Gezi Yazısı Seyahatname hakkında bilgi

Gezi Yazısı Seyahatname nedir ornekleri


** Herhangi bir kimsenin, daha cok bir edebiyat sanatcısının gerek yurt icinde gerekse yurt dışında gezip gorduğu yerlerdeki toplumları, kentleri, yerleri, yaşayışları, adet ve toreleri, gelenek ve gorenekleri, doğal ve tarihi guzellikleri, ilgi ceken değişik yonleri edebi bir uslup icinde kaleme alarak anlatmasına “gezi yazısı (seyahatname) denir

** Yazar, gezip gorduğu yerlerle ilgili gozlemlerini, incelemelerini bilgileri bir araya getirerek gezi yazısını yazar

** Okur, anlatılan yerleri bu sayede sanki yazarla birlikte geziyormuş hissine kapılır

** Gezi yazılarında aydınlatıcı, oğretici bilgiler de yer alır

**Amac, gezilen yeri okuyucuya her yonuyle tanıtmaktır Bu yapılırken gecmişle gelecek arasında bağ kurulur, toplumların birbirleriyle ilişki kurması ve birbirlerini tanıması, toplumlar arası kultur alışverişi ortamının oluşması sağlanır

** Gezi yazılarında, gezilip gorulen yerin butun ozellikleri ele alınır

** Gezilen yerin ozellikle tarihi, coğrafi, tabii ve sosyal nitelikleri belirgin şekilde anlatılır Gezi yazılarında gezginin dikkatini ceken ve farklı bir ozellik gosteren insanlar, tarihi ve tabii guzellikler, farklı kulturler gibi konular guncel olaylarla da butunleştirilerek edebi bir uslupla yazıya gecirilir

** Gezi yazılarında ayrıca yorenin dil, din, inanc, adet, gelenek, gorenekleri incelenir Bolgedeki insanların duşunce yapısı ortaya konur Bolge, okuyucunun daha iyi anlaması acısından başka bolgelerle kıyaslanır

** Yazar, gezisi esnasında bircok yer gorur, bircok insanla tanışır; bunları hafızasında tutmak zor olduğu icin gezi esnasında kısa notlar alır ve bunları hikaye eder

** Gezi yazısı gezilen bolge icin belgesel bilgiler icerir

** Bu bakımdan gezi yazısında yazar gozlemlerine yer vermeli, yanlış bilgiler aktarmamalıdır

** Gezi yasında gercek bilgiler verilmelidir Ancak gezi yazıları her şeye rağmen kişisel bir değerlendirme icerdiği icin nesnel verilerden oluşan bilimsel bir belge niteliği taşımaz

** Sadece fikir verici bir iceriğe sahiptir

**Dış dunyayı yazarın gozuyle anlamaya yarar



Dunya Edebiyatında Gezi Yazısı

** Dunya edebiyatında gezi yazısının ilk ornekleri sayılabilecek eserleri verenlerin başında Heredotos (Heredot), Marco Polo (Marko Polo, 1254–1324), İbni Batuda (1304–1369) gelir



Turk Edebiyatında Gezi Yazısı

** Eski cağlarda ozellikle keşif, ticaret, savaş amacıyla değişik geziler yapılmıştır

** Eski Turk edebiyatında gezi yazısına “seyahatname denirdi

** Turk edebiyatında en eski seyahatnameler, Timurun oğlu Şahruhun yanında bulunan Gıyasuddin Nakkaşın yazdığı “Acaibul Letaif ve Ali Ekber Hatai adlı bir tuccarın kaleme aldığı “Hıtainame dir

** 16 yuzyılda yazılan “Baburname ve Katibi mahlasıyla tanınan Seyit Ali Reisin “Miratul Memalik (Memleket Aynası); Evliya Celebinin 17 yuzyılda yazdığı “Seyahatname ise dunya edebiyatındaki en iyi orneklerle boy olcuşebilecek niteliktedir Bu eserin birinci bolumu her yonu ile İstanbulu anlatmaktadır

**Kanuni Sultan Suleymanın hizmetinde bulunmuş olan Piri Reisin yazdığı “Bahriye adlı eseri verdiği coğrafya ve oşinografya bilgileri dışında mukemmel bir Akdeniz seyahatnamesi sayılabilir

** Ancak Turk edebiyatında Batılı anlamda gezi yazısı ornekleri Tanzimat doneminde yazarların Avrupaya gitmesiyle verilmeye başlanmıştır Avrupaya giden sanatcılar gordukleri şehirlerle ilgili yazılar yazmışlardır Ozellikle Namık Kemal ve Ziya Paşa bunların başında gelir