Geçmişten Günümüze Oynanan Halk Oyunları

Geçmişten Günümüze Oynanan Halk Oyunları ve Yöreleri,
Geçmişten Günümüze Millet Oyunları,
Geçmişten Günümüze Oynanan Insanlar Oyunlarımız


Türk Millet Oyunları Millet Oyunlarının Tarihçesi

Türk Irk Oyunları , Türk Folklorunun önemli bileşenlerinden biridir Köy ve kasabalarda oynanan yöresel oyunları ve yöresel kostümleri inceleyen bir bilim dalıdır Keza Türkiye'ye özgü ve yeni gelişmekte olan bir sanat dalıdır
Türk Folklorunun temelini ahali oyunları oluşturmaktadır Bu yüzden de Folklor, Ahali oyunları anlamında kullanılmaktadır Ama bu yanlış bir tanımlamadır Folklor tüm irk kültürünü (yemek,efsane,türkü vb) kapsayan bir terimdir Halkoyunları ise sadece bölgesel dans ve giyimi kapsayan bir bölümüdür
Türk Insanlar Oyunları çeşitlilik ve kapsam bakımından dünyada en uyarı çeken folklorik olgulardan birisidir Şu değin fakat, Türk Insanlar Oyunları derlemeleri hala bitirilememiştir Fakat incelemeler devam etmektedir Her köyün kendine has oyunları olması ve ekonomik şartlar bunu güçleştirmektedir

Türkiye, insanlar oyunları açısından bir labolatuvar gibidir Türkiye, köylerde saptama edilen 4000'in üzerinde oyun ile dünya üzerindeki en varlıklı oyun karakterine sahip ülke olarak tanımlanmaktadır Çünkü bir kültür ve medeniyetler beşiği olan Türkiye'de, az daha her yöresinde farklı oyunlar, öbür giysiler ve farklı müziklere rastlanmaktadır Bu da yurdun bu alandaki zenginliğinin bir göstergesidir
Insanlar oyunları; diğer sanat dallarından ayrı olarak, ait olduğu toplumun orijinal karakterlerini içeren, fertlerin karşılıklı duygu fikir ve davranışlarını sergileyen, başkasına göre sadece güzel, fakat kendi içinde ilgilenen kişinin dünyasını yakma özelliğine sahip bir kültürel kimliktir
Halk Oyunları içinde barındırdığı melodi, ritim ve hareket yapısı ile bireyin bedensel ve ruhsal gelişiminde önemli bir etmen olarak karşımıza çıkmaktadır Birlikte oynamanın avantajı ile kişiye kaynaşmayı, beraber hareket etmeyi, paylaşmayı ve kendini ifade etmeyi öğreten Halk Müziği Oyunlarının bu özelliklerinden yola çıkarak, uygulanacak etkinliklerle ülkemiz insanının bireysel gelişiminin yanı sıra toplumsal gelişiminin de sağlanmasına katkıda bulunmaktır
Ahali Oyunlarısözcüğünün nasıl yazılacağı tartışmalıdır Türkçe Sözlük'te ve genel gösterme alaşım sözcük olduğu yönündedir Ama Kurumlardan bazıları Halk Oyunlarıbiçiminde kullanmayı seçim etmektedir Kimi çevrelerce de halkdanslarıbiçiminde de kullanılmasına karşın; tanıdık olmayan sözcükle nitelendirilmesi de dürüst görülmemektedir


Türk Insanlar Oyunları Genel Görünüm


Halk Oyunları çoğunlukla köylü göre düğünlerde, nişanlarda, askere uğurlamada, yaylaya çıkış ve inişte, doğumda, dini ve ulusal bayramlarda, kazanılan zaferin sonucunda, ferfene, barana, sıra gezmesi, yaren sohbeti gibi toplantılarda oynanmaktadır
Oyunlar genel olarak oyun oynamaya elverişli açık alanlarda oynandığı gibi kapalı yerlerde oynanır
Bilhassa düğünlerde, yörede iyi oynadığı aşina kişiler misafir etme edilir Çünkü topluluğun başında yörenin müziklerini ve oyunlarını iyi haberdar olan ve saygıdeğer kişiler bulunur Irk Oyunları figür bakımından zenginliğini bu kişilere borçludur Onlar maharetini ustalığını uygulamak için kendine özgü doğaçlama figürler yapar Böylece oynayan veya oynamayan insanlara özellikle gençlere oyunlar gösterilmiş, aktarılmış olur
Millet Oyunları taklidi oyunlar (doğa oyunlarını, günlük yaşamı vb) olabileceği gibi, toplumsal olayları, aşkı sevgiyi de konu alan oyunlar vardır Mesela Urfa Kımıl oyunu, ekine hasar veren bir haşare yüzünden halkın yaşadığı sıkıntıyı dile getirir ve bu oyunda olduğu gibi öteki oyunlar için de farklı alanlara yönlendirilmiş anlatılar vardır SivasErzurum dolaylarının oyunlarında görüşen keskin nitelik; oyunların dizi şeklinde, ağırdan başlayıp hızlıya giden bir ritimde, oyuncuların birbirlerine yanaşarak, sokularak, sarılarak oynamalarıdır Tüm bu biçim ve şekiller, insan yaşantısını zorlaştıracak, ağırlaştıracak derecede soğuk geçen bir iklimin; elele, sırtsırta verip, düşmanı birlikte göğüslemek çabasının, dayanışmanının, kaynaşmanın açık bir simgeleşmiş halidir
Bu etkenler zeybeklerde de bariz bir şekilde görülür Dikkat edilirse zeybeklerde; oynandıkça genişleme, oyun kızıştıkça dağıtım, halkanın büyümesi görülür Başlangıçta gizli, minik olan oyun yuvarlağı gitgide açılır, yayılır, genişler, büyür Bu da zeybek bölgelerini sereserpe, rahatça açılan, çoğalan ovalarının, yaylarının bir simgesidir Keza kişinin özünde yatan bağımsızlık duygularının bir anlatımıdır
Örneğin; SivasErzurumKars yörelerinin oyunlarının giysileri de rengini doğadan almıştır Bu giysilerde etken olan mor, sarı, yeşil ve beyaz, yaz başında kısa bir süre yeşeren ve sonra sararan bozkırlarla çizgili, başı dumanlı, tepekeri karlı mor dağların birer yansımasıdır
Ege'de, Güney'de, sıcak illerde bu giysiler; renk renk çiğdemler, mineler, lâleler, portakallarla süslenmiştir İçel ve yöresinin oyunlarında sıcak iklimin verdiği hareket rahatlığı ve kolaylığı; oyunlardaki atiklik ve çabuklukla açık bir şekilde sergilenmektedir Bu yörede oyun, kişiliğini bölgenin göçebe yaşantısından ve bu göçebe yaşantının doğal sonucu olan hayvancılığa dayalı bir yaşamdan, hayvansal ürünlerin işlenmesinden, avcılıktan alır (Yoğurt, Yayla yolları, Keklik, Türkmen Kızı) oyunlarında bu gerçekler renkli, sıcak tablolarla sergilenmektedir
Fırtınalı Karadeniz boyunda, bu denizle zorlu bir yaşam kavası veren insanların çabası, Karadeniz horonlarında her tarafta ayağa titreme, dalgalanma figürleriyle anlatılmıştır Tekrar benzer şekilde bir bozkur yöresi olan SivasErzurum dolaylarında sadece su boylarında rastlanan kavak ağacı da adını ve rüzgarla sağa sola sallanışını Erzurum'un Kavak oyununda görmekteyiz

Bu açılardan konularına kadar insanlar oyunları şu şekilde tasnif edilebilir:
•Taklit Oyunları (hayvandoğa)
•İnsan tabiat ilişkisini konu bölge oyunlar
•Yağmur, sis, akarsuyu konu alan oyunlar
•Bitkileri konu bölge insanlar oyunları
•Rakamlarla açıklama edilen oyunlar
•İnsan hayvan ilişkilerini konu alan insanlar oyunları
•Toplumsal olayları konu alan halk oyunları
•Kavgayı konu alan oyunlar
•Savaşı konu alan oyunlar
•Aşkı ve sevgiyi konu alan oyunlar
•Kızla erkeğin birbirine kur yapmasını konu bölge oyunlar
•Askere uğurlamayı konu alan oyunlar
•Tarımı konu alan oyunlar, ekin biçimi konu bölge oyunlar, ürünün hasar görmesini konu bölge oyunlar
•Meslekleri konu bölge oyunlar, çobanlarla ilgili oyunlar, kadınların yapmış olduğu jurnal işleri taklit ederek erkeklerin oynadığı oyunlar, ekmek yapımı inek sağılması gibi teşbih edilen oyunlar
•Bir meslek üretimi ile ilgili oyunlar ip eğirme gibi
Oyun oynamayı gerektiren nedene tabi olarak ahali jurnal kıyafet ya da özel gün kıyafeti giyerler
Türkiye'de insanlar oyunlarına mutlaka bir müzik aleti eşlik etmektedir Kimi yerlerde, özellikle kadınlar türküyle de oynamaktadırlar Oyunlar isimlerini, yaratıcısı kişinin adından, coğrafi bölge adından, tabiat olaylarından, içerdiği konudan vb alır

Türk Irk Oyunları Türleri


Türk Ahali Oyunları'nın genellikle türleri şu şekilde ayrılmaktadır:
•Hora Bölgesi;Trakya
•Zeybek Bölgesi; Dört daha alçak gruptan oluşur Kaide olarak; 9 zamanlı ve aksak ritmli oyunlardır
•Asıl Zeybek Bölgesi; Ege, Güney Marmara, İçbatı Anadolu
•Teke Zeybek Bölgesi; Göller Yöresi, Batı Akdeniz
•Kaşıklı Zeybek Bölgesi; Güney Marmara, Batı Karadeniz, İçbatı Anadolu ve çevresi Bu bölgelerde ortak oynanan ritüelleşmiş düzenli oyunlara da rastlanmaktadır (Zonguldak, Karabük'te olduğu gibi)
•Kaşık Oyunları Bölgesi; Konya Bölümü ve Doğu Akdeniz çevresi
•Horon Bölgesi; Orta ve Doğu Karadeniz
•Halay Bölgesi; Üç daha aşağı bölümden oluşur
•Bozkır Halayları: İç Anadolu'nun Doğusu
•Doğu Halayları: Doğu ve Güneydoğu Bölgeleri
•Çukurova Halayları: Çukurova çevresi
•Bar Bölgesi; Kuzeydoğu Anadolu
•Kafkas Bölgesi; Kuzeydoğu Anadolu *