Geleneksel giyim kültürleri

geleneksel giyim kuşam,Geleneksel giyim,yöresel giyim kuşam,türk geleneksel giyim kuşam,geçmişten günümüze giyim kuşam

Aba (kıyafet)

Aba bir tür yünlü giysi Aba giysilerde önceden Bulgaristan şayağı kullanılırken, sonraları Feshane abası denen kalınca bir bez kullanılmıştır Abalar baldır uzunluğunda, bol kesimli, iki parmak yüksekliğinde dik yakalı olup cüppeye benzer, bazısının yakasında kürk bulunurdu Şayaktan yapılan cüppe, kukuleta, maşlah, ve dikişli libadeye de aba denirdi Kısa salta (kolları açık ceket) Aydınlatılmış abası, daha uzun biçimi Balıkesir abası, kalınca softan yapılanı Bağdat abası olarak anılırdı

Osmanlı toplumunda bir zamanlar sefalet gösterges sayıldığı ve daha çok dervişler, ilmiye sınıfının daha aşağı tabakasındakilerle medrese öğrencilerince giyildiği halde, 17 yüzyılda Sultan IV Murat, zarif giyimiyle bilinen Abaza Mehmet Paşa'nın aba cepkenini beğenip kendine de bir tane yaptırınca, aba bütün kentte moda olmuştu

Evliya Çelebi'nin Seyahatname'sinde abacıların Kapalıçarşı'nın en ünlü esnafından olduğu yazılıdır İstanbul'da 300 dükkânda sanatçı ve çırak düzeyinde 700 değin abacının çalıştığı belirtilir Bu abacılar esnaf alaylarına büyük olasılıkla eski bedestenlilerle birlikte katılmıştır 19 yüzyılda İstanbul'un abacıları Zindankuyu ile Odunkapısı aralarında yerleşmişti Bu bölgede bulunan Abacılar Caddesi de adını bu esnaftan almıştır


Basma

Basma, başlıca pamuk ipliği kullanarak dokunan kumaşların genel adıdır Anadolu'da uzun yıllar her tarafında ucuzluğu sebebiyle erkeklerin, kadınların, genç kızların ve çocukların birincil giyim malzemesi olmuştur

Basmadan dikilen giysilere yörelere göre değişim kullanmak koşuluyla; göynek, entari, pistan, elbise, libas, tımman, içlik gibi isimler verilmiştir


Burka

Burka, her taraftan kapalı, giyenin önünü görmesi için yüz kısmı kafesli çarşaf Taliban yönetimi zamanında Afganistan'da giyilmesi gerekli ışık halkası getirilmişti Yeni yönetimle özgür bırakılmasına rağmen, halk müziği bazında büyük bir metamorfoz görülmemiştir Bunun dinî, geleneksel ve sosyal sebepleri olduğuna dair yorumlar yapılmıştır şu anda yaygın olarak Afganistan, Pakistan ve Hindistan'ın kuzey bölgesinde istek görmekle beraber, dünyanın hemen her uygun kullanılmaktadır


Ferace

Ferace, Osmanlı'ya kasten uzun kollu, yakasız, bol ve siyah renkte pardüseyi hatırlatan üst elbise Günümüzde, Türkiye'nin Batı kesiminde köy kadınları göre jurnal elbise olarak tercih edilir Bazı yörelerde ferece diye de söylenir


Fes (şapka)

Fes, tepesi düz, çoğunlukla kırmızı, püsküllü, silindirik şapka İsmini esas imal merkezi olan Fas'ın Fes şehrinden alır Ilk Kez Osmanlı İmparatorluğu olmak üzere çoğu müslüman ülkede kullanılagelmiştir Kırmızı rengini kızılcık boyasından almıştır


Gakuran

Gakuran Japonya'da ortaokul ve liseye dışarı giden erkek öğrencilerin giydiği üniformadır Normalde rengi siyahtır lakin bir takım okullarda denizci mavisi ya da koyu mavi renklerde olabilir

Üstteki tarafında yaka olur ve bu yakadan başlayarak aşağıya dek düğmeler vardır Düğmeler çoğunlukla mektep amblemi ile süslenir Pantalonlar düz tek renklidir ve siyah veya koyu bir kemer takılır Erkekler çoğunlukla üniforma ile beraber deri ya da bez pabuç giyerler Bir Takım okullarda öğrencilerin yakaların minik bir broş okul veya sınıf derecesini gösterir Manga ve animelerde başkahramanların veya sert çocuk karakterlerinin gakuranları dikkat çekecek seviyede bambaşka olabilirler; normalden çok uzun veya kısa ceketler veya farklı renkler gibi

Erkek üniformalarının üstten ikinci düğmesi genellikle kendilerini seven kızlara veririlir ve bir çeşitlilik itiraf sayılır Öteki düğmelerde pat diye daha pozitif kız göre istenmesi durumunda verilebilir
Gakuran Prusya ordu üniformalarından esinlenerek yapılmıştır

Jile

(Fransızca: gilet
İspanyolca: gileco ya da jaleco arkası ve önü tek parça olan, kolu ve yakası omayan bir yelek türü

Kumaştan ya da yünden yapılabilir Genellikle içine gömlek veya bluz giyilerek kullanılmaktadır Bilhassa bayan giyiminde giysi boyunda yapılanları da vardır Bisiklet yarışçıları başlıca önü rüzgar korumalı ve arkası fileli ince ve hafif bir jile türü kullanmaktadır

Kaftan

Kaftan , üste giyilen, kumaştan yapılan, uzun, süslü ve astarsız elbise, hilat Üstüne cübbe giyilirdi Kaftanlar nesil ve nevilerine göre murabba, keçe, çuha gibi isimler alır Kaftanların kıymetleri, renk, şerit ve düğmelerinden anlaşılırdı

Ağır kıymetli kumaştan yapılanların önü ve kolları altın telli şeritler ve kordonlarla süslenirdi Kadifeden yapılan vezir kaftanları ise kıymetli düğmeli, sırma şeritli olur ve kışın üstüne samur kürk geçirilirdi Yeniçeriler, entariler üzerine kaftan giyer, yürürken güçlük vermemesi için eteklerini toplayıp bellerine sokarlardı Bunlara dolama denilirdi

Osmanlılarda, manâlı hizmetler görenleri mükafatlandırmak için, padişah kadar kaftan armağan edilirdi Kumandanlara bir ayrıcalık verildiği vakit, buna muhabere olarak kılıç ve kaftan verilirdi

Padişah kadar Mekke Şerifi ile başkalarına ihsan olunan kaftanları giydirene kaftan ağası denirdi

Mükafat maksadıyla kaftanı, bazan padişahlar giydirdikleri gibi sadrazamlar ve vezirler de giydirirlerdi

Kavuk

Kavuk, beyaz renkte pamuk ipliğinden örülmüş olan kumaştan yapılmış, üzerine sarık sarılan erkek başlığına verilen ad

Osmanlı imparatorluğu vaktinde giyen kişinin sosyal sınıfına göre kavuğun şekli ve rengi değişirdi Sadrazam ve devlet erkanı üstü gizli silindir prizma şeklinde tepesi kırmızı renkte olan ve pamuk sargılı mücevveze denilen bir kavuk kullanırdı

1842 yılında fes giyilmeye başlandıktan sonradan kavuk giyimi terk edilmiştir

Kilt

Kilt, İskoç erkeklerinin giydiği etek

İskoçya'da nikah ve balo gibi özel günlerde giyilen bu etekler doğrusu ulusal gururun ve aileklan ilişkilerinin önemli bir sembolüdür

Düğün ve balo gibi özel günlerde giyilse de, ulusal gururun ve aileklan ilişkilerinin önemli sembolüdür kilt İskoç kostümü; ceket, yelek, gömlek, kravat, kilt, kilt iğnesi, dize dek yün çorap, kurdele ve hafif takım elbise ayakkabılarından oluşur


Kimono

Kimono , kiru ve mono , kelime sözcük çevirisi giyilen eşyayani elbiseKelimenin etimolojik kökeni ancak yani giymekve mono yani şeydir12) Japonya'nın geleneksel giysisidir Gerçekten tüm kıyafet çeşitleri için kullanılan kimono sözcüğü sonra hâlâ kadın, erkek ve çocuklar göre giyilen uzun giysiyi tarif etmek için kullanılmaya başlamıştır

Kimono T şeklinde, bacak bileğine dek uzanan düz hatlı, yakalı ve uzun kollu bir giysidir Kollar özellikle bileklerde fazla geniştir, genişliği neredeyse yarım metreye değin varır Geleneksel olarak, özel günlerde evlenmemiş kadınlar az daha yere değin uzanan çok geniş kollu kimonolar giyer Giysi gövde etrafına sarılır ve defalarca sol taraf sağın üzerine kazanç Obi adı bahşedilen geniş bir kuşak ile arkadan bağlanır Kimonolar genelde geta ya da zori adı verilen geleneksel tahta sandallar ve bağlı adı verilen çoraplarla giyilir Kimononun içine, nagajuban denilen daha kısa bir kimono içlik olarak giyilir


Külah

Külah, Farsça kökenli sözcük
Önceden erkeklerin giydiği, sivri uçlu keçe başlık


Maşlah

Türk kadınlarının önceden giydikleri bir nesil üstlüktür Maşlahların kolları derin yırtmaçlı olur, bu nedenle elbise üzerine rahatça giyilebilirdi Şehirli kadınlar maşlahı daha çok sabahlık olarak giyerler, köy ve kasabalarda ise cadde kıyafeti olarak kullanılırdı


Mukluk

Mukluk, Eskimolar tarafından giyilen ayı balığı ya da ren geyiği derisinden yapılmış bot Ordu göre kullanılan mukluk botlarına Eskimolar (kamik) derler Bunların tabanları kuru tabaklanmış deri veya kauçuktandır; yelken bezinden konçlar dizin daha alçak kısmına dek uzanır Bu botlar ayaklarını fazla sıcak tutar


Palto (kıyafet)

Soğuk havalarda, mevcut giyeceklerin üzerine giyilen kalın kumaştan giysiye palto adı verilir1 Paltolar genellikle dizin aşağısına kadar uzanır; soğuğu alıkoymak için ağır kumaştan ya da kürkten yapılır Dizde veya dizin yukarısında biten türleri de vardır Bu ikinci türdeki paltoların kumaşları ise daha hafif olur

Peştamal

Peştamal hamamda belden aşağısını örtmek için kuşanılan ya da çalışırken elbiselerin kirlenmemesi için belden itibaren sarılan dokuma bezdir Doğu Karadeniz bölgesi kadınlarının günümüzde bile kullandığı geleneksel giyim eşyası olup, ipek olanlarına Fota,Futa denilmektedir Türkçeye Farsçadan girmiştir

Peştamal renkli çubuklu desenli olur keten veya pamuk ipliğinden dokunur Boyu bir metreden uzun eni 7580cm kadardır Eskiden peştamallarıniki ucuna enlemesine işlemeler yapılırdı Baştan Sona sırma işlemeli peştamallar de vardır Bazı peştamallar ise, üstlerine beyitler yazılarak süslenirdi Öbür şekillerde kullanılır Anadolu peştamalının birinci kullanılış biçimi hamam peştamalıdır Kadın erkek olarak ayrılır Erkekler belden altında, kadınlar koltuk altlarından itibaren kullanırlar Enleri daha geniş, kenarları püsküllüdür Diğer kullanılış şekli ise giysilik peştamallardır Çeşitli yörelerde dolay peştamal olarak adlandırılan bu cins, genelde buruşuk, desenli, pamuklu dokumalardır Tarlada, bahçede, evde, pazarda önlük olarak kullanılır Renk ve ölçüleri yöreye kadar değişmektedir Karadeniz bölgesinde İnebolu Akçaabat arasında kırmızı beyaz, Sürmene'de kırmızısiyah, Rize'de kavuniçisiyah peştamaller giyilmektedir Artvinde ise başlıca siyah peştamaller giyinilmektedir

Doğu Karadeniz bölgesinde feretiko adı verilen el tezgahlarında tarlada ekilen kenevirin dokunması suretiyle kadınlar tarafından üretilmekteydi

Dikdörtgen biçiminde dokuma bir kumaş olan peştamal en ilkel giysilerdendir Örneğin Darı Medeniyetlerinden günümüze kalan rölyeflerde giyim biçimi, kalçaların etrafına sarılan dört köşe peştamaldır İnsanlığın başlıca giyim eşyası olarak doğan peştamal artan bir şekilde keza şekil değiştirmiş keza de çeşitlenmiştir Osmanlı döneminde esnaf loncalarında bir zanaatı öğrenenler çıraklık ve kalfalığa geçtikten sonra sanatçı olacakları süre bir peştamal kuşanma töreni düzenlenirdi Peştamal kuşandıktan sonra artık dükkân açtırmak isteyen sanatkâr tutacağı yerin durumuna göre mal sahibine peştamallık denen bir para öderdi

Yazma

İnce dokunmuş basma nın üzeri işlemeli ve desenlilerine bahşedilen ad Yazma kadınların ve genç bekar kızların kullandığı jurnal ve özel günlerde giyilen başörtüsüdür Giyilen biçimlerine tarafından ikiye ayrılır

Yaşmak

Yaşmak (Eski Türkçe: yaşmak, örtmek, gizlemek) Osmanlı İmparatorluğu zamanında Müslüman kadınların ferace ile birlikte giydikleri yalnızca gözleri açıkta bırakan ince kumaştan iki parçalı yüz ve baş örtüsü

Yaşmak, türlü ince kumaşlardan yapılırdı Kapalı ve açık almak üzere iki şekilde bağlanırdı Kapalı bağlama yönteminde yaşmağın her iki parçası da ikiye katlanırdı Sonradan daha aşağı parça burun üstünden geçirilmek suretiyle ensede bağlanırdı Üst parça ise kaşların üzerinden baş ve alına sarılırdı Açık bağlama yönteminde ise üst yaşmak alın üzerinden bağlanır ve giyenin yüzü açıkta kalırdı

Osmanlı zamanında uzun bir dönem için ferace ile birlikte kullanılan yaşmak, 19 yüzyılda çarşafın yayılmasıyla beraber kullanımdan kalktı

Yelek

Yelek önü ait olduğu takım elbisenin kumaşından dikilmiş, ceket altına giyilen düğmeli, yakasız ve kolsuz giysi

Geleneksel olarak, Osmanlı İmparatorluğu vaktinde ve günümüzde bölgesel olarak bilhassa kadınların giydiği, ipekli kumaş, kadife veya deriden üretilmiş, işlemeli ve genel olarak iki yanına cepleri bulunan bir giysidir

Mintan vs'nin üzerine giyilen yeleklere de dış yelek denir İç yelek ise iç çamaşır üstüne giyilen ve giysinin içinde kalan yelek türüdür

Çelik yelek, genel olarak emniyet kuvvetlerinin kullandığı plastik veya metalden yapılan koruyucu yelektir

Şalvar

Şalvar, genel olarak ağı çok bol olan, bele bir uçkurla bağlanan geniş bir tür pantolondur Bilhassa Adana (Adana Şalvarı) ve Doğu Anadolu Bölgesi'nde sık sık giyilen bölgesel kıyafet türüdür
Şalvar bol olduğundan bono bahçe ve tarlada çalışanlar için uygundur Bu özelliği sebebiyle şalvarı hala kırsal alanda tarım ve hayvancılık yapan ahali kullanmaktadır

Anadolu'da bilhassa kırsal alanda giyilen şalvar, artık yerini pantolana bırakmış ve bundan böyle sadece folklor oyun ekiplerinde görülmekte olsa da Adana'da halen epeyce seçim edilen ve çok yaygın bir kıyafettir


Şantung (giyim)

Şantung, genelde yazlık giyim eşyası yapılan, üzerinde kendinden desenli çizgileri yer alan, çiğ ipekle dokunmuş kumaşa verilen addır

Çin'in doğu sahillerinde Şantungyöresine özgü bir tekstil türü olan Şantung, dupionni tipi ipek olarak da adlandırılır *