Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
Bir kimsenin gıyabında hoşlanmayacağı bir söz bildirmek, rivayet yerine getirmek, çekiştirmek; meydanda olmama, kaybolma hâli
Gıybet, bir kimsenin ardından hoşuna gitmeyecek şeyleri anlatmak, diğer bir deyimle, kendimize söylendiği zaman hoşlanmayacağımız bir şeyi, din kardeşimiz hakkında gerisinde konuşmamız anlamına kazanç Halk Müziği aralarında söylenti, gıybet ile aynı anlamda kullanılır
Gıybet, insan ya da insanla ilgili birtakım şeyler üstünde olur Kişinin bedeni, nesebi, ahlâkı, işi, dini, dünyası, elbisesi, evi, bineği… rivayet konusu olabilir Gözün şaşılığı, saçların döküklüğü, uzun veya kısa boyluluk, siyah veya sarı renkte olmak… Bunlardan iğneleyici bir şekilde bahsedilmesi sözkonusu kişinin kalbini kırar
Kur ’lahza ve Sünnet, gıybeti yasaklamıştır: “Bir kısmınız diğerlerinizin gıybetini yapmasın Sizden biriniz ölmüş kardeşinin etini yemek yemek ister mi? Bundan tiksindiniz değil mi? (elHucurat, 4912); “Gıybet, kardeşini hoşuna gitmeyecek şekilde anmandır (Tirmizî, Birr, 23; Dârimî, Rikat, 6; Mâlik, Muvatta, Kelâm,10; Ahmed b Hanbel, II, 384, 386)
Başkalarına kardeşinin ayıplarını anlatmak onun hoşuna gitmeyecek şeyleri söylemek çağrıda bulunmak olduğundan, ancak dil ile anlatmak haram olmuştur Kaşgöz işareti yapmak, imâ, sinyâl ve yazı gibi gıybet anlamı ifade eden her hareket de gıybettendir Meselâ elle birisinin uzun ya da kısa boyluluğuna işaret etmek, bir şahsın ayıpları hakkında yazı yazmak gıybettir Gıybeti onaylamak de gıybettir Gıybet yapılan yerde susan kişi gıybete iki taraflı olmuş olur Diliyle gıybetçiye karşısında duramayanın kalbiyle inkâr etmesi gerekir (İmam Gazzâli, Zübdetü ’lİhya, Trc: Ali Özek, İstanbul 1969, 362, 363) Allah Resulu şöyle buyurur: “Bir kimse yanına hakarete maruz kalan bir mümine gücü yettiği halde yardım etmezse, Allah o kimseyi kıyâmet gününde insanların önünde rezil eder (Tebarâni)
“Her kim gıyabında kardeşinin kusurlarını söyletmezse, kıyâmet gününde Allah da onun kusurlarını örtmeyi tekeffül eder (İbn Ebi ’dDünya)
“Ey kalbiyle değil, sadece diliyle iman edenler topluluğu! Müslümanların gıybetini yapmayınız, ayıplarını araştırmayınız Zira kim kardeşinin ayıp ve kusurlarını araştırırsa Allah do onun kusurlarını araştırır Allah, kimin kusurunu araştırırsa onu evinin içinde bile olsa rezil ve rüsva eder (Ebû Dâvud, İbn Ebî Dünya)
İslam dininde kardeşlik olgusunun, “Müminler ama kardeştir İhtilaf ettikleri zaman, iki kardeşinizin arasını düzeltin; ve sakının ancak, merhamet olunasınız (elHucurat, 4910) ilâhi buyruğu ile yerleşmiş olması, İslâm toplumunu bu iman kardeşliği üzerinde yükselen dinç bir toplum yapmaktadır Böyle bir toplumda gıybet yoktur Çünkü, Hz Peygamber (sas) ’in buyurduğu gibi, “Mümin müminin aynasıdır Mümin iki el gibidir, birisi diğerini temizler Bu ölçüler, toplumu fitne ve bozgunculuktan uzaktan tutar
Gıybetin sebepleri:
1 İntikam duygusunu tatmin, 2 Arkadaşlara muvafakat, 3 Şaşaa ve cömertlik; başkalarını küçültme, kendini büyütme, 4 Kıskançlık, 5 Güzelce vakit geçirmek, güldürmek için başkalarının ayıp ve kusurlarının ortaya serilmesi, 6 küçük düşürmek için alay (Gazzâlî, İhyâu Ulûmiddin, Trc: Ali Arslan, İstanbul 19 ’72; VI, 522 vd)
Gıybetten korunmak için kişinin ilk kez kendi kusurlarıyla uğraşması gerekir Şuralarda gıybet câizdir:
1) Haksızlık karşısında: “Adalet sahibinin söz hakkı vardır (Buhârî, Müslim)
2) Fetva istemede: Utbe kızı Hind, Resulullah ’a gelerek kocası Ebû Süfyan ’ı cimriliğiyle, fazla eksik nafaka bırakmasıyla çekiştirmiş ve kocasının malından haberi olmadan alıp alamayacağını sormuştu Allah Resulu de “Sana ve çocuğuna yetecek miktarda, iyilikle al buyurdu
3) Bir kimseyi kötülükten menetmek:
4) Kişiyi meşhur olan lakabıyla hatırasına yapmak
5) Kişinin fısku fücûrunu alenen yapması, yaptıklarından dolayı kibir duyması, yaptıklarının söylenmesinden nedeniyle üzüntü duymamasıdır Yaptıklarıyla övünmesi yüzünden onları kutlamak gıybet sayılmaz
Gıybetçinin günâhtan kurtulması için pişmanlık duyması, pişmanlık etmesi, gıybetini yaptığı kimse ile helâlleşmesi gerekir Gıybeti yapılan da merhametli davranır, affeder Düstur: “affa yapış(mak), iyiyi emret(mek), cahillerden uzak ol(maktır) (elA ’râf, 7 199) *
Gıybet, bir kimsenin ardından hoşuna gitmeyecek şeyleri anlatmak, diğer bir deyimle, kendimize söylendiği zaman hoşlanmayacağımız bir şeyi, din kardeşimiz hakkında gerisinde konuşmamız anlamına kazanç Halk Müziği aralarında söylenti, gıybet ile aynı anlamda kullanılır
Gıybet, insan ya da insanla ilgili birtakım şeyler üstünde olur Kişinin bedeni, nesebi, ahlâkı, işi, dini, dünyası, elbisesi, evi, bineği… rivayet konusu olabilir Gözün şaşılığı, saçların döküklüğü, uzun veya kısa boyluluk, siyah veya sarı renkte olmak… Bunlardan iğneleyici bir şekilde bahsedilmesi sözkonusu kişinin kalbini kırar
Kur ’lahza ve Sünnet, gıybeti yasaklamıştır: “Bir kısmınız diğerlerinizin gıybetini yapmasın Sizden biriniz ölmüş kardeşinin etini yemek yemek ister mi? Bundan tiksindiniz değil mi? (elHucurat, 4912); “Gıybet, kardeşini hoşuna gitmeyecek şekilde anmandır (Tirmizî, Birr, 23; Dârimî, Rikat, 6; Mâlik, Muvatta, Kelâm,10; Ahmed b Hanbel, II, 384, 386)
Başkalarına kardeşinin ayıplarını anlatmak onun hoşuna gitmeyecek şeyleri söylemek çağrıda bulunmak olduğundan, ancak dil ile anlatmak haram olmuştur Kaşgöz işareti yapmak, imâ, sinyâl ve yazı gibi gıybet anlamı ifade eden her hareket de gıybettendir Meselâ elle birisinin uzun ya da kısa boyluluğuna işaret etmek, bir şahsın ayıpları hakkında yazı yazmak gıybettir Gıybeti onaylamak de gıybettir Gıybet yapılan yerde susan kişi gıybete iki taraflı olmuş olur Diliyle gıybetçiye karşısında duramayanın kalbiyle inkâr etmesi gerekir (İmam Gazzâli, Zübdetü ’lİhya, Trc: Ali Özek, İstanbul 1969, 362, 363) Allah Resulu şöyle buyurur: “Bir kimse yanına hakarete maruz kalan bir mümine gücü yettiği halde yardım etmezse, Allah o kimseyi kıyâmet gününde insanların önünde rezil eder (Tebarâni)
“Her kim gıyabında kardeşinin kusurlarını söyletmezse, kıyâmet gününde Allah da onun kusurlarını örtmeyi tekeffül eder (İbn Ebi ’dDünya)
“Ey kalbiyle değil, sadece diliyle iman edenler topluluğu! Müslümanların gıybetini yapmayınız, ayıplarını araştırmayınız Zira kim kardeşinin ayıp ve kusurlarını araştırırsa Allah do onun kusurlarını araştırır Allah, kimin kusurunu araştırırsa onu evinin içinde bile olsa rezil ve rüsva eder (Ebû Dâvud, İbn Ebî Dünya)
İslam dininde kardeşlik olgusunun, “Müminler ama kardeştir İhtilaf ettikleri zaman, iki kardeşinizin arasını düzeltin; ve sakının ancak, merhamet olunasınız (elHucurat, 4910) ilâhi buyruğu ile yerleşmiş olması, İslâm toplumunu bu iman kardeşliği üzerinde yükselen dinç bir toplum yapmaktadır Böyle bir toplumda gıybet yoktur Çünkü, Hz Peygamber (sas) ’in buyurduğu gibi, “Mümin müminin aynasıdır Mümin iki el gibidir, birisi diğerini temizler Bu ölçüler, toplumu fitne ve bozgunculuktan uzaktan tutar
Gıybetin sebepleri:
1 İntikam duygusunu tatmin, 2 Arkadaşlara muvafakat, 3 Şaşaa ve cömertlik; başkalarını küçültme, kendini büyütme, 4 Kıskançlık, 5 Güzelce vakit geçirmek, güldürmek için başkalarının ayıp ve kusurlarının ortaya serilmesi, 6 küçük düşürmek için alay (Gazzâlî, İhyâu Ulûmiddin, Trc: Ali Arslan, İstanbul 19 ’72; VI, 522 vd)
Gıybetten korunmak için kişinin ilk kez kendi kusurlarıyla uğraşması gerekir Şuralarda gıybet câizdir:
1) Haksızlık karşısında: “Adalet sahibinin söz hakkı vardır (Buhârî, Müslim)
2) Fetva istemede: Utbe kızı Hind, Resulullah ’a gelerek kocası Ebû Süfyan ’ı cimriliğiyle, fazla eksik nafaka bırakmasıyla çekiştirmiş ve kocasının malından haberi olmadan alıp alamayacağını sormuştu Allah Resulu de “Sana ve çocuğuna yetecek miktarda, iyilikle al buyurdu
3) Bir kimseyi kötülükten menetmek:
4) Kişiyi meşhur olan lakabıyla hatırasına yapmak
5) Kişinin fısku fücûrunu alenen yapması, yaptıklarından dolayı kibir duyması, yaptıklarının söylenmesinden nedeniyle üzüntü duymamasıdır Yaptıklarıyla övünmesi yüzünden onları kutlamak gıybet sayılmaz
Gıybetçinin günâhtan kurtulması için pişmanlık duyması, pişmanlık etmesi, gıybetini yaptığı kimse ile helâlleşmesi gerekir Gıybeti yapılan da merhametli davranır, affeder Düstur: “affa yapış(mak), iyiyi emret(mek), cahillerden uzak ol(maktır) (elA ’râf, 7 199) *
