Hakim-i Tirmizi

HAKÎMİ TİRMİZÎ


Alim ve evliyanın buyuklerinden İsmi Muhammed bin Ali bin Hasan bin Bişr, kunyesi EbU Abdullah'tır Hakim lakabıyla tanındı Tirmiz'de doğdu Doğum tarihi bilinmemektedir 932 (H320) senesi NişabUr'da şehid edildi

Hakimi Tirmizi kucuk yaşta tahsil hayatına başladı Babasından teşvik ve destek gordu Doğduğu şehir olan Tirmiz'de Kuteybe bin Said, Salih bin Abdullah Tirmizi, Salih bin Muhammed esSa'di, Hasan bin Omer bin Şakik, Yahya bin MUsa, Utbe bin Abdullah Mervezi, İbad bin YakUb Ravagani, Muhammed bin AliŞakik, Sufyan binVeki', YakUb bin Şeybe, YakUb bin Devreki ve başkalarından hadisi şerif oğrendi

İlim oğrenme arzusu ile yandığı genclik gunlerinde bir gun, iki arkadaşıyla anlaşıp başka yerlere gitmek, oralarda ilmini arttırmak ve Allahu tealanın rızasını kazanmak istedi Bu karar ve anlaşmayı annesine acıkladı Annesi buna cok uzuldu ve; Yavrucuğum! Ben zayıf, kimsesiz ve hastayım Benim hizmetlerimi sen yapıyorsun Beni yalnız, caresiz kime bırakıyorsun?dedi Bu sozler uzerine genc Muhammed bin AliTirmizi'nin gonlune dert duştu ve arkadaşlarıyla yaptığı anlaşmayı bozup seferden vazgecti İki arkadaşı ise onu yalnız bırakıp, ilim tahsili icin yola cıktılar Buna ziyadesiyle uzulen Muhammed bin Ali, ne annesinden ayrılabildi, ne de gonlunden ilim aşkını silip atabildi Yalnız kaldığı zamanlarda, tenha yerlerde uzun uzun ağlardı Yine bir gun mezarlıkta oturmuş ağlıyor, hem de; Ben burada cahil ve ilimden mahrUm kaldım, arkadaşlarım alim geleceklerdiye duşunuyordu Gozlerinden yaşlar boşandığı bir sırada aniden nUrani yuzlu, tatlı sozlu bir ihtiyar cıkageldi ve; Yavrum niye ağlıyorsun?diye sorunca, başından gecenleri anlattı Bunun uzerine; Kısa zamanda o iki arkadaşını ilimde gecmen icin, her gun sana ders vermemi arzu eder misin?diye sordu Evet arzu ederimcevabını verdiBunun uzerine bu tatlı sozlu, nur yuzlu mubarek ihtiyar, Muhammed bin Ali'ye her gun ders verdi Uc yıl devamlı ders okudu Uc yıl sonra, bu mubarek zatın Hızır aleyhisselam olduğunu anladı Sonradan kendisi; Bu buyuk devlet, annemin rızası ve duası bereketiyle ihsan olundubuyurmuştur Her Pazar gecesi Hızır aleyhisselam ona gelir, manevi hallerini birbirlerine anlatırlardı

Hakimi Tirmizi yirmi yedi yaşındayken hac ibadeti icin Mekkei mukerremeye gitti Bu yolculuğunu kendisi şoyle anlatır: Bir zaman gonlumdeKabei muazzamayı ziyaret arzusu uyandı Aşkla yola cıktım Irak ve Basra'ya uğradım Mekke'de hac zamanına kadar kaldım Kabe'de Multezem denilen yerde sabahlara kadar dua ile meşgUl oldum Sonra dualarımın kabUl edildiğini anladım Kalbime, luzumsuz şeylerden sıyrılma arzusu doğdu Rabbime, beni ıslah etmesini, dunyalık şeylerden uzaklaştırmasını ve bir de Kur'anı kerimi ezberlemeyi nasib etmesini istedimBunun uzerine Hakimi Tirmizi, daha Mekke'de iken Kur'anı kerimi ezberlemeye başladı ve Tirmiz'e donuşunde de kısa bir sure icinde ezberini tamamladı

Hakimi Tirmizi ilmi calışmaları yanında manevi ilimlerde de ustun bir dereceye kavuştu EbU Turab Nahşebi, İbni Cela gibi velilerle sohbet edip onlardan istifade etti Feyz ve bereketlerine kavuştu Kendisinden de cok kimseler istifade ettiler Ebu'lHasan Ali elKadi, Ebu'lHuseyin Muhammed Yahya bin MensUr, EbU Ali NişabUri ve başkaları kendisinden ilim oğrenip hadisi şerif rivayetinde bulundular

Hakimi Tirmizi'nin pekcok kerameti goruldu

Hakimi Tirmizi hazretleri cok sayıda kitap yazdı Bazıları yazdığı kitapları beğenmediler Bunun uzerine o yazdığı kitapları Ceyhun Nehrine attı Buyuk balıklar kitapları alıp muhafaza ettiler İki sene kadar sonra kitapları istedi Balıklar kitapları suyun yuzune cıkardılar Kitaplara bakıldığında hic suya duşmemiş gibi, hatta bir noktası dahi bozulmamış goruldu Kitaplarını beğenmeyenler gelip kendisinden ozur dilediler ve tovbe ettiler

Zamanında zahid olduğunu soyleyen birisi Hakimi Tirmizi'nin buyukluğune inanmaz ve itiraz ederdi Hakimi Tirmizi'nin evinden başka bir şeyi yoktu Dunyada sahib olduğu tek şey bu kucuk ev olup onun da kapısı yoktu ve girişinde bir perde asılıydı Bir ara evinden ayrılıp bir yere gitmişti Donuşunde kaldığı yere bir kopeğin girip yavruladığını gordu Belki yavrularını alıp buradan cıkar diye bircok kere kulubesine gitti geldi O gece, onun buyukluğunu inkar eden kişi ruyasında Peygamber efendimizi gordu ResUlullah efendimiz ona; Ey kişi! Evine giren bir kopeği cıkarmak icin, kendiliğinden cıkar diye kopekten ricada bulunarak, seksen defa gelip giden bir zatla kendini eşit mi tutuyorsun? Eğer ebedi saadete kavuşmak istiyorsan, git onun hizmetine kavuşbuyurdu Bunun uzerine, bu kişi Hakimi Tirmizi'nin huzUruna geldi ozur dileyerek affına sığındı ve olunceye kadar hizmetinden ayrılmadı

Hakimi Tirmizi hazretleri Hızır aleyhisselamla goruşurdu Lakin uzun bir zaman Hızır aleyhisselamı gorememişti Bir gun, temiz yeni elbiseler giymiş, sarığını sarmış camiye giderken bir mesele yuzunden kendisine kızan bir kadının evinin onunden geciyordu Kadın, cocuğunun kirli elbiselerini yıkamış, leğen de pis su ile dolmuştu Hakimi Tirmizi'yi evinin onunden gecerken gorunce, leğendeki suyu olduğu gibi uzerine attı Her tarafı necaset ve idrarlı su ile ıslandı Bunun uzerine Hakimi Tirmizi hazretleri hicbir şey soylemediği gibi, başını kaldırıp bakmadı bile Biraz sonra Hızır aleyhisselam geldi ve; Sen bu hakaret ve kotuluğe katlanıp, sabredip hicbir şey soylemediğin icin bizi gordunbuyurdu

Sunneti seniyyeye tam uyan, ilmiyle amil, ummeti Muhammed'in buyuklerinden bir zat olan Hakimi Tirmizi, herkesin dili ile oğulmuş, medhedilmiştir İnce manaları acıklama ve izah husUsunda bir ustad, hadis ilminde ise sika (sağlam, guvenilir) bir alimdi Sozleri kamil, hilmi (yumuşaklığı) pek ziyade, şefkati cok ve ahlakı pek guzeldi Peygamber efendimizin mubarek ahlakı onda gorulurdu MeşhUr KeşfulMahcUb kitabının sahibi Hucvuri; Hakimi Tirmizi cok buyuk, mubarek bir zattır Benim yanımda oyle bir kıymeti vardır ki, kalbim tamamen ona bağlanmıştır Benim ustadım onun icin Muhammed bin Ali, tek olan iri bir incidir Cihanda eşi az bulunurbuyurdudemiştir Cok kıymetli ve manalı sozlerinden dolayı, Hakimi evliya (velilerin hikmetli soz soyleyenlerinden) ismi verilmiştir

Hikmetli sozleri coktur Birgun kendisine; Îsar nedir?diye sordular Cevabında; Başkalarının lezzetini ve rahatlığını, kendi lezzet ve rahatlığına tercih etmektirbuyurdu

Şukur nedir?diye sordular Cevabında; Şukur; gonlunun, nimet veren Allahu tealaya tam bağlı olmasıdırbuyurdu

HuşU sahibi olanların kimler olduğu sorulduğu zaman: HuşU sahibi olanlar; arzu ateşi sonen, kalbindeki arzu ve maksaddan tad alma dumanı sukUnet bulan, kalbi İslamiyete hurmet ve tazim nurları sacan, boylece nefsin arzuları ve şehvetleri olen, fakat kalbi ve rUhu dirilen; bunun icin de azaları ve bedeni, huşU' ve sukUnet icinde bulunanlardırcevabını verdi

Kendisine, Îmanın gitmesine en cok sebeb olan gunah nedir?diye sordular Buyurdu ki: Uc gunah vardır: Birincisi; iman nimetine kavuştuğuna şukretmemek İkincisi; imanın gitmesinden korkmamak Ucuncusu; muminleri incitmek ve onlara eziyet etmek Biliniz ki, Peygamber efendimiz; Haksız yere bir muslumanı incitmek, Kabeyi yetmiş defa yıkmaktan daha buyuk gunahtırbuyurdular