Gokturkler Tarihi Hakkında
Gokturk Devleti Tarihi
Gokturkler, 500′lu yıllarda Avarlara bağlı olarak yaşayan ve bir kısmı Aşina onderliğinde Altayların guneyine goc eden birkac Turk topluluğunun birleşmesinden meydana gelmiştir Bu bilgi hem Cin kaynakları hem de Bozkurt Efsanesi gibi sozlu Turk kaynaklarınca desteklenmektedir
Bumın, 534 yılında başlarında bulunduğu Turk topluluğunu genişletip guclendirmek icin Tabgac devletiyle ilişki kurmuş ve 542 yılında Cine sefer duzenlemiştir Bu sırada Bumın, Juan Juanlar olarak bilinen Avarlarlara karşı ayaklanan Tolislerin isyanını bastırarak 50000 kişiyi kendine bağlamıştır Avar hukumdarı ile Bumın arasında cıkan bir anlaşmazlık nedeniyle, Gokturkler 552 yılında Avarlara karşı bağımsızlıklarını ilan etmişler ve bir bahar baskını ile Juan Juanları ortadan kaldırmışlardır
Bumın, Otukende Gokturklerin kağanı olduğunu duyurmuş; fakat aynı yıl vefat etmiştir Bumın Kağandan sonra devletin doğusunu Bumının oğlu Mukan; batısını ise kardeşi İstemi yonetmeye başlamıştır Bu donemde Gokturk devletinin en parlak devirleri yaşanmıştır İstemi Yabgu once Sasanilerle, daha sonra da Bizans ile ittifak kurmak istemiştir 572 yılında Mukan Kağan; 576 yılında ise İstemi Yabgu vefat etmiştir
Mukan Kağandan sonra Doğu Gokturk Kağanlığının başına Tapar Kağan; İstemi Yabgudan sonra Batı Gokturk Kağanlığının başına ise İsteminin oğlu Tardu gecmiştir Doğu Gokturkleri Cinlilerle mucadele etmiş, bir sure onları vergiye bağlamışlardır Fakat 630 yılında turlu Cin entrikaları yuzunden onlara yenilmiş ve Cin egemenliğinde yaşamaya başlamıştır Batı Gokturkleri de Cin, Bizans ve Sassanilerle mucadele etmiş ve 659 yılında Cin egemenliğine girmiştir
Cin egemenliğine once giren Doğu Gokturk Kağanlığına bağlı Turkler, Cin tutsaklığında yaşamaya dayanamamışlardır 639 yılında Kurşad adlı bir Turk kahramanı, yetiştirdiği 40 ceriyle birlikte Cin Sarayını basmış ve yuzlerce Cinliyi oldurmuştur Cin prensini yakalamaya cok yakınken, dışarıdan gelen Cin birliklerine daha fazla dayanamayıp sarayın ahırından aldıkları atlarla Vey Irmağına doğru kacmaya calışan Turk yiğitleri, cevrede devriye Cin birliklerini gecemeyerek ucmağa varmışlardır Bu ihtilal hareketi, başarıya ulaşmadan sonuclanmış; fakat Cinde yaşayan binlerce tutsak TURKun yureğine bağımsızlık ulkusunu salmaya yetmiştir
682 yılında Kutluğ Kağan onderliğinde Otukene gelen ve burada yeniden il kurmaya calışan Gokturklerden bir topluluk, zaman icinde guclenmiş ve bağımsızlığını ilan etmiştir İli derleyip topladığı icin Kutluğ Kağan, İlteriş adını almıştır İlterişin kağanlık doneminin sonlarına doğru, Cindeki Batı Gokturkleri de bağımsızlıklarına kavuşmuşlardır İlteriş Kağandan sonra İkinci Gokturk Devletinin başına gecen Kapgan Kağan, Cin İmparatoricesine şart koşarak Cindeki Turklerin iadesini sağlamış, Batı ve Doğu Kok Turklerini birleştirmiş; Uygur, Kırgız, Cik, Basmıl, Karluk gibi bircok Turk boyunu da kağanlığa bağlayarak Turk birliğini kurmuş; dort bir yana sayısız seferler duzenleyip ordular gondererek başlıya baş eğdirmiş, dizliye diz cokturmuştur
Kapgan Kağandan sonra yaşanan kısa bir geciş doneminden sonra; Bilge Kağan ve Kul Tiginin devleti birlikte yonettikleri, 716 734 yıllarını kapsayan parlak bir donem başlamıştır Bilge Tonyukukun vezir olduğu bu donemde, Cin uzerinde mutlak egemenlik sağlanmış ve Cindeki butun Turkler getirilerek Turk birliği sağlamlaştırılmıştır Orhun Yazıtları, İkinci Gokturk Devletinin bu doneminde dikilmiştir ve yazılı metinlerden takip edebildiğimiz Turk tarihinin ilk sayfaları, bu kutlu belgelerle gunumuze kadar ulaşmıştır
alıntı
Gokturk Devleti Tarihi
Gokturkler, 500′lu yıllarda Avarlara bağlı olarak yaşayan ve bir kısmı Aşina onderliğinde Altayların guneyine goc eden birkac Turk topluluğunun birleşmesinden meydana gelmiştir Bu bilgi hem Cin kaynakları hem de Bozkurt Efsanesi gibi sozlu Turk kaynaklarınca desteklenmektedir
Bumın, 534 yılında başlarında bulunduğu Turk topluluğunu genişletip guclendirmek icin Tabgac devletiyle ilişki kurmuş ve 542 yılında Cine sefer duzenlemiştir Bu sırada Bumın, Juan Juanlar olarak bilinen Avarlarlara karşı ayaklanan Tolislerin isyanını bastırarak 50000 kişiyi kendine bağlamıştır Avar hukumdarı ile Bumın arasında cıkan bir anlaşmazlık nedeniyle, Gokturkler 552 yılında Avarlara karşı bağımsızlıklarını ilan etmişler ve bir bahar baskını ile Juan Juanları ortadan kaldırmışlardır
Bumın, Otukende Gokturklerin kağanı olduğunu duyurmuş; fakat aynı yıl vefat etmiştir Bumın Kağandan sonra devletin doğusunu Bumının oğlu Mukan; batısını ise kardeşi İstemi yonetmeye başlamıştır Bu donemde Gokturk devletinin en parlak devirleri yaşanmıştır İstemi Yabgu once Sasanilerle, daha sonra da Bizans ile ittifak kurmak istemiştir 572 yılında Mukan Kağan; 576 yılında ise İstemi Yabgu vefat etmiştir
Mukan Kağandan sonra Doğu Gokturk Kağanlığının başına Tapar Kağan; İstemi Yabgudan sonra Batı Gokturk Kağanlığının başına ise İsteminin oğlu Tardu gecmiştir Doğu Gokturkleri Cinlilerle mucadele etmiş, bir sure onları vergiye bağlamışlardır Fakat 630 yılında turlu Cin entrikaları yuzunden onlara yenilmiş ve Cin egemenliğinde yaşamaya başlamıştır Batı Gokturkleri de Cin, Bizans ve Sassanilerle mucadele etmiş ve 659 yılında Cin egemenliğine girmiştir
Cin egemenliğine once giren Doğu Gokturk Kağanlığına bağlı Turkler, Cin tutsaklığında yaşamaya dayanamamışlardır 639 yılında Kurşad adlı bir Turk kahramanı, yetiştirdiği 40 ceriyle birlikte Cin Sarayını basmış ve yuzlerce Cinliyi oldurmuştur Cin prensini yakalamaya cok yakınken, dışarıdan gelen Cin birliklerine daha fazla dayanamayıp sarayın ahırından aldıkları atlarla Vey Irmağına doğru kacmaya calışan Turk yiğitleri, cevrede devriye Cin birliklerini gecemeyerek ucmağa varmışlardır Bu ihtilal hareketi, başarıya ulaşmadan sonuclanmış; fakat Cinde yaşayan binlerce tutsak TURKun yureğine bağımsızlık ulkusunu salmaya yetmiştir
682 yılında Kutluğ Kağan onderliğinde Otukene gelen ve burada yeniden il kurmaya calışan Gokturklerden bir topluluk, zaman icinde guclenmiş ve bağımsızlığını ilan etmiştir İli derleyip topladığı icin Kutluğ Kağan, İlteriş adını almıştır İlterişin kağanlık doneminin sonlarına doğru, Cindeki Batı Gokturkleri de bağımsızlıklarına kavuşmuşlardır İlteriş Kağandan sonra İkinci Gokturk Devletinin başına gecen Kapgan Kağan, Cin İmparatoricesine şart koşarak Cindeki Turklerin iadesini sağlamış, Batı ve Doğu Kok Turklerini birleştirmiş; Uygur, Kırgız, Cik, Basmıl, Karluk gibi bircok Turk boyunu da kağanlığa bağlayarak Turk birliğini kurmuş; dort bir yana sayısız seferler duzenleyip ordular gondererek başlıya baş eğdirmiş, dizliye diz cokturmuştur
Kapgan Kağandan sonra yaşanan kısa bir geciş doneminden sonra; Bilge Kağan ve Kul Tiginin devleti birlikte yonettikleri, 716 734 yıllarını kapsayan parlak bir donem başlamıştır Bilge Tonyukukun vezir olduğu bu donemde, Cin uzerinde mutlak egemenlik sağlanmış ve Cindeki butun Turkler getirilerek Turk birliği sağlamlaştırılmıştır Orhun Yazıtları, İkinci Gokturk Devletinin bu doneminde dikilmiştir ve yazılı metinlerden takip edebildiğimiz Turk tarihinin ilk sayfaları, bu kutlu belgelerle gunumuze kadar ulaşmıştır
alıntı