Genetik devrimine Türkiye damgası

Türkiye'nin göğsünü kabartan bir bilim kadını,
Çığır açacak yüzlerce çalışmanın sürdürüldüğü en manâlı merkezlerden ODTÜ Enformatik Enstitüsü Müdürü Prof Baykal bilimdeki değişimi anlattı

Prof Dr Nazife Baykal, Türkiye'ye ilk önce sıhhat bilişimini getiren kişi 2003 yılında ODTÜ'de sağlık durumu bilişimi ana bilim dalını kurdu

Türkiye'nin göğsünü kabartan bir bilim kadını Genetikten savunmaya, oyundan güvenliğe, sağlıktan eğitime yeni Türkiye'nin bilişim sistemi için kilit konumlardan birisinde

Disiplinler ötesi, bir alana tek başına sığmayan yüzlerce çalışmayı bir arada tutuyorODTÜEnformatik Enstitüsü Müdürü bununla beraber siber savaş ve terör uzmanı, NATO Bilgi Sistemleri ve Teknoloji Akademi (ICT) üyesi Prof Baykal ile ODTÜ Enformatik Enstitüsü'nde yürütülen fazla yönü olan eğitim ve araştırma faaliyetleri, bilişim alanındaki güncel gelişmeler ve gelecek vaadeden araştırmalarla ilgili görüştük

Baykal, dünyanın yeni savaş alanının ‘data, taktik ve teknoloji' olduğu görüşünde Baykal, “Bir ülke teknoloji olmadan kâğıttan kaplan Tankla, topla savaş dönemi en ince ayrıntısına kadar bitti diyor



ODTÜ Enformatik Enstitüsü deyince ne anlamalıyız?

Enformatik Ensitüsü'nün en kayda değer özelliği disiplinler arası eğitim ve araştırma Yani, esas bilimlerdenmühendisliğe, tıp alanından sosyal bilimlere kadar bambaşka disiplinlerden gelen öğrencilere, dünyada öne meydana çıkan disiplinler arası alanlarda eğitim ve araştırma olanakları sağlanmakta

ODTÜ'deki tüm öğrenciler öğrencilerimiz, tüm öğretim üyeleri öğretim üyemiz Sadece bilimsel açıdan araştırmaya dayalı, içten ve aktüel bilgiler vermekle yetinmiyoruz, bu bilginin değere dönüşebilir olmasına önemveriyoruz

Türkiye'ye sağlık bilişimini getiren birincil bilim insanısınız, bu alanda ne gibi çalışmalar yapılıyor?

Bu bölümümüzde Tıp Bilişimi, Biyosinyal Analizi, KararDestek Sistemleri ve Sinirbilim olmak üzere 4 daha alçak dal bulunmakta TÜBİTAK ve ODTÜ destekli çoğu proje yürütülüyor

Bunlara misal olarak, biyogörüntü işleme ve sinirbilim araştırmalarını verebilirim Yürütülen araştırmalardan birinde, depresyon hastalarında beyindeki anotomik yapı farklılıkları tespit edildi

Tıbbi görüntüleme teknikleri üstünde uzmanlaşan arkadaşlarımız, ölümcül hastalıklarda erken ve ayırıcı tanılarınMR gibi görüntüleme yöntemleri ile daha güvenilir konulabilmesi ve bu işlemlerin otomatikleştirilmesi için çalışıyorlar

Bu araştırmalar insan hayatına nasıl aracısız olarak yansıyacak?

Örneğin, biyoenformatik programımızdaki bir araştırma grubumuz insan genom bilgisinden faydalanarak kronik hastalıkların klinikte erken tanımlanmasını sağlayacak ve tedavi seçimleri arasında en etkin olanın seçilmesinde yol gösterici olacak genomik biyobelirteçler üstüne çalışıyor

Bu araştırmada, şeker hastalığı, romatizmal hastalıklar, alzheimer ve şizofreni gibi hastalıklara özel biyobelirteçlerin tanımlanması ve teşhis için kullanılabilecek paneller haline getirilmesinin yanı sıra, doktorlara hastalarının klinik ve genomik bilgilerini bir arada değerlendirmelerine ihtimal sağlayacak karar takviye programları da geliştiriliyor

DAĞ BAŞINDA CEP'LE KAN ÖRNEĞİ

Geleceğin sıhhat hizmetlerinde bizi nasıl yenilikler bekliyor?

Nüfus yaşlandıkça sağlık durumu hizmetlerinden beklentiler ve maliyetler artıyorHer süre, baştan sıhhat hizmetine erişim sağlanması gerekiyor

Ücra bir köşede,madende, uzayda nerede olursanız olun sıhhat hizmeti alma talebiniz, hakkınız var Uzakta cerrahi uygulamaları, bunun en kayda değer örneklerinden Gün gelecek,mobilaygıtlarla her türlü sağlık hizmeti verilebilecek

Uzaydan ya da bir dağın başından cep telefonunuzla kan örneğinizi gönderebileceksiniz

Yaşlılar ya da engelliler, evlerinden telefonları, televizyonları aracılığıyla her türlü sağlık durumu hizmetine erişebilecek Giyilebilir sistemler ve sensörler doğru kişisel sıhhat izlenebilecek

Kan basıncını ölçen iç çamaşırları, kandaki üzüm şekeri düzeyinin ölçümü gibi işlemleri gerçekleştirebilen tıbbi robotlar, bu alandaki heyecanlandırıcı uygulamalardan bazıları Afiyet hizmetlerinde akıntı, kişiselleştirilmiş, önleyici ve koruyucu nitelikte ve bu niteliklerin sağlanması, büyük ölçüde mobil ve kablosuz teknolojiler sayesinde olacak

Hangi bölgede hangi gübre?

Türkiye genetik alanında fazla mu geri kaldı?

Hayır, enstitümüzde bir başka araştırma da sentetik biyoloji ve sentetik gen mühendisliği alanında yürütülmekte

Bu proje sonunda, sentetik biyologlar için deney öncesi aşamada, kullanıcı kadar seçilen parametrelere göre kalıtımsal devrelerini tasarlayabilecekleri yazılım web ortamında sunulacak Canlı makineler, kimyasal sinyallere insan hücresi gibi renk, ışık ve koku gibi tepkiler veriyor

Gelecekte sulardaki parazitlerin tanınması, hangi bölgede hangi nesil gübrenin kullanılması gerektiğinin belirlenmesi gibi alanlarda kullanılacak

Sesli komuta uyan sanal robot

Güya bilimkurgu filmlerinin içinde yaşayacağız

Bunları biz Türk bilim adamları ile yapıyoruz, yalnızca Çinliler, Hindistanlılar, Amerikalılar yapmıyor Ses analizi araştırmalarımız var, işitme engelliler için tavır terapisinde kullanılmak üzere ses görselleştirme uygulaması, akustik güvenlik sistemlerinde kullanılmak üzere ses kaynaklarının yerlerini üç boyutlu olarak belirleyebilen ve gerçek zamanlı olarak ayrıştırabilen inceleme uygulaması, görüşme odalarında, sınıflarda insan dikkatine sahip ve birdenbire fazla kişinin sesli komutlarına yanıt verebilecek sanal robot üstünde çalışıyoruz

Bu habere en fazla işitme engelliler sevinecek galiba

Ses, hayatın ve bilişim sistemlerinin her alanında kayda değer Bu araştırmaları yürüten arkadaşımız, işitme kaybına sahip şahısların restorant gibi şamatalı ortamlarda istedikleri kişileri dinlemelerine olasılık karşılayan bir buluşun da sahibi

İşitme cihazları ortamdaki bütün seslerin seviyesini yükseltirken, portatif bu ufak aygıt yardımı ile kişiler hakiki zamanlı olarak kendi istedikleri sesleri seçip dinleyebiliyorlar Bu Vesile Ile, işitme kaybı olan bireylerin gürültülü ortamlarda hissettikleri sosyal yalıtım da ortadan kalkıyor

Eğitime karşın ne yapıyorsunuz?

Eeğitim, teknolojik gelişmelerin gerekli kıldığı, şayet de geleceğin eğitim biçimi olacak olan, keza hayat boyu eğitim modeli için büyük önem içeren bir bölge

Matematik ve fen öğrenimini desteklemek amacıyla web tabanlı uzakta öğrenim uygulaması geliştiriyoruz Bu sistemle sınıf ve okul sınırlarını aşarak öğrencilere yeni öğrenme olanakları sağlanacak Sohbet,Messengerve sosyal ağlardan öğrenciler etkili bir biçimde faydalanacak

Belirsiz paket paniğine son

Güvenlik alanında enstitüde yeni bir keşif varmı?

Öğretim üyelerimizce yürütülen bir egzersiz ile halka açık alanlarda yaşanan kararsız paket paniğinin önüne geçilebilecek Arkadaşlarımız, standart kameraların yanı sıra benzer görüntü alanına bakan termal kameralar da kullanarak insanları ve taşıdıkları nesneleri ayrı olarak algılayarak takip etmeyi başardılar

Canlının ne taşıdığı belirleniyor Yani, elinde bir bavulla ya da sırt çantası ile gelen bir kişinin bavulu ya da çantayı terk etmesi, diğer birine vermesi gibi durumlar hakiki zamanlı olarak tespit edip operatörlere gerekli uyarıların verilebilmesi sağlanıyor

Sistem, otomatik olarak belirsiz şahsı takibe alabiliyor Sistemin diğer bir tatbik alanı,alışverişmerkezleri için istatistiki bilgiler toplaması

Şahısların alışveriş merkezine girerken ve çıkarken ellerinde poşet taşıyıp taşımadıkları da tespit edilebiliyor, bu nedenle alışveriş yapan kişilerin yapmayanlara oranının da otomatik olarak bulunuyor


Siber terör ve siber savaş uzmanısınız, nedir bu siber savaş?

Bilgisayar ve bilgisayar ağları vasıtasıyla üretilmiş fena niyetli çabaların hepsi siber savaş kapsamına girer Siber savaş, ülkelerarası, kişisel, bölgesel, milli olabilir

Tankla, topla yapılan savaşlar bundan böyle tarih kitaplarında kalan bir nostalji mi oluyor?

Onlar artık en ince ayrıntısına kadar bitti Tüm avantaj data, strateji ve teknoloji üstünlüğü Şu andaki savaş alanlarımız bunlar Çok manâlı bir konu Bir ülke bu teknolojiler olmadan kâğıttan kaplan Bir ülkenin manâlı altyapılarının güvenliğinin sağlanması epeyce manâlı

Türkiye bunun haberdar mı?

Bu konuda çok çabalar var, TÜBİTAK'ın, üniversitelerin, TSK'nın çabaları var Bağımsız olarak yapılan araştırmalar var Türkiye'de veri güvenliği kültürünün verilmesi yazım, farkındalığının verilmesi gerekli Böyle bir kültür yok

Halkın da veri güvenliğine aleyhinde hassas olması gerekli Millet ya da orduda yok, halka kadar inen, toplumsal bir veri güvenliği farkındalığı oluşturmamız gerekli Biz yakında Savunma Bilişimi doktora programını da açacağız *