GÖkcİsİmlerİnİn Adlari

GÖkcİsİmlerİnİn Adlari 1548892368 1548892368 gokcisimlerininadlari5c5238d60e3bagokcisimlerininadlari5c5238d60e3ba http:wwwegitimonlinecombultenImagesstar Eski çağlardan bu yana halk müziği, gökyüzüne bakmış, onun güzelliği ve ulaşılmazlığına alaka duymuşlar Eski Yunanlılar ilk yıldız atlaslarını oluşturmuş, gökcisimlerine çeşitli adlar vermişler O zamanlardan günümüze kadar öyle fazla yıldız atlası oluşturulmuş Bugün biz de çağdaş bir yıldız kataloğuna ya da gökyüzü haritasına baktığımızda, öbür adlandırmalarla karşılaşırız Bunlar birazcık kompleks görünseler de temelleri sahiden daha önce kurulan adlandırma sistemlerine dayanır Bir yıldız kataloğuna veya gökyüzü haritasına baktığımızda, öyle çok adlandırmayla karşılaşırız Takımyıldızlara bahşedilen adlar, genel olarak Eski Yunanlılar'ın verdikleri adlardır Eski Yunanlılar, gökyüzünü muhakkak bölümlere ayırmış, birincil yıldız kataloglarını oluşturmuşlar; her takımyıldıza ayrı bir ad vermişler Bu birincil yıldız atlasları 48 takımyıldızdan oluşmaktaydı Bugünkü gökyüzü atlaslarıysa çeşitli biçimlerde ve büyüklükte 88 takımyıldız içeriyor Bu takımyıldızların adları, birtakım canlı varlıklardan, jurnal hayatta kullanılan araç ve gereçten veya mitolojiden gelmektedir Bugün, çağdaş gökbilimde kullanılan takımyıldız adları genelde Latince'dir Yıldızların parlak olanlarına verilen adlar çoğunlukla Arapça'dan gelmedir 1982 yılında hazırlanmış olan Yale Parlak Yıldız Kataloğu'nda 835 yıldızın adı yer almış Bütün bu adları ezberlemek olanaksız olmakla birlikte, çıplak gözle görebildiğimiz yıldızların sayısı 4000'i aşmaktadır Günümüzde ise çok gelişmiş teleskoplar doğruca, gözlenebilen gökcisimlerinin sayısı milyonlarla ifade ediliyor Günümüze dek hazırlanan değişik yıldız kataloglarında öbür adlandırmalara gidilmiştir 1600'lerin başlarında, Johann Bayer adlı bir gökbilimci, hazırladığı Uranometria adlı yıldız atlasında, yıldızları tasvir etmek için Yunan alfabesindeki harfleri yıldızın bulunduğu takımyıldızın başına getirdi Örneğin, Cygnus (Kuğu) Takımyıldızı'nın en parlak yıldızını Alfa Cygni, ikinci aydınlık yıldızını Beta Cygni olarak adlandırdı Yunan alfabesindeki 24 harfin bir takım takımyıldızlardaki bütün aydınlık yıldızları adlandırmakta yetkisiz kaldığı durumlarda, birbirine yakın konumda bulunan yıldızları adlandırırken, benzer harf, yanına bir sayı eklenerek kullanılıyordu ?1 Orionis, ?2 Orionis gibi 1712 yılında, İngiliz gökbilimci John Falmsteed, takımyıldızlardaki yıldızları batıdan doğuya doğru, sağ tarafsızlık yönünde numaralandırdı Bu yöntem, harita üzerinde bir yıldızı bulurken büyük huzur sağladı Falmsteed kataloğundan bir misal verecek olursak, 80 Virginis (Virgo Başak), 79 Virginis'in hemencecik doğusunda, 81 Virginis'in anında batısında yer alır Falmsteed bu biçimde 2682 yıldızı numaralandırdı Günümüzdeki çağdaş yıldız haritalarında, parlak yıldızların keza Bayer harfleri, keza de Falmsteed numaraları verilir 1548892368 1548892368 gokcisimlerininadlari5c5238e30783cgokcisimlerininadlari5c5238e30783c http:wwwegitimonlinecombultenImagesstar2 19 yüzyılda, gitgide daha büyük teleskopların yapılmaya başlanması ve gözlenebilen gökcisimlerinin sayısının yüz binleri bulması sonucu, bundan böyle bu yıldız katalogları ihtiyacı karşılamıyordu 1859 yılında, Bonn Üniversitesinde bir astronom olan FWA Argelander, gökyüzünü tepede olan açıklık yönünde herkes bir derece genişliğinde olan ve boyuna sağ tarafsızlık yönünde uzanan ince bantlara böldü Her bandın içinde kalan yıldızları, içinde bulundukları takımyıldızların ne olduğuna bakmadan, sağ açıklıklarına göre numaralandırdı Örneğin, gökyüzünün en parlak yıldızlarında Vega, bu katalogda BD +38°3238 olarak adlandırılmıştır (BD, Bonner Durchmusterung sözcüklerinin baş harflerinde oluşur ve Bonn Araşıtırmaanlamına gelmektedir) Buna kadar Vega, +38 ve +39 tepede olan açıklıklar aralarında, 0h sağ açıklıktan daha sonra, 3238 yıldızdır BD kataloğunun aslı 324 188 yıldız içerir ve gökkürenin yarısından azıcık fazlasını (2° dik açıklığa değin) kapsar sonradan, bu katalog genişletilerek, tüm gökküreyi kapsayan ve toplam 1 071 800 yıldız içeren bir katalog oluşturulmuştur Bugün en çok kullanılan yıldız kataloğu ise Annie J Cannon'un 1911 1915 tarihleri arasında hazırladığ ı Henry Draper (HD) yıldız kataloğudur Yıldızların sağ açıklıklarına tarafından sıralandığı bu katalog, 225 000 yıldız içeriyor ve her birinin tayf türü veriliyor Bugüne dek hazır en detaylı katalog ise, Hubble Uzay Teleskopu için oluşturulan Hubble Space Telescope Guide Star Catalog'dur (HST GSC) Bu katalog 19 milyona yakın gökcismini içeriyor Bunların yaklaşık 15 milyonunu yıldızlar, geriye kalanın çoğunluğunu da gökadalar oluşturuyor Bu katalogda GSC 1234 1132 olarak adlandırılan bir gökcismi, gökyüzündeki 9537 küçük bölgenin 1234'üncüsünde yer alan 1132'inci gökcismidir Değişen yıldızların adlandırması ise bütünüyle kendine özgü bir sistemle oluşturulmuş Bu sistem, Argelander tarafından resmileşmiş Argelander'in sistemine kadar, bir takımyıldızda keşfedilen birincil değişen yıldız, içinde bulunduğu takımyıldızın başına R harfi getirilerek adlandırılmış İkinci keşfedilene S, üçüncüye T getirilir ve bu Z'ye dek devam eder Z'den sonra RR, RS, , RZ, SR, SS, SZ, , ZZ, AA, AB, , EKSIK, BB, , BZ, , QZ'ye kadar gider Bazı takımyıldızlarda bu 334 yorumlama yetersiz kalmaktadır Bu durumda, QZ'den sonradan adlandırma basitçe V335, V336, olarak devam eder Biraz karışık da olsa, değişen yıldızları adlandırmakta kullanılan usul bu Yıldızların adlandırmalarına ve yıldız kataloglarına özetle değindikten sonra, gelelim yıldız kümeleri, bulutsular ve gökadaların adlandırmalarına Bu gökcisimleri için hazır çoğu katalog olmasına rağmen, bilhassa amatör gökbilimciler tarafından en fazla kullanılanları Messier Kataloğu ve NGC'dir (New General Catalogue) Charles Messier, 1700'lü yıllarda yaşayan bir Fransız gökbilimcidir Bir kuyrukluyıldız avcısı olan Messier, öteki gökcisimlerini, yani yıldız kümeleri, gökadaları ve bulutsuları, kuyrukluyıldızlarla karıştırmamak için bir katalog hazırladı Messier Kataloğu olarak tanıdık bu katalog, 110 gökcisminden oluşuyor Bu katalog, çoğunluğu kuzey yarıkürede bulunan bulutsu, yıldız kümesi ve gökada gibi değişik, en aydınlık gökcisimleri yer alıyor Gerçekten, Charles Messier'in amacı, bu yıldız kümeleri, bulutsular ve gökadaları kollamak yok, kuyrukluyıldızlarla karıştırmamak nedeniyle onların yerlerini belirlemekti Çünkü, bu gökcisimleri, bilhassa de küçük teleskoplarla bakıldığında kuyrukluyıldıza benzetilebilir Messier, 15 kuyrukluyıldız keşfine imza attı; oysa, bunların birçok bugün anımsanmıyor Messier Kataloğu, yaklaşık iki asır önce hazırlanmış olmasına rağmen, içerdiği gökcisimleri, acemi (ara sıra de profesyonel) gökbilimcilerin en fazla gözledikleri gökcisimleridir Messier kataloğundaki gökcisimlerinin sırası, sağ açık sözlülük sırasına yan değildir Messier onları, keşif sırasına göre numaralandırmıştır ve numaranın önüne bir Mharfi koymuştur Örneğin, Andromeda Gökadası Messier Kataloğu'nda M31 olarak adlandırılmıştır En ünlü Messier cisimleri arasında, Ülker Açık Yıldız Kümesi M45, Herkül'deki küresel Küme M13, Orion Bulutsusu M42 vardır Uygun gözlem koşullarında, Messier Kataloğundaki gökcisimlerinin birçok, 7x50'lik bir dürbünle gözlenebilmektedir 7080 mm çaplı bir teleskoplaysa, bu gökcisimlerinin tümü görülebilir Yalnızca yıldız kümeleri, bulutsular ve gökadalar için hazır kataloglar arasında, Messier kataloğundan fazla daha ayrıntılı olanı, Danimarkalı astronom John Dreyer kadar hazırlanan NGC'dir Adında Newyani Yenisözcüğü bulunmasına rağmen, bu katalog 110 yıl önce hazırlanmıştır NGC'deki gökcisimleri, sağ açıklıklarına tarafından sıralanmışlardır Başlangıçta 7840 gökcismi içeren katalog, daha sonra yine Dreyer tarafından yeniden düzenlenerek Index Catalogues (IC) adını aldı IC ile 13 226 gökcismi kataloglandı NGC kataloğu, günümüzde de yeni düzenlemeleriyle kullanılmaktadır Bilhassa de acemi gökbilimciler, Messier Kataloğu çok az gökcismi içerdiğinden, bu katalogdan daha sonra, NGC'yi kullanırlar 7x50'lik bir dürbünle, NGC'de bulunan gökcisimlerinin parlak olanlarını görmek muhtemel 200 mm çaplı bir teleskopla bu katalogda yer alan gökcisimlerinin tümü görülebilir