Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Hacca farz olduğu sene hemen gitmeli mi?
soru:
Haccın şartı oluşunca hemen gidemeyen daha sonra şartları kaybederse farziyet devam eder mi?
Cevap
Değerli kardeşimiz;
Hac ibadeti, aklı başında, hali vakti musait ve sağlığı yerinde olan her Muslumana omurde bir defa olmak uzere farzdır Buna gore, bir Musluman bu ibadeti farz olduğu sene mi yerine getirmeli, yoksa daha sonraki senelere erteleyebilir mi? Ertelemekle mesul duruma duşup gunaha girer mi?
Bu meselede cumhuru ulema olarak bilinen ekserk muctehidlerin goruşu ile bazı muctehidlerin goruşu farklıdır Mesela, Maliki mezhebinin kurucusu İmam Malike, Hanbeli mezhebinin kurucusu İmam Ahmed bin Hanbele, Hanefi mezhebinden İmamı Azam ve EbU Yusufa gore, uzerine hac farz olan birkimsenin o yıl hacca gitmesi gerekir Cunku hac fevridir; farz olduğu sene hemen gitmelidir; daha sonraki senelere bırakıldığında gunaha girilmiş olur Hatta bu muctehidlere gore, hacca gitmesi farz olan, fakat evlenecek durumda olan bir Muslumanın once hac farizasını yapması, nikahı ise sonraya bırakması gerekir Ancak evlenmediği takdirde nefsine hakim olamama ihtimali varsa, once evlenir, hacca da ertesi sene gider
İmam Şafii ile Hanefi mezhebinden İmam Muhammede gore ise, kendisine hac farz olan kimse, bu ibadeti farz olduu sene değil de, daha sonraki senelerde omrunun sonuna kadar yapabilir Bu zatlara gore hac ibadeti omridir; hayatın icinde herhangi bir senede gidilebilir
Bu hususta Şafii mezhebinin acık goruşu şoyledir:
Kendisine hac farz olan bir Musluman, bu ibadeti aynı sene icinde değil de, daha sonraki bir seneye bırakırsa gunahkar olmaz Ancak geciktirmenin meşru olabilmesi icin şu iki şartın bulunması gerekir:
Birincisi: Daha sonraki seneye bırakmak sUretiyle yaşlılık, hacca gitmekten aciz duşme veya maddi imkanını kaybmetme gibi sebeplerle haccı kacırmaktan korkmamalıdır Bu sebeplerden birisi ile hacca gidememe endişesi varsa, o sene icinde hacca gitmesi gerekir, geciktirirse gunahkar olur
İkincisi: Hacca farz olduğu sene gidilememişse, daha sonraki sene gitmek icin azmetmeli, gayret gostermelidir Fakat daha sonraki senelerde de gitmekicin bir gayrette bulunmazsa yine gunahkar olur1
İmam Muhammed ise haccın daha sonraki senelere bırakılmasının caiz olduğunu belirtir Bu İmama gore, namaz icin vakit ne ise, hac icin de omur odur Yani namazı vaktin sonuna geciktirmek caiz olduğu gibi, haccı da omrun nihayetine kadar geciktirmek caizdir Fakat bu cevaz, hac mutlaka geciktirilmelidir manasına değil de, Hemen yapmak lazım gelmez manasınadır
Bununla beraber, haccı farz olduğu sene bir defa geciktirmekle insan fasık olmaz Ancak şartları mevcut olduğu halde her sene geciktirmeye devam ederse, farzı zamanında yapmadığından bir vacibi terk etmiş ve tahrimi bir mekruh işlemiş olur
Bir insan, kendisine hac farz olduğu halde, geciktirir, zamanında yapmadan olurse, borclu olarak gitmiş olacağından gunahkar olur Ancak olmeden birkac sene once yapmışsa hac kaza değil, eda olur Yani hac ibadetini ilk farz olduğu sene değil de, mesela, on yıl sonra da yapsa, yine hac borcunu odemiş sayılır2
Gorulduğu gibi, gerek Şafii mezhebinin, gerekse, İmam Muhammedin haccın geciktirilebileceği hususundaki goruşleri tamamen bir ruhsat ve cevazdan ibadettir Fakat namaz, oruc ve zekat gibi İslamın beş şartından biri olan haccı bazı dunyevi meşguliyet ve bahaneleri ileri surerek farz olduğu sene değil de, 6070 yaş gibi ileriki yaşlara bırakmak her halde bir vacibin terkine sebep olmakta, muctehidlerin coğuna, Hanefi mezhebinin de iki buyuk imamına gore kişi ağır bir mesuliyet altına girmiş olur Bu meseleye fazla dikkat gosterilmemesinden dolayıdır ki, bilhassa ulkemizde hacca gitmek icin ya 6070 gibi ileriki bir yaş veya emekliliği bekleme gibi yanlış bir kanaat yerleşmiştir Bu kanaatin temelinde Haccı tutamama bahanesi yatmaktadır
Haccı tutamama ne demektir? Eğer bunun manası, birtakım kotu alışkanlıklardan vaz gecememe ise, zaten bir Muslumanın hacca gitmeden once de haramlardan uzak durması, farzları yerine getirmesi gerekir Boyle bir bahane, nefsin aldatmasından ve kuru bir vesveseden ote bir şey olmasa gerektir Uzerine hac farz olduğu halde bu ceşit bir vesveseye kapılan bir insan, farz bir ibadeti terk etme mesuliyetinin altına girmiş demektir
Bundan dolayı mesuliyetinden ve vebalinden kurtulmak icin haccı farz olduğu sene yapmak lazımdır Butun mezheplere gore kuvvetli olarak kabul edilen goruş budur
1 elMezahibulErbaa, 1:631632
2 MecmaulEnhur, 1:260; İbni Abidin, 2:140141
Mehmed Paksu İbadet Hayatımız1
Selam ve dua ile
soru:
Haccın şartı oluşunca hemen gidemeyen daha sonra şartları kaybederse farziyet devam eder mi?
Cevap
Değerli kardeşimiz;
Hac ibadeti, aklı başında, hali vakti musait ve sağlığı yerinde olan her Muslumana omurde bir defa olmak uzere farzdır Buna gore, bir Musluman bu ibadeti farz olduğu sene mi yerine getirmeli, yoksa daha sonraki senelere erteleyebilir mi? Ertelemekle mesul duruma duşup gunaha girer mi?
Bu meselede cumhuru ulema olarak bilinen ekserk muctehidlerin goruşu ile bazı muctehidlerin goruşu farklıdır Mesela, Maliki mezhebinin kurucusu İmam Malike, Hanbeli mezhebinin kurucusu İmam Ahmed bin Hanbele, Hanefi mezhebinden İmamı Azam ve EbU Yusufa gore, uzerine hac farz olan birkimsenin o yıl hacca gitmesi gerekir Cunku hac fevridir; farz olduğu sene hemen gitmelidir; daha sonraki senelere bırakıldığında gunaha girilmiş olur Hatta bu muctehidlere gore, hacca gitmesi farz olan, fakat evlenecek durumda olan bir Muslumanın once hac farizasını yapması, nikahı ise sonraya bırakması gerekir Ancak evlenmediği takdirde nefsine hakim olamama ihtimali varsa, once evlenir, hacca da ertesi sene gider
İmam Şafii ile Hanefi mezhebinden İmam Muhammede gore ise, kendisine hac farz olan kimse, bu ibadeti farz olduu sene değil de, daha sonraki senelerde omrunun sonuna kadar yapabilir Bu zatlara gore hac ibadeti omridir; hayatın icinde herhangi bir senede gidilebilir
Bu hususta Şafii mezhebinin acık goruşu şoyledir:
Kendisine hac farz olan bir Musluman, bu ibadeti aynı sene icinde değil de, daha sonraki bir seneye bırakırsa gunahkar olmaz Ancak geciktirmenin meşru olabilmesi icin şu iki şartın bulunması gerekir:
Birincisi: Daha sonraki seneye bırakmak sUretiyle yaşlılık, hacca gitmekten aciz duşme veya maddi imkanını kaybmetme gibi sebeplerle haccı kacırmaktan korkmamalıdır Bu sebeplerden birisi ile hacca gidememe endişesi varsa, o sene icinde hacca gitmesi gerekir, geciktirirse gunahkar olur
İkincisi: Hacca farz olduğu sene gidilememişse, daha sonraki sene gitmek icin azmetmeli, gayret gostermelidir Fakat daha sonraki senelerde de gitmekicin bir gayrette bulunmazsa yine gunahkar olur1
İmam Muhammed ise haccın daha sonraki senelere bırakılmasının caiz olduğunu belirtir Bu İmama gore, namaz icin vakit ne ise, hac icin de omur odur Yani namazı vaktin sonuna geciktirmek caiz olduğu gibi, haccı da omrun nihayetine kadar geciktirmek caizdir Fakat bu cevaz, hac mutlaka geciktirilmelidir manasına değil de, Hemen yapmak lazım gelmez manasınadır
Bununla beraber, haccı farz olduğu sene bir defa geciktirmekle insan fasık olmaz Ancak şartları mevcut olduğu halde her sene geciktirmeye devam ederse, farzı zamanında yapmadığından bir vacibi terk etmiş ve tahrimi bir mekruh işlemiş olur
Bir insan, kendisine hac farz olduğu halde, geciktirir, zamanında yapmadan olurse, borclu olarak gitmiş olacağından gunahkar olur Ancak olmeden birkac sene once yapmışsa hac kaza değil, eda olur Yani hac ibadetini ilk farz olduğu sene değil de, mesela, on yıl sonra da yapsa, yine hac borcunu odemiş sayılır2
Gorulduğu gibi, gerek Şafii mezhebinin, gerekse, İmam Muhammedin haccın geciktirilebileceği hususundaki goruşleri tamamen bir ruhsat ve cevazdan ibadettir Fakat namaz, oruc ve zekat gibi İslamın beş şartından biri olan haccı bazı dunyevi meşguliyet ve bahaneleri ileri surerek farz olduğu sene değil de, 6070 yaş gibi ileriki yaşlara bırakmak her halde bir vacibin terkine sebep olmakta, muctehidlerin coğuna, Hanefi mezhebinin de iki buyuk imamına gore kişi ağır bir mesuliyet altına girmiş olur Bu meseleye fazla dikkat gosterilmemesinden dolayıdır ki, bilhassa ulkemizde hacca gitmek icin ya 6070 gibi ileriki bir yaş veya emekliliği bekleme gibi yanlış bir kanaat yerleşmiştir Bu kanaatin temelinde Haccı tutamama bahanesi yatmaktadır
Haccı tutamama ne demektir? Eğer bunun manası, birtakım kotu alışkanlıklardan vaz gecememe ise, zaten bir Muslumanın hacca gitmeden once de haramlardan uzak durması, farzları yerine getirmesi gerekir Boyle bir bahane, nefsin aldatmasından ve kuru bir vesveseden ote bir şey olmasa gerektir Uzerine hac farz olduğu halde bu ceşit bir vesveseye kapılan bir insan, farz bir ibadeti terk etme mesuliyetinin altına girmiş demektir
Bundan dolayı mesuliyetinden ve vebalinden kurtulmak icin haccı farz olduğu sene yapmak lazımdır Butun mezheplere gore kuvvetli olarak kabul edilen goruş budur
1 elMezahibulErbaa, 1:631632
2 MecmaulEnhur, 1:260; İbni Abidin, 2:140141
Mehmed Paksu İbadet Hayatımız1
Selam ve dua ile
