gureş

gureş

GUREŞ
Turkiye Cumhuriyeti Devletinin Spor Yonetiminde ilk kurumsallaşmış yonetim yapısını oluşturan, “Gonullu Birlik Modeli olarak orgutlenen T İ C İ (Turkiye İdman Cemiyeti İttifakı) 1922 yılında kurulmuştur Gureş, halter ve boks başkanlığına Ahmet Fetgeri secilmiştir

TARİHCE

Gureş insanlık tarihinin en eski sporlarından biridir M O 708′de Yunanlılar, M O 2 yuzyılda Turkler, M O 22′de Japonlar, M O 260′da Sumerler, M O 200024702320′de Mısırlılar tarafından gureş yapıldığına dair belgeler bulunmuştur

Gureş sporu ile uğraşan milletlerin başında Turkler, Araplar ve Yunanlılar gelmektedir

Gureş İ O 900′lerde kurallara bağlanmıştır İO 704 deki 18 Olimpiyat oyunları programına kabul edilmiştir

Modern Olimpiyatların başlangıcı 1896 Atina Olimpiyatlarına GrekoRomen stil gureş 1904 St Louise Olimpiyatlarına Serbest Stilli Gureş Spor Dalı olarak resmen alınmıştır 1912 yılında FILA (Uluslararası Amator Gureş Federasyonu) kuruldu

OLİMPİK GUREŞ STİLLERİ

Dunyada olimpik iki gureş stili vardır Bunlar GrekoRomen ve Serbest stillerdir
a) GrekoRomen gureş stilinde belden yukarısı ile oyun taktik edilir Ayakla oyun yapılmaz ve rakibin hucumu engellenmez Bu stil Avrupa ulkelerinde yaygındır GrekoRomen gureş stilini ilk uygulayan Turk gureşcileri: Koca Yusuf, Kara Ahmet, Hergeleci İbrahim, Filiz Nurullah, Kurtdereli Mehmet, Adalı Halil, Mandıralı Ahmet ve Kara Osman ’dır Turkiye ’de bu stil Beşiktaş kulubunde 1903 yılında uygulanmıştır

a) Serbest gureş stilinde ayaklar dahil vucudun her yeriyle oyun tatbik edilir Bu gureş stili Turkiye ’deki geleneksel gureşlere benzediğinden dolayı ulkemizde daha yaygındır

GELENEKSEL GUREŞ STİLLERİ

ABA GUREŞİ: Turkiye ’nin Gaziantep ve Hatay yorelerinde yapılan mahalli gureş ceşididirGureşcilerin sırtlarına birer aba giyip ayakları cıplak olarak yaptıkları gureş şeklidir

“ABA Gureşciler ustlerine “Aba adı verilen koyun yununden ve keci kılından el tezgahlarında dokunan, kolsuz, omuz ve sırtları dayanıklı olması icin deri ilave edilen boyu gureşcilerin dizlerine kadar gelen bir giysidir

ŞALVAR GUREŞİ: Gureşcilerin geniş şalvar giyip belden yukarısı cıplak olarak yaptıkları gureş ceşitidir

KARAKUCAK GUREŞİ: Karakucak gureş Turklerin Oz Milli gureşidir Orta Asya ’dan kaynaklanan bu gureş turunde yuzyıllar boyu goruntu ve kurallarda cok az değişim olmuştur Gunumuzde serbest gureş diye bilinen minder gureşi karakucak gureşin formule edilmiş şeklidir

Karakucak gureşte pehlivanlar bacaklarına genelde pırtpıt
giyerler Sembol sporcumuz Yaşar Doğu ve şampiyon gureşcilerimiz Karakucak gureşten minder gureşine gecmişlerdir

PIRTPIT: Keci kılından sert kumaştan yapılan kısa pantolon şeklinde bir giysidir

YAĞLI GUREŞ: Yağlı gureş Turklerin yuzyıllardan beri yapıldığı kulturel sporlardandır Gureşcilerin vucutlarına yağ surerek, “Kısbet adı verilen manda derisinden yapılmış ozel bir giysi ile yapılmaktadır Yağlı gureş karakucak gureşin formule edilmiş şeklidir

GUREŞİN TANIMI VE CAĞDAŞ GUREŞ ANLAYIŞI

İki gureşcinin yada iki insanın belirli olculerdeki minder uzerinde arac kullanmaksızın, FİLA kurallarına uygun bicimde, teknik, beceri, kuvvet ve zekasını kullanarak birbirine ustunluk kurma mucadelesidir

Gureş Oncelikle bir yetenek işi olmakla beraber bu yeteneğin beceri, zeka ve kuvvetle birleştirilmesi gureşteki başarının oncelikle etkenidirBunların yanı sıra kurallara uyma, yenme hırsı, mucadele, dayanıklılık, dayanıklılıkta devamlılık, hızlılık, anında karar verme, bilimsel calışma, kendine guven, uygun beslenme, duzenli yaşam, kutu alışkanlıklardan uzak durma, antrenore inanc, yanlışlıklarını gorme ve bunları duzeltme, deneyim kazanma, ruhsal ustunluk, esneklik belirli bir hedefe yonelme gibi, kısaca “Gureşin yasalarına uyma da gureşte başarıyı percinleyecek oteki onemli etkenlerdir

GUREŞİN TARİHSEL GELİŞİMİ
DUNYADA GUREŞ:

Gureş insanlık tarihi kadar eski bir spordurİlkel insan guc doğa koşulları ile mucadele ederken, gunumuzun Gureş sporundan pekte farklı olmayan bir mucadele yaşamak zorunda kalmıştır

İlk insan yaşama kaygısını sondure bilmek icin her turlu canlıya karşı mucadele vermek zorunda kalınca kendi vucut ağırlığı ile kas gucunden faydalanma yani Gureş sanatını ortaya cıkarmış

MO 3000′ lere ait sanat yapıtlarında Babil ve Mısırda yapılan kuşak Gureşleri betimlenmiştir MO 5000 yıllarında Hindistan ’da, serbest tutuşa dayalı gureş gorulmektedir

Eski Yunan ’da Gureş onemli bir spor dalı olup cimnastik eğitiminin bir parcası ve beşli yarışmaların en onemli bolumu durumundaydı

Gureş MO 776 dan itibaren olimpiyat oyunlarında yer almaya başladı
19 yy ’ın sonlarında Eski Yunan ve Roma Gureşlerinden Esinlenerek ortaya cıkan, Grekoromen Gureş ve Serbest Gureş stilleri egemen olduGrekoromen gureş Ozellikle Fransa ’da ilgi gordu ve 1896 da olimpiyat oyunlarına alındı Serbest gureş ilk kez 1904′te StLouis olimpiyatlarında resmi olarak uygulandı1921yılında ilk defa grekoromen stilde dunya şampiyonası, 1924 yılında ise Avrupa şampiyonası duzenlenmeye başlandıSerbest stilde ise ilk Avrupa şampiyonası 1929 da duzenlendi

1921 de “Uluslararası Amator Gureş Federasyonu FİLA (Federatıon internationale de Lutte Amateur) kurularak uluslararası yonetim sorunu halledildiOlimpiyat oyunları ve diğer uluslar arası gureş turnuvalarının yanı sıra, grekoromen ve serbest stilde dunya Gureş şampiyonalarını duzenlemek gorevi de FILA ’ya verildi FILA ’nın merkezi İsvicre ’nin “Lozan kentindedir
1922 yılında alınan bir kararla ise FILA ’nın profesyonelliği tanınarak federasyon, uluslararası Gureş federasyonu birliği oldu

TURKİYEDE GUREŞ

Turklerin en eski sporlarından biridirGureş sozcuğunun kokeni Ozbek ve Başkurt Turklerinin “Kures sozcuğunden gelmektedir

Bilinen ilk gureş Oğuz Turklerinin destanlarından olan dede korkut destanında yer almıştırGureşin ilk kez Turkler tarafından yapıldığı ve Orta Asya ’dan dunyaya yayıldığı kesinlikle kanıtlanmıştır Sumer Akat Tarihleri , Tabletler, Gılgamış ve Dede Korkut destanları ve diğer kayıtlar bunu ortaya koymaktadır
Unlu tarihci Heroid Lond, “Cengiz Han adlı eserinde Turklerden soz ederken bu ulkede ata binmeyen, gureş yapmayan adama kız bile vermezlerdi demiştir

Selcuklular Acemlerin etkisiyle gureşci sozcuğunun yerine “pehlivansozcuğu kullanmışlardır Ayrıca gureşte Turkler arasındaki bağlılık ile “Turk pehlivan doğar pehlivan olur ifadesi cok meşhurlaşmıştır

Bunun icin Dunya milletlerinin dillerinde ustun insan gucu tarif edilirken, kullanılan FORT COMME UN TURC yani “Turk gibi kuvvetli sozunu atasozu haline getirmiş bulunan bir milli Turk sporuolarak bilinmektedir

Orta Asya ’da yaşayan Turk boylarının her son baharda gunlerce suren gureş şenliklerini tertip etmelerinden eski Turk boylarından Hiyananu ların olu gomme torenlerinde halkın tasasını dağıtmak gibi bir amac guderek buyuk gureş şenlikleri duzenlenmesinden ve yine kazak Turklerinden Abdulkerim ’in yazdığı Mukaddime den anlaşılacağı gibi; askerin harp gucunu artırmak icin gureş eğitimini care olarak ileri surduğunden gureşin sadece sportif yarışma amacıyla değil, eğlence ve askeri eğitim amacıyla onem verilerek yapıldığını gorebiliyoruz

Asırlardır onemini kaybetmeden Turkler ve daha başka bir cok kavimler tarafından yapılan Gureş Turklerin İslam ’ı kabulunden sonra milli spor olarak onemini devam ettirmiştir Halife HzAli ’nincenklerini anlatan menkıbelerde savaşlar sırasında yapılan gureşlerden soz edilmektedir Hz Hamza ise gunumuzde (Turkiye ’de) yapılmakta olan Karakucak ve yağlı gureşlerin dualarında pehlivanların piri anılmaktadır

Daha sonraları Osmanlı İmparatorluğu ’nun da butun sınırları icerisinde gureş sevilen ve itibarlı bir spor olarak kabul edilmiştirOsmanlı padişahlarından Fatih Sultan Mehmet zamanından İstanbul ’da ve Edirne ’de gure Tekkelerinin yapıldığı ve her tekkede 300 civarında gureşcinin eğitim gorduğu Evliya Celebi, seyahatnamesinde belirtmektedir Bugun Rusya başta olmak uzere butun Dunya ulkeleri gureşe onem veren Amerika, Almanya, Japonya gibi ulkeler 500 sene onceki Turk gureş okullarını cağın gureş eğitim anlayışından hareket ederek bunları Modern hale getirerek yuz binlerce genclerine bu okullarda eğitim vermişlerdir

Osmanlı İmparatorluğunda bir cok padişah ve beylerin gureş yapmaları ve gureşciliği bir meslek sayarak gureşcileri cok itibarlı mevkilere getirmeleri bir cok Başpehlivanların yetişmelerini sağlamışlardır

19 yuzyılda Batı ulkelerinde başlayan modern gureşler 20yuzyıl başlarında Turkiye ’ye girmiştir Modern gureşin ulkemizdeki ilk tatbikatı 1903 yılında BJK başlamıştır Zamanla Kasımpaşa, Fenerbahce, Anadolu gibi kuluplerde modern tarzdaki serbest ve Grekoromen gureş calışmaları başlamıştır(7)
Serbest ve Grekoromen gureşte uluslararası şampiyonlar ve ulkelerde duzenlenen Resmi Karşılaşmalar (FILA) tarafından duzenlenen gureş Nizamnamelerine gore yapılır

Turk Gureşinin yonetiminde en ust basamağı oluşturan Turkiye Gureş Federasyonu, 1922 yılında TİCİ (Turkiye İdman Cemiyetleri İttifakı) bunyesinden kurulmuş1923 yılında FILA (federation ınternational elutte Amateur) ‘yauye olmuştur

1924 Paris olimpiyat oyunları, Turk gureşcileri icin uluslararası alandaki ilk ciddi deneyim olmuşturTakımımızı hazırlayan Rqol Peter adındaki Macar antrenorun Turkiye ’deki minder gureşinin kurucusu olmuştur

1932 yılında gureşcilerimiz ilk kez Balkan şampiyonalarına katılmış ve takım halinde 1ligi elde etmişlerdir1935 yılından itibaren grekoromen stil yanında serbest stilde calışmalara başlanmış ve aynı yıl yurdumuzda ilk serbest gureş şampiyonası duzenlenmiştir1936 Berlin olimpiyat oyunlarının hem grekoromen hem de serbest stilde katılmışlar ve grekoromen stilde 61 kg gureşcimiz Yaşar Erkan altın Madalya Kazanarak olimpiyatlarda ilk birinciliğimizin sahibi olmuştur
1938 yılında Estonya ’nın Başkenti Tallin ’de yapılan Avrupa Gureş şampiyonasında ağır sıklet gureşcimiz Coban Mehmet Avrupa ucuncusu olmuştur Bu Avrupa gureşi şampiyonasında ilk derecemizdir

Turkiye Gureşte gucunu 1948 olimpiyatlarında butun Dunyaya gostermiş, Takım sıralamasında İsvec ’ten sonra 26,33 puanlarla ikinci sırayı almıştır Gureşteki Başarımız 1960 Roma Olimpiyatları ’nda da devam etmiş ve Sovyetlerden sonra 31 puanla ikinci olmuştur

Genellikle onceki calışmalar seviyesinden daha yoğun calışmalarına gecilse bile ulkemizde 1972 yılından bu yana bir duşuş gorulmektedir

FILA tarafında uygulanan yeni kurallara sadece hakem acısından bakılmış, sporcular ise yeni kurallara adapte olmakta gucluk cekmişlerdir

TURKİYE YAPILAN GUREŞ CEŞİTLERİ;

Mucadele sporu olarak bilinen gureş; modern gureş ve folklor gureş diye ikiye ayrılırHer sınıfın kendine ozgu ozellikleri ve ayrıntıları vardırUlkemizde gureş ceşitli şekillerde yapılmaktadır

Bunlar;

1)MODERN GUREŞ ; Grekoromen, serbest gureş

2) FOLKLORIK GUREŞLER ; Karakucak gureşi,Aba gureşi, KırımTurk Gureşi (Tatar Gureşi), Şalvar Gureşi, Yağlı Gureş
Bu yukarıda saydığımız gureşlerimizin hepside kendilerine has kulturel değerler ve folklorik ozellikler taşımaktadırlar

TURKİYEDE YAPILAN GUREŞLER

Greko – romen Gureş
Rakibi belden aşağı tutmak veya bacaklarla rakibi sıkmak yasaktır Rakip vucudunun herhangi bir kısmını bacaklarla itmek, tazyik etmek ve bacakların yardımı ile her turlu kaldırmalar yapmak yasaktır

Serbest Gureş
Hucum yapan Gureşci rakibin değişik el ayak ve vucut ile enseden tutarak yere devirir veya atışlar yaparSerbest gureşte en meşhur ayaktaki teknikler, bu damar,devirme ve dalmalardırSerbest Gureşte de yururluye giren yeni kurallar son hareketlerin icrasını teknik olarak değerlendirir

KARAKUCAK GUREŞİ
Karakucak gureş, Turklerin az milli gureşidirOrta Asya ’dan kaynaklanan bu gureş turunde yuzyıllar boyu goruntu ve kurallarda cok az değişim olmuştur

Gureşin, on asırdır temel kaidelerinde bir değişiklik almadan devam eden, cimen ustunde veya toprak sahalarda cayırlarda ve harman yerlerinde, vucudun ust kısmı cıplak, pırpıt giysilerde cıplak ayakla kıran kırana yapılan bir turudur

YAĞLI GUREŞ
Yağlı Gureş, Turklerin yuzyıllardan beri yaptığı sporlardandırYağlı gureş Karakucak gureşin yağ surulerek yapılan şeklidir
Yağlı Gureş davul ve zurna eşliğinde yapılmaktadırYağlı Gureş genelde Ege, Trakya ve Karadeniz yorelerimizde diğer yorelerimize gore daha cok yapılmaktadır

ABA GUREŞİ
Aba gureşi, Hatay ve Gaziantep yoresinde oldukca yaygındırAdını pehlivanların giydiği abadan almaktadırAba gureşinde sure 7 dakikadırGureş yerde 2 dakika surdurulemezGureşe davul zurna eşlik etmektedir

ŞALVAR GUREŞİ
Ulkemizde Kahramanmaraş ilce ve koylerinde yapılmaktadır Şalvar gureşi, cok eski cağlarda Turkmenlerde yapılan bir gureş ceşididir Onceleri pırpıt ve Kısbet uzunluğundaki şalvarlarda yapılan bu gureşler, şimdi ananelerin yavaş yavaş kaybolması uzerine kısa şalvarlarla yapılmaktadır Şalvar gureşinde butun oyunlar ayakta yapılır

Gobek veya dizler yere değince gureş ayakta başlarYenilgi yağlı ve Karakucakta olduğu gibi, gobeğin gokyuzunu gormesidir