Gecmişten Gunumuze Giyim

Gecmişten Gunumuze Giyim Kuşam,
Gecmişten Gunumuze Giysiler,
Gecmişten Gunumuze Giyim Kuşam ve Suslenme

Giyim insanın var oluşuyla, oncelikle doğa koşullarından korunmak amacıyla ortaya cıkmış bir olgudurGecmişten gunumuze ceşitli doğal, toplumsal, etik değerlerin etkisiyle bicim değişiklikleri gostererek bugune kadar ulaşmıştırAncak zamanla bicim farklılıkları gozlenmiştirBu ceşitlilikler, ait olduğu toplumun folklorik, sosyoekonomik yapısı, yaşanılan coğrafya, kullanılan malzeme, iklim gibi nedenlerle oluşmuştur

Dunya uygarlığının cok onceki devirlerinde arkaik insanın kendi toplumunda, ait olduğu kabilede sosyal statusunu belirleyen ve giymek zorunda olduğu giyimi vardırAslında bu bir zorunluluktan cok geleneğin insanlara sunmuş olduğu bir yaşam bicimi anlayışıdır Bu durum sadece uste giyilenler olarak kalmamış, baş suslemelerine de yansımıştır

Geleneksel oğeler iceren bir giyimkuşam orneği bize, ait olduğu toplulukla ilgili pek cok bilgi sunabilirToplumların yerleşik ya da konargocer olup olmadıkları, hangi tarihi olayları yaşadıkları ve etnolojik kokenleri konusunda bilgi verirlerOrneğin bir Turkmen ya da Yoruk koyune gidildiğinde kimin sozlu, kimin nişanlı, kimin dul olduğu başlığından, giydiği renklerden anlaşılır

İş ve, ozel gun giysileri farklılıklar icerirDuğun yapılan gelin başı ile gerdek sonrası yapılan başlık farklıdırKoylerden kasaba pazarına gelindiğinde, kimin koyden olduğu giysilerden anlaşılırAnadolu’da bugun neredeyse aynı koyun mahalleleri arasında bile farklılık gosteren geleneksel giyimkuşam anlayışına rastlanmaktadırBu yuzden de hicbir sanat tarihcisi,etnolog, halk bilimcisi, halk oyunları derlemecisi, desinator “Turkiye’nin ulusal giysileri şudur dememelidir

Kultur Bakanlığı, Halk Kulturlerini Araştırma ve Geliştirme Genel Mudurluğunun Halk Bilim Araştırmacılarının yuruttuğu araştırmalar ve calışmalar sonucunda Anadolu’nun giysiler alanında son derece ceşitlilik icerdiği saptanmıştırAskerlik, iş gibi nedenlerle yaşadığı cevrenin dışına cıkan erkekler kent kulturune uyum gostermiştir

Bu nedenle de saha araştırmalarında, erkek giyimkuşamına ait bulgulara rastlamak zor olmaktadırOysa kırsal yaşamda kadın dışa kapalı kalmaktadırKendi toplumunun yaşam biciminde geleneklerine gore giyinirSuslenme gereksinimlerini gelenekte gorduğu ne ise, o şekilde karşılarCocuk giysileri de cinsiyete bağlı olarak belirli bir yaşa kadar ozen taşırNazar anlayışı başlık ve giysilere takılan nazarlıklarda goze carpar

Geleneksel yaşamda her kuşak kendinden onceki kuşağı izleyerek bu giyimkuşam anlayışını, gunumuze taşırAncak giyimkuşam anlayışında hicbir değişimin olmadığını soylemek mumkun değildirEn azından malzeme değişmekte, işcilik eski ozenini yitirmekte, yaşanan gunun koşulları farklı bicimleri doğurmakta ya da başka modalardan etkileşim gozlemlenmektedir

Kırsal yaşamda kadınlar vakitlerinin buyuk bir kısmını calışarak gecirirlerBu acıdan bakıldığında gunluk yaşam ve iş giysileri farklılıklar gosterirAncak ozel gun giysileri ve başlıklar duğunler nedeniyle gorulurAnadolu’da bir genc kızın sozlenmesiyle yapılan “baş duzeni sosyal statusunu belirler ve evlilik, olgunluk, yaşlılık donemlerinde bu onemini kesintisiz korur

Kultur Bakanlığı HAGEM, geleneksel giyimkuşam anlayışında gorulen bu farklılığı, Maddi Kultur Şubesi Folklor Araştırmacıları tarafından yapılan araştırmaları yayına donuşturmektedirHer gun değişime uğrayan Folklor (Halk Kulturu) oğeleri arasında yer alan ve Maddi Kultur konusu olan giyimkuşam anlayışı da bu değişimden etkilenmiştir

Kurulduğu 1966 yılından gunumuze kadar yapılan saha araştırmalarından elde edilen cok sayıda negatif ve diapozitif koleksiyonuyla, Turk Kulturunde onemli bir yere sahip olan HAGEM – İhtisas Arşivi; bu konuda calışma yapan kişi, kurum ve kuruluşlara bilimsel calışmalarında yardımcı olmaktadır

Saha araştırmaları sonucunda Bursa, Manisa, Sivas, Aydın, Gaziantep, Corum illerinden derlenen bilgiler katalog halinde yayınlanmıştırBu kataloglarda her ilin farklı ozellikler iceren koylerine gidilerek, orijinal giyimkuşam parcaları, giyim tarzları tespit edilmiş ve giysilerin 11 olceğinde dikiş kalıpları cıkartılmış ve bunlar yayınlarda 15 olceğinde yer almıştırBu calışma cercevesinde, 25 ilde kıyafet konulu araştırmalar yapılmış ve bunların yayın calışmaları devam etmektedir

Takılar ve Susler

Suslenme, sus ve takı kullanma; ilk cağlarda bir inanca dayalı olarak veya suslenme gereksinimi nedeniyle ortaya cıkmış ve gelenekselleşerek gunumuze kadar gelmiştirKucuk topluluklar halinde yaşayan kabilelerin kendi orf, adet, gorenekleri doğrultusunda yaşadıkları coğrafi cevreden temin edebildikleri doğal malzemelerle tasarladıkları takılar geleneklerle de butunleşip, sembolik anlamlar yuklenerek gunumuze ulaşmışlardır

Taş,ağac, kemik, kumaş, cam gibi temel maddelerin yanı sıra, artık malzemelerden de elde edilen bircok takı guclu bir kulturel birikimin gecmişten gunumuze yansıyan ornekleridirGeleneksel giyimkuşamı butunleyen takı kullanma ve suslenme geleneği geleneksel yaşamı surduren toplumlarda gunumuzde hala devam etmektedir

Anadolu da ozellikle duğun torenleri sırasında gozlemlenen takı kullanma ve suslenme geleneği bu torenler sırasında kişilerin onem sırasına ve torenin onemine gore değişmektedirOrneğin kına gecesinde gelin suslenmez onun yerine kız evinden başka bir genc kız gelin gibi giyinir, takılarını takar ve suslenirBir genc kızın evlenmeden once suslenmesi hoş karşılanmaz, ancak evden cıkacağı gun gecmişte daha cok nazar inancına bağlı olarak gunumuzde ise guzel gorunme amaclı sus yapılmaktadır

Suslenme ve takı kullanma geleneği kadınların yanı sıra cocuk ve yetişkin erkeklerde de gorulen bir olgudurGunumuzde unutulan ve unutulmaya yuz tutmuş geleneklerimize rağmen takı kullanma, suslenme son gunlerde ilgi goren otantik moda kavramışla butunleşerek devam etmektedir

Alıntı