Guatr nedir? Belirtileri ve tedavi yöntemleri nelerdir?

Guatr nedenleri​

Tüm dünyada guatrın en yaygın sebebi iyot eksikliğidir. Tiroit hormonu yapımında iyot çok etkilidir dolayısıyla iyot yokluğunda yeteri kadar tiroit hormonu yapılamaz ve beyin tiroit bezini sürekli hormon yapması için uyarır. Bu durum da tiroit bezinin büyümesine yol açar. İyot eksikliği gibi diyetle iyot alımının fazlalığı da guatra neden olabilir.

Guatrın ikinci sık nedeni ise hashimoto tiroitidir. Hashimoto tiroitinde tiroit bezi bağışıklık sistemi tarafından tahrip edilir. Tahrip olan tiroit bezi yeteri kadar hormon üretemez ve bu durumda hipofiz bezi tiroit bezini sürekli hormon yapması için uyarır. Sonuçta tiroit bezinde büyüme, yani guatr gelişir.

Graves hastalığında bağışıklık sistemi tiroit uyarıcı immünglobulin salgılanmasını sağlar. Buna bağlı guatr ve hipertroit gelişir.

Guatr nodülsüz ve nodüllü olacak şekilde iki tipte bulunur. Nodülsüz guatrda tiroit bezi simetrik olarak büyümüştür ve yumuşaktır. Nodülsüz guatr ise tiroit bezi yeteri kadar tiroit hormonu üretemediği zaman ortaya çıkar. Nodüllü guatrda ise yine yetersiz hormonu üretmek söz konusudur ancak beyinden gelen uyarılara bazı bölgelerdeki hücreler yanıt verir. Buna bağlı olarak tiroit bezi içinde nodüller gelişir. Tiroit nodüllerinin % 4-20 kadarında tiroit kanseri riski vardır.

Gebelik de bir diğer guatr nedenidir. Gebelik esnasında salgılanan HCG hormonu tiroit bezinde büyümeye yol açar. Tiroit kanseri ilk belirtisini guatr olarak verebilir.

Guatr belirtileri​

Guatr bazı hastalarda hiç belirti vermezken, bazı hastalarda boyunda şişliğin yanında yutma güçlüğü, öksürük, nefes darlığı ve ağrıya yol açabilir. Guatrda tiroit bezinin az veya çok hormon salgılamasına bağlı belirtiler de görülür. Yetersiz hormon salgılanması durumunda kilo alma, uyku hali, uyuşukluk, kuru ve kaba cilt, kabızlık, halsizlik ve saç dökülmesi görülebilir. Normalden fazla hormon salgılandığında ishal, çarpıntı, baş ağrısı, titreme, sinirlilik ve bulantı görülebilir.

Guatr kimlerde daha sık görülür?​

Guatr her yaşta hastada ortaya çıkabilir. Ancak orta yaş üstü insanlarda ve kadınlarda daha sık görülür. İyot eksikliği, kalıtım, geçirilen viral enfeksiyonlar, lityum kullanımı, radyasyon, gebelik, menopoz ve sigara kullanımı guatrın en sık nedenleridir.

Guatr tanısı​

Guatr tanısında hekim tiroit bezini muayene ettikten sonra tiroit testleri ve tiroit ultrasonografisi ister. Gereken vakalarda tiroit sintigrafisi ve ince iğne biyopsisi de yapılabilir; tiroit antikorlarına bakılabilir.

Guatr tedavisi​

Guatr tedavisinde ilaç tedavisi, radyoaktif iyot tedavisi ve cerrahi tedavi yöntemlerinden bir veya bir kaçı uygulanabilir. Hastada hormon eksikliği saptanmışsa hormon ilaçları kullanılır. Tam tersine hormon fazlalığı varsa tiroit hormonunu baskılayacak ilaçlar ve radyoaktif iyot tedavisi uygulanır. Nodüler guatrda cerrahi tedavi uygulanabilir. Cerrahi tedavide tiroit bezinin bir kısmı veya tamamı çıkarılabilir. Guatrda cerrahi kararı hastanın hormon düzeyi, kanser varlığı, yutma veya solunum bozukluklarının olması ya da kozmetik nedenlere bakılarak verilmektedir. Guatr ameliyatlarında bazı komplikasyonlar oluşabilir. Operasyondan sonra ses kısıklığı ses tellerinin hasar görmesi sonucu oluşur. Cerrahi operasyon esnasında paratiroid bezler yanlışlıkla çıkarılırsa hastada kalsiyum eksikliği gelişir. Bu durumda hastaya ilaç olarak kalsiyum vermek gerekir.

Ne zaman doktora gitmeli?​

Eğer tıraş olurken ya da aynaya bakarken boynunuzda şişlik fark ettiyseniz; bununla birlikte çarpıntı, sinirlilik, geçmeyen ishal, kabızlık, uykusuzluk veya aşırı uyku hali, ellerde titreme, kilo alma, yutmada ve nefes almada zorluk gibi belirtiler varsa en yakınınızdaki iç hastalıkları uzmanına müracaat etmelisiniz.