebeğin normalden iri olması, doğumun zor olması, amnios suyunun normalden fazla olması ve buna bağlı erken doğum riskleri gibi durumlar oluşabilecektir Ayrıca doğan bebeklerde doğum sonrası kan değerlerine bağlı metabolik sorunlar meydana gelebilecektir
Normale gore iri bebekler (makrozomi) halk arasında “tosuncuk olarak tabir edilirler
• İndirekt Coombs Testi
Bu haftada yalnızca kan uyuşmazlığı olan gebeler yeniden İndirekt Coombs testine bakılarak değerlendirilir, sonuc negatif ise bebeğin etkilenmediği anlamına gelir Bu durumda gebeliğin sonuna kadar etkilenmeden (immunizasyon) korumak amacıyla gebeye “Anti D Immunglobulin iğnesi yapılıır
6 vizit: 32 hafta
• Ultrasonda; fetusun gelişimi, ic organları ayrıntılı olarak değerlendirilir Ayrıca amniyon sıvısı, bebeğin duruş şekli, plasentanın yeri ve goruntusu, bebeğin rahim icindeki aktif hareketleri incelenir
7 vizit: 34 hafta
• 6 vizitteki işlemler tekrarlanır Riskli durumların varlığında Doppler ultrasonografi ve NST gibi ek tetkikler istenebilir
8 vizit: 36 hafta
• Utrasonda ozellikle bebeğin duruşu, amnios sıvısı, plasentanın gorunumu ve bebeğin aktif hareketleri incelenir
9 vizit: 38 hafta
Bebeklerin sağlık durumunu tespit etmek icin bircok yontem kullanıyoruz Hicbir yontemin tek başına duyarlılığının %100 olmadığını unutmamak gerekir
Gebelik izlemlerinde gunumuzde yapılan araştırmaların coğu, anne adaylarının ve fetusun icinde bulunduğu ortamı sağlıklı kılmak veya bu ortamın sağlık duzeyini tespit edebilmek icindir Teknolojik gelişmelerin ve bilgi cağının sunduğu olanakları tıbbın her alanında olduğu gibi riskli gebeliklerin tespitinde ve takibinde kullanmak bir avantajdır
Son haftalarda bebeğin iyilik durumunu gosteren standart olarak uc ayrı yontem vardır Bunlar:
Ultrasonografik değerlendirmeler
NST
Bebek hareketleridir
Bunlardan ilk ikisi hekim tarafından incelenirken bebeğin hareketleri anne adayı tarafından değerlendirilmelidir Bebeğin hareketlerindeki ani azalma durumunda bu bebeğin sıkıntıya girdiğinin bir ifadesi olabilir Bu durumda gebe hekimini bilgilendirmelidir
Ayrıca bebeğin “biyofizik profil skorlaması yapılır Biyofizik skorlama; ultrasonda rahim icindeki bebeğin aktif bazı hareketleri ve amniyon sıvısının miktarı yanısıra NST bulgularının hep birlikte değerlendirilerek skorlanmasıdır Bebeğin sağlığını gosteren onemli bir kriterdir
Ozetle, biyofizik profil skorlaması; gebeliğin ultrason goruntulemesi ile NST bulgularının birlikte değerlendirmeleridir Teşhiste tek bir yontem yerine kombine olarak duşunulerek karar verilmelidir
• NST (NonStres Test, Kardiyotokografi)
NST, ozellikle son yıllarda gebelik takiplerinde vazgecilmez bir yontem haline gelmiştir
Kardiyotokografi (kardiyo kalp, toko rahim kasılması) veya kısaca tokoadı verilen cihazla bebeğin kalp atışlarının seyrini, bebek hareketleriyle ve varsa kasılmalarla olan ilişkisini temel alarak bebeğin iyilik halini değerlendiren bir testtir Doğum eylemi esnasında da aynı amaclarla kullanılır
Prob olarak tabir edilen ve gebenin karnı uzerine sabitlenen iki alıcı ucu vardır Problardan biri rahmin kasılmalarını (uterin kontraksiyon) diğeri ise bebeğin kalp seslerini algılar Algılanan kasılmalar ve kalp sesleri cihaz tarafından bir grafik kağıt uzerine aktarılır
Yaklaşık 20 dakika suren bu işlem sırasında gebelerden, bebeklerin her hareketlerini hissettiklerinde ellerine verilen kucuk bir butona basmaları istenir Boylelikle; bebeğin kalp atım hızı ve reaktivitesi (atım hızındaki değişkenlikleri), rahimdeki kasılmalar ve bebeğin kalbinin bu kasılmalara verdiği cevaplar hekim tarafından değerlendirilerek bebeğin sağlığı hakkında dolaylı bir bilgi elde edilmiş olur
Bebek hareketlerini hisseden gebe elindeki butona basar
Kalp atımları ve rahim kasılmaları aynı anda bir grafik kağıt uzerine basılır
Ust kısım kalp seslerine, alt kısım ise rahim kasılmalarına aittir
NST ozellikle gebeliğin son aylarında bebeğin sağlığını gosterdiği gibi doğum sırasındaki monitorizasyonda (izlemde) da son derece onemlidir
Riski olmayan gebeliklerde, NST uygulamasına 37 gebelik haftasından sonra haftada bir, 40 gebelik haftasından sonra ise 3 gunde bir tekrarlanması onerilir
NST işlemi oncesi annenin karbonhidrattan zengin diyetle karnını doyurarak tok olması onerilir Uygulamanın, bebeğe hicbir olumsuz etkisi yoktur
NST ozellikle anne adayının bebek hareketlerinde azalma olduğunu ifade ettiği durumlarla, kasılmaların varlığından şuphelenildiği anlarda kullanıldığında oldukca değerli bilgiler sağlar Bu şekilde doğum eyleminin başlayıp başlamadığı, bebeğin iceride sıkıntıda olup olmadığı indirekt olarak anlaşılabilir
• Renkli doppler ultrasonu
Renkli doppler ultrasonografi, son yıllarda giderek daha fazla uygulama alanı bulmaktadır
Ozellikle anne adayının risklerinin belirlenmesinde ve bebeğin sağlık durumunun değerlendirilmesinde kullanılmaktadır
Doppler ultrasonunda ozetle bebeğe giden kan akımına bakılır Ustteki resimde erken bir gebelikte bebeğe giden kan akımı renki doppler ultrasonu ile izlenmektedir
Kan akımının bozulması (azalması veya geriye kacması) durumlarında bebek hayatı riske girer Damarlardaki direnc artışı kan akımındaki azalmayı ifade eder
Ayrıca bebekle plasenta arasında gobek kordonu icerisindeki umbilikal arter, umbilikal ven ve bebeğin beyin damarlarındaki dalga şekillerindeki bozukluklar, bebekteki dolaşım bozukluğunu saptayabildiği gibi şiddetini de belirleyebilmektedir
Doppler ultrasonda dolaşımsal bozukluk tespit edildiğinde daha sonraki donemlerde bebeğin durumunda kotuleşme riski artmıştır Ozellikle preeklampsi (gebelik zehirlenmesi) veya bebeğin rahim ici gelişme azlığı (IUGR) gibi durumlarda damarlardaki direnc artışı gidişatın olumsuz yonde olduğunu gosterir
Gebeliğin 1214 haftalarında yapılan “Ductus venosus doppleri bebekte başta kalp anomalileri olmak uzere Down sendromu gibi bir takım kromozom bozukluklarının erken teşhisinde umut vermektedir
• Kan biyokimyası, Tam kan sayımı, Tam idrar tahlilleri, Hbs Ag, Anti Hbs, HCV, HIV, TORCH tetkikleri tekrarlanır Doğum oncesi doğuma veya olası sezaryene hazırlık amacıyla bu testler tekrar gozden gecirilir
Sezaryen planlanıyorsa bu tetkik sonucları anestezi acısından da onemlidir
• Doğum konusunda bilgilendirme
Gunu yaklaşan anne adayına doğumla ilgili detaylı bilgiler verilir
3942 haftalar arası izlem
• Ultrason (gerekirse biyofizik profil)
• NST
3840 haftalar arası haftada bir, 40haftadan sonra ise 3 gunde bir uygulanması onerilir
NST ’si normal(reaktif) olan 1000 gebenin 997 ’sinin bebeklerinde ilk uc gun icinde hicbir problem ortaya cıkmadığı izlenmiştir Fetal iyilik durumunun izlenmesinde NST oldukca onemli bir yere sahiptir
• Vajinal muayene (tuşe)
Vajinal (pelvik) muayene “tuşe adını alır Amac kalca kemiğiyle (pelvis) ve rahim ağzının (cervix) değerlendirilmesidir Bu şekilde pelvis girimi, kemik cıkıntılar, pelvis catısı ayrıntılıca değerlendirilir Bunun yanısıra rahim ağzına (cerviks) da bakılır
Doğum işaretleri konusunda gebe bilgilendirilir
40 haftadan sonra ise gebenin doğuma kadar haftada iki kez gorulerek değerlendirilmesinde yarar vardır
42 haftaya kadar doğumu başlamayan gebeler ise hastaneye yatırılarak doğurtulmalıdır Cunku bu haftadan sonrası “Gun aşımı (Surmaturasyon, posterm) gebeliği olarak değerlendirilir ve bebeğin iceride sıkıntıya girme riski oldukca artmıştır
Gebeliklerin risklerine gore bu testler yer değiştirebilir, izlemler daha sıklaştırılabilir veya daha ayrıntılı testler istenebilir
Bebeğin sağlığı her zaman icin tek bir yontemle değil, sayılan tum bu testlerin butununun sonucunda değerlendirilmelidir