Genom Projesi

Genom Projesi Bilim dünyası, yaşamı alt üst edecek yeni bir gelişmeye daha imza atarak insan DNA'sının şifresini çözmeyi başardı Çıkarılan gen haritasıbaştan sona yürek ve kanser hastalığı tarihe karışacak ve insan yaşamının kalitesi artarak uzayacak Bilim tarihinde yeni bir dönüm noktası olan gelişme, bilim adamlarının on yıla yakın süredir üstünde çalıştıkları insan genlerinin biokimyasal şifresinin çözülmesiyle elde edildi ABD Başkanı Bill Clinton ve İngiltere Başbakanı Tony Blair yaptıkları ortak açıklama ile insanın kalıtımsal haritasının çözülmesi için yürütülen ''Human Genome Projesi''nin ilk aşaması tamamlandığını bildirdiler Genlerin deşifre edilmesiyle Alzheimer'den kansere kadar bugüne dek başedilemeyen çoğu hastalığa tedavi bulunacak Yaşam kalitesi artacak, insan ömrü uzayacak ABD Başkanı Bill Clinton, milletlerarası incelemeler sonucu insanların genlerinin haritasının ortaya çıkarılmasını, tarihin en büyük buluşlarından biri olarak nitelendirerek Tanrı'nın yaşamı yarattığı dili bugün öğreniyoruzdedi Clinton, konuşmasında, genlerin haritasının çıkarılmasının, büyük İtalyan matematikçi, astronom ve fizikçi Galileo Galilei'nin buluşlarıyla eşdeğer öneme sahip olduğunu belirterek, bu buluşla kanser, şeker, Parkinson ve Alzheimer hastalığının tedavisinde yeni bir devir açılacağını anlattı İnsan genlerinin haritasının çıkarılmasının, antibiyotiklerin bulunuşundan daha büyük bir başarı olduğunu anlatan Bu, 21'inci yüzyılın ilk dev teknolojik zaferidiye konuştu Gen haritasının ortaya çıkarılması bilhassa Amerikan, İngiliz, Alman ve Japon bilim kuruluşlarının uzun yıllar süren çalışmaları sonucunda sağlandı Fransız ve Çinli bilim adamları da bu çalışmaya katkıda bulundu Herşey 1953 yılında iki bilim adamının canlı hücresinde bir değişiklik genetik parola olan DNA'yı bulmasıyla başladı İngiliz bilim adamları Francis Crick ve Amerikalı meslektaşı James Watson, DNA'yı bulduklarında ''yaşamın sırrını keşfettikleri'' söylüyorlardı Cümbür Cemaat onlara şüpheyle bakıyordu lakin yüzde yüz haklıydılar Hücresel çekirdeğinde bulunan DNA, bir insanın göz renginden deri rengine, ceset yapısından boyuna dek dağıtılmış fiziksel özelliklerini belirlemenin yanı sıra, sağlığı ve hayat süresi konusunda da önemli rol oynuyordu Human Genome Projesi nedir 18 ülkenin destek verdiği proje, 1990 yılının ekim ayında başladı Projenin amacı insanın gen haritasının, yani kalıtımsal şifresinin çözülmesi Gen haritası nedir Her insanda trilyonlarca hücreli var Hücre çekirdeğinde ise insanın fiziksel ve sağlık durumu durumunu belirleyen kromozomlar, kromozomlarda da DNA'lar var Buna bilimde ‘‘kalıtımsal parola’’ deniyor DNA ne işe yarıyor Kendi ekseninde dönen ve iplerle bağlanan bir asma mereni hatırlatan DNA sarmalında anne ve babadan alınan 23'er kromozom bulunuyor Kromozomların taşıdığı takriben 100 bin gen, DNA sarmalının üzerinde yer alıyor Genler DNA'nın minik bir bölümünü oluşturuyor Genler ne işe yarıyor Genler insanın saç renginden, boylu boyunca, bacak numarasından yakalanacağı hastalıklara kadar kişinin hayatını belirleyen kimyasal madde olan proteinlerin salgılanmasını sağlıyor Gen haritasının ne kadarı tamamlandı DNA'nın şimdiye değin yüzde 99'u deşifre edildi Ancak şimdiye değin bunun sadece yüzde 211'inin ne işe yaradığı çözümlendi Yüzde 657'si ise ham halde Bu kısımda kalan DNA alt ünitelerinin sıralanması ve bütün genlerin adamakıllı deşifre edilmesinin 2003 yılında tamamlanması bekleniyor Bu buluş nasıl işimize yarayacak Hastalıkların tanı ve tedavisi kolaylaşacak Şeker, yürek, kanser gibi her sene milyonlarca insanın ölümüne neden olan hastalıklar fazla önceden teşhis edilip önlenebilecek Gen terapisi nedir Hastalığa neden olan değişime uğramış gen onarılarak hastalık önlenmeye çalışılıyor Yanlış genin yerine sağlıklısı enjekte ediliyor Human Genome Projesi bir uçtan bir uca araştırmacılar, şimdiye değin Alzheimer, ırsi bağırsak ve meme kanseri gibi birçok hastalık konusunda kayda değer genetik veri sahibi oldular Hayvanların kalıtımsal haritaları niye çıkarılıyor Fare ve meyve sineklerinin genetik işleyişiyle insanınki aralarında büyük benzerlikler bulunuyor Onların kalıtımsal yapısının deşifre edilmesi, insanın anlaşılmasını kolaylaştıracak Sağlık dışarıya gen haritası ne işe yarayacak Gen haritası, biyoarkeoloji, insanbilim, evrim süreci ve tarihi göçlerin anlaşılmasını kolaylaştıracak Bu sayede insanların ne zaman, nereden göç ettiğini, kimlerle akraba olduğumuzu öğrenebileceğiz Kalıtımsal sözlük Kalıtımsal parola: Hücre çekirdeğindeki kimyasal dille yazılmış formül Dioksiribo Nükleik Asit (DNA) denen bu parola fosfat ve şekerden oluşuyor Tek yumurta ikizleri dışarıya iki kişinin aynı kalıtımsal şifreye sahip olma olasılığı 2 milyonda birdir Gen: Yunanca doğum ya da başlangıç anlamındaki ‘genos’tan geliyor Yaşamı belirleyen genler, DNA sarmalında yer alıyor Oysa genler DNA'nın % 2 ile % 4'ünü oluşturuyor Geri kalanına ise ‘boş’ DNA deniyor 28 bin ile 140 bin aralarında gen olduğu sanılıyor Kromozom: İnsanlarda genleri taşıyan 23 çift kromozom bulunuyor Döllenme esnasında çocuk anneden 23 kromozom, babadan 23 kromozom alıyor Döllenme XX olarak gerçekleştiğinde bebeğin cinsiyeti kız, XY olduğunda ise erkek oluyor Kromozomlar birbirine eklense 160 milyar kilometrelik şerit oluşur DNA sıralaması: DNA mikroskop aşağıda dört renkte görünür Bunlar A, T, C ve G harfleriyle adlandırılır Tüm canlılar bu harflerin ast yanlamasına dizilmesinden oluşur Bu dizinlerin 3 milyar bambaşka kombinasyonu vardır Gen terapisi: İnsana gen nakledilmesi ya da hatalı genin onarılarak hastalığın tedavi edilmesine gen terapisi deniyor DNA alfabesi A, C, G ve T harflerinden oluşuyor Harflerin dizilişi tıpatıp ast yana gelen harflerin bir kelimeyi oluşturması gibi gen kodlarını meydana getiriyor Her üç harften oluşan kod biramino asiti temsil ediyor İnsandaki proteinleri 20 farklı amino asit blokunun kombinasyonu üretiyor Bambaşka kombinasyonlar ise proteinleri, keratin veya hemoglobin gibi farklı formlara sokuyor Bilindiği üzere keratin saçın, hemoglobin ise kanın başlıca proteinini teşkil ediyor Halk Müziği arasındaki farklılıkları oluşturan DNA'ların oranı binde 2 Yani bu orandaki genler de aynı olsa, bütün insanlar birbirine tek yumurta ikizleri gibi birebir benzeyecek Bir birey gününün her saniyesini gen haritasının bir harfini ezberlemekle geçirecek olsa, haritanın tümünü ezberlemek için yüz yıl zorunlu olur İnsanın gen yapısı şempanzeninkine yüzde 98 oranında uyuyor İnsanın her bir hücresinde 00001 santimlik bir yapının içinde takriben iki metre uzunluğunda DNA sıkıştırılmış vaziyette ve tümü bir toplu iğnenin başına sığacak büyüklükte Her hücredeki DNA kodu içinde bütün 3 milyar gen harfi var Vücutta ise 100 trilyon hücresel bulunuyor Vücuttaki DNA'lar seri halinde getirildiğinde Güneş'le Dünya arasındaki mesafenin 600 katına ulaşılıyor (Yaklaşık 160 milyar kilometre)