Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
Geleneksel Türk Tiyatrosu nedir
Geleneksel Türk Tiyatrosu
Geleneksel Türk tiyatrosu seyirlik, köy oyunları ve insanlar tiyatrosu geleneğini taşıyan bir şekilde, hem sözsüz, ayrıca de söze dayanan dramatik kaliteli oyunlar için kullanılmaktadır Seyirlik köy oyunları eski Ön Asya uygarlıklarının bereket törenleri ile Anadolu'ya göç etmiş Türklerin atalarının kültüründe yer alan şaman törenlerinin birleşiminden oluşmuştur Seyirlik köy oyunlarının yanında, gene şaman kültüründen izler içeren köy kuklası'da bugün varlığını sürdürmektedir Şii kültürünün ürünü olan baş sağlığı geleneğinin izleri de kırsal kesimde muharrem törenlerinde anlatı düzeyinde görülür Daha çok kentsel kesimde gelişmiş olan ahali tiyatrosu geleneği içinde söze dayalı türlerin başında meddah, kukla, Karagöz ve Ortaoyunu yer almaktadır Doğu kökenli çok eski nesil olan Türk kuklası Avrupa kukla sanatının etkisi aşağıda da kalarak gelişimini 19 yüzyılın sonuna dek sürdürmüştür Geleneksel Türk tiyatrosunun gerek kırsal, gerekse şehirsel kesimde görülen türlerinin iki taraflı özelliklerinin başında, yazılmış bir metne yok doğaçlamaya dayanması ve kayıtlı bir tiyatro yapısı ya da sahne gerektirmesi gelir Şarkı, dans, söz oyunları ve taklit geleneksel Türk tiyatrosunun vazgeçilmez öğeleridir Geleneksel Türk tiyatrosu, 19 yüzyılın realist benzetmeci Avrupa tiyatrosunda yansıyan kapalı biçimanlayışının tam tersine, açık biçimözellikleri gösterir Geleneksel Türk tiyatrosunun esas öğesi güldürüdür Geleneksel Türk tiyatrosunda oyun kişilikleri müşteri düzeyindedir, şahsiyet boyutuna ulaşmaz Bu tiyatronun bir başka özelliği de kesintisiz bir sergileme düzenine ast olmayıp bayram, nikah, sünnet vb çeşitli toplumsal olaylar içinde yer almasıdır
Meddahlık Türklerde
Orta Asya'dan bu yanlamasına var olan öykü anlatma geleneğinin İslam kültüründeki aynı gelenekle birleşmesiyle gelişmiş, son biçimini 16 yüzyılda kahvehanelerin açılmasıyla almıştır Türk halk tiyatrosu geleneğinin en önemli ürünleri olan Karagöz ve ortaoyunu ise özellikle büyük kentlerde yaygınlaşmıştır Karagöz yüzyıllar boyunca Osmanlı Devleti'nin egemenliği altında kalan Avrupa topraklarında da etkili bir cins olarak var olmuştur Bugün kullanılan adıyla kayıtlara ilk önce 1834'te geçmiş olan Ortaoyunu, millet tiyatrosunun en gelişmiş türüdür Karagöz, kukla, meddah oyunlarıyla diğer yerli seyirlik öğelerin bir bileşimi sayılabilecek ortaoyununun daha önceki yüzyıllarda da kol oyunu, meydan oyunu, taklit oyunu, yeni dünya oyunu gibi adlar aşağıda var olduğu bilinir Ortaoyunu ile Rönesans dönemi İtalyan ahali tiyatrosu commedia del'arte arasındaki hem adlarına, hem de yapılarına ilişkin benzerlik ise bütün araştırmacılarca kabul edilmektedir 19 yüzyılın sonlarıyla 20 yüzyılın başlarında altın çağını yaşamış ortaoyunu, Tanzimat'ta benimsenmeye başlayan Batı modelindeki tiyatro ile uzun vakit yarışmış, Cumhuriyet'ten sonraysa öbür geleneksel türlerle birlikte silinmeye yüz tutmuştur
*
Geleneksel Türk Tiyatrosu
Geleneksel Türk tiyatrosu seyirlik, köy oyunları ve insanlar tiyatrosu geleneğini taşıyan bir şekilde, hem sözsüz, ayrıca de söze dayanan dramatik kaliteli oyunlar için kullanılmaktadır Seyirlik köy oyunları eski Ön Asya uygarlıklarının bereket törenleri ile Anadolu'ya göç etmiş Türklerin atalarının kültüründe yer alan şaman törenlerinin birleşiminden oluşmuştur Seyirlik köy oyunlarının yanında, gene şaman kültüründen izler içeren köy kuklası'da bugün varlığını sürdürmektedir Şii kültürünün ürünü olan baş sağlığı geleneğinin izleri de kırsal kesimde muharrem törenlerinde anlatı düzeyinde görülür Daha çok kentsel kesimde gelişmiş olan ahali tiyatrosu geleneği içinde söze dayalı türlerin başında meddah, kukla, Karagöz ve Ortaoyunu yer almaktadır Doğu kökenli çok eski nesil olan Türk kuklası Avrupa kukla sanatının etkisi aşağıda da kalarak gelişimini 19 yüzyılın sonuna dek sürdürmüştür Geleneksel Türk tiyatrosunun gerek kırsal, gerekse şehirsel kesimde görülen türlerinin iki taraflı özelliklerinin başında, yazılmış bir metne yok doğaçlamaya dayanması ve kayıtlı bir tiyatro yapısı ya da sahne gerektirmesi gelir Şarkı, dans, söz oyunları ve taklit geleneksel Türk tiyatrosunun vazgeçilmez öğeleridir Geleneksel Türk tiyatrosu, 19 yüzyılın realist benzetmeci Avrupa tiyatrosunda yansıyan kapalı biçimanlayışının tam tersine, açık biçimözellikleri gösterir Geleneksel Türk tiyatrosunun esas öğesi güldürüdür Geleneksel Türk tiyatrosunda oyun kişilikleri müşteri düzeyindedir, şahsiyet boyutuna ulaşmaz Bu tiyatronun bir başka özelliği de kesintisiz bir sergileme düzenine ast olmayıp bayram, nikah, sünnet vb çeşitli toplumsal olaylar içinde yer almasıdır
Meddahlık Türklerde
Orta Asya'dan bu yanlamasına var olan öykü anlatma geleneğinin İslam kültüründeki aynı gelenekle birleşmesiyle gelişmiş, son biçimini 16 yüzyılda kahvehanelerin açılmasıyla almıştır Türk halk tiyatrosu geleneğinin en önemli ürünleri olan Karagöz ve ortaoyunu ise özellikle büyük kentlerde yaygınlaşmıştır Karagöz yüzyıllar boyunca Osmanlı Devleti'nin egemenliği altında kalan Avrupa topraklarında da etkili bir cins olarak var olmuştur Bugün kullanılan adıyla kayıtlara ilk önce 1834'te geçmiş olan Ortaoyunu, millet tiyatrosunun en gelişmiş türüdür Karagöz, kukla, meddah oyunlarıyla diğer yerli seyirlik öğelerin bir bileşimi sayılabilecek ortaoyununun daha önceki yüzyıllarda da kol oyunu, meydan oyunu, taklit oyunu, yeni dünya oyunu gibi adlar aşağıda var olduğu bilinir Ortaoyunu ile Rönesans dönemi İtalyan ahali tiyatrosu commedia del'arte arasındaki hem adlarına, hem de yapılarına ilişkin benzerlik ise bütün araştırmacılarca kabul edilmektedir 19 yüzyılın sonlarıyla 20 yüzyılın başlarında altın çağını yaşamış ortaoyunu, Tanzimat'ta benimsenmeye başlayan Batı modelindeki tiyatro ile uzun vakit yarışmış, Cumhuriyet'ten sonraysa öbür geleneksel türlerle birlikte silinmeye yüz tutmuştur
*
