Gunluk nedir, gunce ne demek

Gunluk ne demek, gunce nedir

Gunluk Nedir ve Ozellikleri

Oğretmeye bağlı, gercekci anlatım turlerinden biri olan gunlukler, bir kişinin onemli ve kayda değer bulduğu olayları , gozlem, izlenim duygu duşunce ve hayallerini gunu gunune tarih belirterek anlattığı yazdığı yazı turudur Latincedeki “dies (gun) sozcuğunden “diarium (gunluk) sozunden gelir
Edebiyat ve sanat dunyasından tanınmış kişilerin kaleminden gunu gunune yazılan gunlukler, tum gercekliğiyle yaşamı yansıtan birer ayna olarak karşımıza cıkmaktadırlar Gunlukler, yazarlarının ic dunyasını kurgusuz bir bicimde sergileyerek gunluğun sahibine ilişkin ayrıntılı bilgilere birinci elden ulaşmamızı sağladıkları gibi, yazıldıkları donemin onemli olaylarına ilişkin tarihsel belgeler olarak da onem kazanırlar
Orneğin 1409 – 1431 yılları arasında Fransız bir papanın tutuğu “Parisli Bir Burjuvanın Gunluğu, VI ve VII Charles donemlerini araştıran tarihciler icin onemli bir kaynaktır İngiliz gunluk yazarı John Evelynin “Diary (Gunluk) adlı gunluğu, 17 yuzyıl İngilteresi'nin toplumsal ve kulturel yapısına ışık tutar

Ozellikleri
Yaşan olayların, izlenimlerin gunun gunune yazılması ile oluşurlar
Birinci kişi ağzından yazılmış kısa ve ozlu yazılardır
İnandırıcı, icten ve samimidirler
Konuşma diline yakın bir dil kullanılır
Yazarın kişiliğini, goruşlerini ve ruhsal yapısını yansıtırlar
Gercekler, yaşanılanlar değiştirilmeden, carpıtılmadn yazılır
Tarih, biyografi anı, vb icin birer belge değeri taşırlar

Gunluk Ceşitleri

1 İce Donuk Gunlukler (Ozel Ruhbilimsel Gunluk)
Yazarın bir bakıma kendi kendi ile konuşmasıdır icinde bulunduğu doğal ve toplumsal cevreden, yazgısından yakınır Bu metinlerde yazarın yaşadığı duygusal coşkunluğu bulabileceğimiz gibi, ceşitli kavramlar hakkındaki duşuncelerin, yazarın bilincindeki acılımlarını da bulabiliriz Stendhalın gunluğu, Rus yazar Alexander Sergeyevic Puşkinin “Gizli Guncesi bu metinlere ornek gosterilebilecek niteliktedir Fransız yazarı Andre Gide ve bizde Nudullah Atac bu turun başta gelen ustalarındandır

2 – Dışa Donuk Gunlukler
Bu tip gunluklerde yazarlar, alaycı bir tavırla donemin olaylarını, siyaset, sanat ve edebiyat adamlarını ya da gundelik sıkıntılarını oyku tekniği kullanılarak anlatmaktadırlar Bu tur gunluklerde yazar kendi zaman dilimi icindeki tutum ve davranışlardan, duşunsel akımlardan ve haber kaynaklarından bahseder
Yaşadığı hayat kesitlerini, ceşitli konulardaki izlenimlerini oyku tekniği ve zengin betimlemeler aracılığıyla gunluğune yansıtan unlu oykucumuz Tomris Uyarın gunlukleri de dışa donuk niteliğe sahiptir
Bu turler dışında bir de sanat esarlerinin oluşumu ve gelişimi ile ilgili gunlukler vardır Yazar eserinin gelişme evrelerini gunu gunune anlatırken cektiği sıkıntıları, kaygıları ve calışma yontemini de bize gostermiş olur A Gidenin “Kalpazanlar, Thomas Manın “Doktor Faustas bu tur gunluklerin başarılı ornekleridir

Tarihsel Gelişimi
Gunluk isimli yazın turunun tarihsel gelişimini ve gecirdiği evreleri incelemek istediğimizde bu yazın turu icin iki ayrı donem olduğunu fark ederiz Bu donemlerden ilki gunluklerin edebi bir nitelik kazanmasından onceki donemdir Tarihte ilk defa Romalılar gunluk kullanmıştır Edebi icerikten yoksun, bir takım kamu kuruluşlarında yapılan işlemlerin unutulmaması amacıyla tutulan ve “commentarii adıyla anılan bu ilk gunlukler, duygusallıktan uzak notların kabaca birleşiminden oluşmaktadır Tarihte, bu ceşit gunluklerin savaşlar ve askeri hareketleri not etmek amacıyla kullanıldığı da gorulmuştur Edebiyat değeri taşımayan bu gunlukler şuphesiz tarihciler icin onemli kanıtlardır
Osmanlı Teşrifatcılarından Ahmet Ağa, Kara Mustafa Paşanın İkinci Viyana kuşatmasını gunu gunune kaydettiği “Vakayı Bec adlı eseri (aslı Viyana Milli kutuphanesinde olup “Viyana Onlerinde Kara Mustafa Paşa ve “Viyana Kuşatması Gunluğu olarak Turkceye cevrilmiştir), Yavuz Sultan Selimin Caldıran ve Mısır seferini anlatan “Haydar Celebi Ruznamesi bu donem ve olaylara ışık tutmuştur
Gunlukler edebi değer kazanmaya ancak Ronesans sonlarına doğru başlamıştır 1768 – 1840 yılları arasında İngiltere Kralicesinin nedimesi ve roman yazarı olan Fanny Burney, saray dedikodularına ve pek cok olaya kendi duygusal izlenimlerini ekleyerek yazdığı gunlukle İngiliz edebiyatında onemli bir yere sahip olmuştur
19 yuzyılın ortalarına doğru, romantizm akımının en yoğun donemini yaşamasıyla birlikte gunlukler, edebi değeri ve iceriği bakımından coğalmaya, yaygınlaşmaya ve yazarlarının ic dunyasını yoğun duygularla yansıtmaya başlamıştır
Turk edebiyat tarihi duşunulduğunde, Divan edebiyatı doneminde tutulan “Ruzname isimli savaş notları ile Evliya Celibinin “Seyahatnamesi tam bir gunluk niteliği taşımasa da icerdikleri bazı bolumlerle bu yazın turune yakınsamakta ve tarihimizdeki ilk gunluk orneklerini oluşturmaktadır Asıl olarak gunluklerin, batı edebiyatındaki bicim ve iceriğiyle Turk edebiyatında yer alması Tanzimat donemine denk gelmiştir Direktor Ali Beyin “Seyahat Jurnali(1897) adlı gezi kitabı batıdaki anlamıyla Turk edebiyatında gorulen ilk gunluktur Bunu şair Nigar Hanım ın “ Hayatımın Hikayesi adlı eseri izler
“Gunlukler, 1950 yılında Nurullah Atacın bir gazetede gunluk yazıları yazmasından ve yoğun ilgi cekmesinden sonra onem kazanmaya başlamıştırNurullah Atac bu yazılarına başlık olarak “Gunluk yerine “Gunce deyişini kullanarak bu deyişi yazın hayatımıza kazandırmıştır Nurullah Atacın gunceleri ice ve dışa donuk iceriğin uyumlu bir sentezi olarak edebiyat dunyasına bu turdeki en bilinen eser olarak gecmiştir
Turk edebiyatındaki en seckin gunluklerin başında Oğuz Atayın gunluğu ile Cemal Sureyanın “Gunler adlı eseri gelmektedir

Bunlar dışında edebiyatımızda kitap olarak basılan en onemli gunlukler ve yazarları şunlardır:

Nurullah Atac: Gunce, Ucuş Gunluğu, Gazi Gunluğu, Avusturya Gunluğu
Salah Birsel: Gunluk, Kuşları Ortunmek, Nezleli Karga, Bay sessizlik, Aynalar Gunluğu
Oktay Akbal: Yeryuzu Korkusu, Gecmişin Kuşları, Anılarda Gormek
Refik Ahmet Altınay: Kafkas Yollarında
Falh Rıfkı Atay: Yolculuk Defteri
Tomris Uyar: Gundokumu, Sesler, Yuzler, Sokaklar, Gunlerin Tortusu
Kaynak:Turk Dili ve Edebiyatı OğretmeniGONUL BATTAL