Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
Gerileme dönemi
Osmanlı İmparatorluğunda Osmanlı Devleti, 13 asır sonlarından 20 yüzyılın birincil çeyreğine değin varlığını sürdüren Türk devleti Anadolu'da sabit, sınırları tarihi her tarafında çok değişmekle birlikte en geniş döneminde bugünkü Arnavutluk, Yunanistan, Bulgaristan, Yugoslavya, Romanya ye Akdeniz'in doğusundaki adaları, Macaristan ve Rusya'nın bazı kesimlerini, Kafkasya, Irak, Suriye, Filistin ve Mısır'ı, Cezayir'e kadar bütün Kuzey Afrika'yı ve Arabistan'ın bir bölümünü kapsamıştır
Detaylı bilgi için linke tıklayınız15661566 yılı olayları, ölümler, doğumlar ve öteki önemli gelişmeler
Detaylı veri için linke tıklayınız1807 yılları arasındaki döneme verilen isim
Detaylı bilgi için linke tıklayınızI Süleyman'ın saltanatı, Osmanlı kudretinin bağrında güçsüzlük öğelerinin de belirdiği bir doruktu I Süleyman'dan daha sonra imparatorluk ile önde gelen Avrupa devletleri arasındaki güç dengesi adım adım değişti Yeni dünya ekonomisinin merkezi Osmanlı Devleti'nin onuncu sultanı ve İslam halîfelerinin yetmiş beşincisi Babası Yavuz Sultan Selim Han, annesi Aişe Hafsa Sultan olup, Kanûnî lakabıyla ünlü oldu Avrupalılar Büyük Türk ve Müthiş Süleyman lakaplarını verdiler
Detaylı bilgi için linke tıklayınızAtlas Okyanusu kıyılarında yükselirken Doğu Akdeniz zamanla çevre (periferi) durumuna geldi Kapitalizme geçemeyen Osmanlı toplumu 17 18 yüzyıllar baştan başa bu kaymanın etkilerini her alanda duydu Batı karşı güçsüzleştikçe Osmanlı başat sınıfı yenilikçi ve bağnaz almak üzere iki kanada bölündü 19 yüzyılın ilk yarısında yenilikçi kanadın üstünlüğü imparatorluğun yarısömürgeleşme sürecinin başlamasına denk geldi
Gerileme dönemi iç sorunlar
Gerilemeyi açıklarken sözü edilen etmenlerden biri, bu dönemde ardarda sultanların yetersizliği ve iradesizliğidir Aslında de I Süleyman'ın son yıllarında uzun askeri seferlerden ve hep kendi üzerinde yoğunlaşan idare işlerinden yorularak hareme çekilmeye başlamasıyla sadrazamlık makamının boşluğu dolduracak biçimde an be an yükseltildiği ve mutlak itaat isteme yetkisi, otoritesi ve servetiyle az kalsın ikinci bir sultanlığa dönüştürüldüğü görülür bununla beraber sadrazamın resmî işlevler açısından sultanın yerini alabilmesi, imparatorluğun dağıtılmış sınıf ve gruplarının bağlılıklarının ortak odağı olarak da sultanın yerini alması anlamına gelmedi Böylece siyasal sadakat ilişkileri Ue merkezî yetki arasında bir ayrılma doğdu Gerilemenin kişisel özellikleri aşan ve onlan da belirleyen etmeni ise Osmanlı monokratik devleti ile dominant sınıfının genel kriziydi 16 yüzyıl ortalarında egemen sınıfın iç dengeleri bozuldu Türk soylularını başkentten uzaklaşarak Güneydoğu Avrupa ve Anadolu'daki eski güç merkezlerine çekilmeye zorlayan devşirgeçirdiler ve neredeyse kendi özel mülklerine (malikâne) dönüştürdüler Sultanın devşirmeleri Türk soylulanyla dengelemek olanağını yitirmesi ise devşirmelerin sultan üstünde ve yönetimde kontrol sağlamasına ve bütün kademelerde bir yozlaşmanın, rüşvet ve iltimasın, adam kayırmanın alabildiğine yaygınlaşmasına yol açtı Ayrıca, devşirmeler kendi içlerinde sayısız hizbe bölündüler; herkes kendi çıkarı peşinde koşan bu gruplar farklı şehzadeler çevresinde kümelendiler ve şehzadelerin annelerini, kanlarını, kız kardeşlerini kapsayan saray hizipleriyle de ilişki kurdular I Süleyman' m ölümünden daha sonra, sultanların tahta çıkışı da, ana görevlere atamalar da bu devşirmeharem hiziplerinin manevralarıyla belirlenir oldu İktidardakiler şehzadeleri avuçlarına elde etmek için onları eğitim ve deneyimden yoksun bırakmayı yeğlediklerinden, genç şehzadelerin sancağa çıkması ve bir taşra valiliğinde ülkeyi, yönetimi tanıması usulünün yerini, şehzadelerin haremdeki özel dairelerine kapatılıp dünyadan kopuk biçimde yetiştirilmeleri aldı Böylece sultanlar kuramsal olarak kulları farzedilen bir baskın derslik kesiminin esiri durumuna düştüler II Selim (hd 156674) ve III Murad (hd 157495) örneklerinde görüldüğü gibi, onlar da bambaşka hizipleri birbirine düşürmeye ve esas mücadele konusu olan sadrazamlığı zayıflatmaya çalıştılar 156579 arasında üç farklı sultana sadrazamlık edip program metni karşılayan Sokollu Mehmed Paşa'nın ölümünden sonra, iktidarda yük önce haremdeki kadın sultanlara (157078), oradan da 1578'den 1625 dolaylarına değin yeniçeri ağalanna geçti Tüm bu el değiştirmeler baştan başa da imparatorluk çapında yönetimin felce uğraması, öbür grupların düşman kesimlere dönüşerek birbirinden ayrışması sürdü Siyasi düzlemde gözlenebilen bu olguların ardında, derin ve kalıeılaşan bir ekonomik bunalım yatıyordu Sıkıntılar, 16 yüzyılın sonlarında İngilizlerle Hollandalıların Ortadoğu'dan geçen eski ticaret yollarını en ince ayrıntısına kadar kesmeleriyle başlamıştı Bu gelişmenin Arap eyaletlerinin rahat düzeyinde yol açtığı önemli gerilemeler merkezî devletin farklı alanlara yönlendirilmiş gelirlerine yansıdı Osmanlı ekonomisi, bu dönemde Latin Amerika'dan İspanyol kalyonlanyla Avrupa'ya taşınan büyük miktarlarda altın ve gümüşün yol açtığı 16 asır fiyat devriminin etkisiyle de sarsıldı Kapitülasyonlar tamamen imparatorluk topraklarında serbestçe etkinlik bildiren Avrupa tüccarının yüksek alım gücü hammadde fiyatlarını artırdı Loncalar bu yüksek fiyatlar ve Avrupa mamul mallarıyla rekabet gereği arasında sıkıştı Geleneksel Osmanlı zanaat üretimi daha bu dönemde zayıflamaya başladı öte yandan define, Doğu ile Batı arasındaki ticaret dengesizliğinin doğurduğu enflasyon karşı bir kez daha sikke tağşişine başvurdu Tüm maaşlıların hakiki gelirleri aralıksız düşerken kanunsuzluk da karşı konmaz boyutlara ulaştı sırası gelmişken savaş koşullan da değişiyor, Avrupa ordularında disiplinli, maaşlı, ateşli silahlarla da donatılmış piyade birliklerinin ağırlığı artıyordu Tımarlı sipahi türü örgütlenme geçersiz kalırken zaten sipahilerin tımar gelirleri de enflasyon nedeniyle beceriksiz hale geliyordu Bunun üzerine define birçoğu sipahilerince terk edilen ve çabucak devşirmelerin eline geçmekte olan tımarların alabildiği kadarını geri alıp, peşin değer karşılığında iltizama verdi; böylelikle nakit rezervini çoğaltmaya ve kapıkulu ocaklarının mevcudunu ivedilikle artırmaya yöneldi Mültezimler ise, kazanç kaynaklarının uzun vadeli verimliliğini koruyacaklarına, enflasyon koşullarında bir lahza önce kâra geçmek için halka zulmetmeye koyuldular Malikâne denen ömür boyu iltizam usulünün yaygınlaşması mültezimlerin denetimsiz davranışlarını kolaylaştırdı ve köylü kitlelerinin tekrarüretim olanaklarını dara soktu Avrupa'nın geniş kesimlerinde bu sırada görülen genel nüfus artışının 16 ve 17 yüzyıllarda Osmanlı toplumunda da yaşanması sınırlı tanmsal kaynaklar üzerindeki baskıyı daha da yoğunlaştırdı Devşirmelerin ve mültezimlerin soygunculuğuna amaç olan, nüfus artışı nedeniyle çiftsjz kalan köylülerin topraktan kaçması tanm sektörünü büsbütün altüst etti Bu topraksız ve işsiz kitlelerin bir bölümünün kentlere sığınması oradaki yiyecek sıkıntısını keskinleştirdi Taşrada kalan büyük kesimleri ise leventler denen asi gruplarda toplanıp 16 yüzyıl sonlarındaki büyük Celali Ayaklanmalarının mayasını oluşturdu *
Osmanlı İmparatorluğunda Osmanlı Devleti, 13 asır sonlarından 20 yüzyılın birincil çeyreğine değin varlığını sürdüren Türk devleti Anadolu'da sabit, sınırları tarihi her tarafında çok değişmekle birlikte en geniş döneminde bugünkü Arnavutluk, Yunanistan, Bulgaristan, Yugoslavya, Romanya ye Akdeniz'in doğusundaki adaları, Macaristan ve Rusya'nın bazı kesimlerini, Kafkasya, Irak, Suriye, Filistin ve Mısır'ı, Cezayir'e kadar bütün Kuzey Afrika'yı ve Arabistan'ın bir bölümünü kapsamıştır
Detaylı bilgi için linke tıklayınız15661566 yılı olayları, ölümler, doğumlar ve öteki önemli gelişmeler
Detaylı veri için linke tıklayınız1807 yılları arasındaki döneme verilen isim
Detaylı bilgi için linke tıklayınızI Süleyman'ın saltanatı, Osmanlı kudretinin bağrında güçsüzlük öğelerinin de belirdiği bir doruktu I Süleyman'dan daha sonra imparatorluk ile önde gelen Avrupa devletleri arasındaki güç dengesi adım adım değişti Yeni dünya ekonomisinin merkezi Osmanlı Devleti'nin onuncu sultanı ve İslam halîfelerinin yetmiş beşincisi Babası Yavuz Sultan Selim Han, annesi Aişe Hafsa Sultan olup, Kanûnî lakabıyla ünlü oldu Avrupalılar Büyük Türk ve Müthiş Süleyman lakaplarını verdiler
Detaylı bilgi için linke tıklayınızAtlas Okyanusu kıyılarında yükselirken Doğu Akdeniz zamanla çevre (periferi) durumuna geldi Kapitalizme geçemeyen Osmanlı toplumu 17 18 yüzyıllar baştan başa bu kaymanın etkilerini her alanda duydu Batı karşı güçsüzleştikçe Osmanlı başat sınıfı yenilikçi ve bağnaz almak üzere iki kanada bölündü 19 yüzyılın ilk yarısında yenilikçi kanadın üstünlüğü imparatorluğun yarısömürgeleşme sürecinin başlamasına denk geldi
Gerileme dönemi iç sorunlar
Gerilemeyi açıklarken sözü edilen etmenlerden biri, bu dönemde ardarda sultanların yetersizliği ve iradesizliğidir Aslında de I Süleyman'ın son yıllarında uzun askeri seferlerden ve hep kendi üzerinde yoğunlaşan idare işlerinden yorularak hareme çekilmeye başlamasıyla sadrazamlık makamının boşluğu dolduracak biçimde an be an yükseltildiği ve mutlak itaat isteme yetkisi, otoritesi ve servetiyle az kalsın ikinci bir sultanlığa dönüştürüldüğü görülür bununla beraber sadrazamın resmî işlevler açısından sultanın yerini alabilmesi, imparatorluğun dağıtılmış sınıf ve gruplarının bağlılıklarının ortak odağı olarak da sultanın yerini alması anlamına gelmedi Böylece siyasal sadakat ilişkileri Ue merkezî yetki arasında bir ayrılma doğdu Gerilemenin kişisel özellikleri aşan ve onlan da belirleyen etmeni ise Osmanlı monokratik devleti ile dominant sınıfının genel kriziydi 16 yüzyıl ortalarında egemen sınıfın iç dengeleri bozuldu Türk soylularını başkentten uzaklaşarak Güneydoğu Avrupa ve Anadolu'daki eski güç merkezlerine çekilmeye zorlayan devşirgeçirdiler ve neredeyse kendi özel mülklerine (malikâne) dönüştürdüler Sultanın devşirmeleri Türk soylulanyla dengelemek olanağını yitirmesi ise devşirmelerin sultan üstünde ve yönetimde kontrol sağlamasına ve bütün kademelerde bir yozlaşmanın, rüşvet ve iltimasın, adam kayırmanın alabildiğine yaygınlaşmasına yol açtı Ayrıca, devşirmeler kendi içlerinde sayısız hizbe bölündüler; herkes kendi çıkarı peşinde koşan bu gruplar farklı şehzadeler çevresinde kümelendiler ve şehzadelerin annelerini, kanlarını, kız kardeşlerini kapsayan saray hizipleriyle de ilişki kurdular I Süleyman' m ölümünden daha sonra, sultanların tahta çıkışı da, ana görevlere atamalar da bu devşirmeharem hiziplerinin manevralarıyla belirlenir oldu İktidardakiler şehzadeleri avuçlarına elde etmek için onları eğitim ve deneyimden yoksun bırakmayı yeğlediklerinden, genç şehzadelerin sancağa çıkması ve bir taşra valiliğinde ülkeyi, yönetimi tanıması usulünün yerini, şehzadelerin haremdeki özel dairelerine kapatılıp dünyadan kopuk biçimde yetiştirilmeleri aldı Böylece sultanlar kuramsal olarak kulları farzedilen bir baskın derslik kesiminin esiri durumuna düştüler II Selim (hd 156674) ve III Murad (hd 157495) örneklerinde görüldüğü gibi, onlar da bambaşka hizipleri birbirine düşürmeye ve esas mücadele konusu olan sadrazamlığı zayıflatmaya çalıştılar 156579 arasında üç farklı sultana sadrazamlık edip program metni karşılayan Sokollu Mehmed Paşa'nın ölümünden sonra, iktidarda yük önce haremdeki kadın sultanlara (157078), oradan da 1578'den 1625 dolaylarına değin yeniçeri ağalanna geçti Tüm bu el değiştirmeler baştan başa da imparatorluk çapında yönetimin felce uğraması, öbür grupların düşman kesimlere dönüşerek birbirinden ayrışması sürdü Siyasi düzlemde gözlenebilen bu olguların ardında, derin ve kalıeılaşan bir ekonomik bunalım yatıyordu Sıkıntılar, 16 yüzyılın sonlarında İngilizlerle Hollandalıların Ortadoğu'dan geçen eski ticaret yollarını en ince ayrıntısına kadar kesmeleriyle başlamıştı Bu gelişmenin Arap eyaletlerinin rahat düzeyinde yol açtığı önemli gerilemeler merkezî devletin farklı alanlara yönlendirilmiş gelirlerine yansıdı Osmanlı ekonomisi, bu dönemde Latin Amerika'dan İspanyol kalyonlanyla Avrupa'ya taşınan büyük miktarlarda altın ve gümüşün yol açtığı 16 asır fiyat devriminin etkisiyle de sarsıldı Kapitülasyonlar tamamen imparatorluk topraklarında serbestçe etkinlik bildiren Avrupa tüccarının yüksek alım gücü hammadde fiyatlarını artırdı Loncalar bu yüksek fiyatlar ve Avrupa mamul mallarıyla rekabet gereği arasında sıkıştı Geleneksel Osmanlı zanaat üretimi daha bu dönemde zayıflamaya başladı öte yandan define, Doğu ile Batı arasındaki ticaret dengesizliğinin doğurduğu enflasyon karşı bir kez daha sikke tağşişine başvurdu Tüm maaşlıların hakiki gelirleri aralıksız düşerken kanunsuzluk da karşı konmaz boyutlara ulaştı sırası gelmişken savaş koşullan da değişiyor, Avrupa ordularında disiplinli, maaşlı, ateşli silahlarla da donatılmış piyade birliklerinin ağırlığı artıyordu Tımarlı sipahi türü örgütlenme geçersiz kalırken zaten sipahilerin tımar gelirleri de enflasyon nedeniyle beceriksiz hale geliyordu Bunun üzerine define birçoğu sipahilerince terk edilen ve çabucak devşirmelerin eline geçmekte olan tımarların alabildiği kadarını geri alıp, peşin değer karşılığında iltizama verdi; böylelikle nakit rezervini çoğaltmaya ve kapıkulu ocaklarının mevcudunu ivedilikle artırmaya yöneldi Mültezimler ise, kazanç kaynaklarının uzun vadeli verimliliğini koruyacaklarına, enflasyon koşullarında bir lahza önce kâra geçmek için halka zulmetmeye koyuldular Malikâne denen ömür boyu iltizam usulünün yaygınlaşması mültezimlerin denetimsiz davranışlarını kolaylaştırdı ve köylü kitlelerinin tekrarüretim olanaklarını dara soktu Avrupa'nın geniş kesimlerinde bu sırada görülen genel nüfus artışının 16 ve 17 yüzyıllarda Osmanlı toplumunda da yaşanması sınırlı tanmsal kaynaklar üzerindeki baskıyı daha da yoğunlaştırdı Devşirmelerin ve mültezimlerin soygunculuğuna amaç olan, nüfus artışı nedeniyle çiftsjz kalan köylülerin topraktan kaçması tanm sektörünü büsbütün altüst etti Bu topraksız ve işsiz kitlelerin bir bölümünün kentlere sığınması oradaki yiyecek sıkıntısını keskinleştirdi Taşrada kalan büyük kesimleri ise leventler denen asi gruplarda toplanıp 16 yüzyıl sonlarındaki büyük Celali Ayaklanmalarının mayasını oluşturdu *
