Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
Yaygın Adı:*Halı engerekleri (testere pullu engerekler)
Bilimsel Adı: Echis sp
Alt familya: Viperinae
Familya: Viperidae (engerekgiller)
Alt takım: Serpentes (yılanlar)
Takım: Squamata (pullu sürüngenler)
Boyutları: 50 cm den 91 cm ’ye dek
Bedensel Özellikleri: Kafaları yuvarlak ya da armut şeklindedir, fazla sayıda küçük karina dişli plakalarla kaplıdır; düşey göz bebekli, yukarıdan görülebilen, büyük gözler; yanları her tarafında uzanan birkaç girift desenli ve karinalı, testere dişi gibi pullar; rengi genel olarak yaşadıkları toprağa ahenkli olarak kum kahverengisi, sarı veya gridir
Alışkanlıkları: Genelde gececil, karasal, ama arada bir alçak çalılıklara tırmanır
Yaşam Çizgisi: Çoğunlukla yumurtlar, fakat Afrika ’da bulunan bir popülasyonu canlı yavru doğurur
Gıda Tarzı: Omurgasızlardan, minik memelilere ve kuşlara dek farklılık gösterir
Hayat Alanı: Güya çöller, genelde kayalıklarda bulunur; kurak ve kumlu çöllerde bulunmaz
Yeryüzünde Dağılımı: Büyük ve düzensiz şekilde Batı ve Orta Afrika ’dan, Kuzey Afrika ve Orta Doğu ’ya, Pakistan, Hindistan ve Sri Lanka ’da yer alır
Türün Durumu: Yaygındır
Benzer Türler: Bütün halı engerekleri birbirine benzer, bazen ayrım yapmak zordur
Zehir Özellikleri: Kuvvetli, kanın pıhtılaşmasını önleyicidir ve geniş doku hasarına sebep olur; tedavi olunmazsa birkaç gün içinde ölümcül etkilen olabilir
Halı engerekleri, tehlikesiz görüntülerine karşın, Afrika, Orta Doğu ve Güney Asya ’daki ırk için en tehlikeli yılanlardır Her sene yüzlerce olasılıkla binlerce insanın ölümüne sebep olurlar
Halı engerekleri, kırsal nüfusun araziyi işlediği yerlerde pozitif sayıda bulunurlar Seçim ettikleri bu yaşamı ortamı, çok iyi kamuflaj becerileri, çabuk sinirlenmeleri ve yıkıcı zehirleriyle birleştiğinde onları dünyanın en güvenli olmayan yılanları için aday yapar
Halı engereklerinin çok eskiden sadece iki değişik tür içerdiği düşünülürdü: Burton ’s ya da boyalı halı engerekleri, Echis coloratus ve testere pullu engerekler, E carinatus 1990 ’da zehirlerinin üstüne yapılan incelemeler, testere pullu engerek popülasyonlarının birbirlerinden ayrı olduğunu göstermiştir O tarihten beri bazıları alt cins seviyesine düşürülmüş ya da başka türlere bağlanmıştır, günümüzde toplam sekiz türü genelde kabul görmektedir
Derecelendirme Muamması
Bu “türler gözle ayırdedilemeyecek dek benzerdirler ve bulundukları yerler bilinmediği sürece bozmak imkansız olabilir (bunun yanında dağılımları örtüşen türlerin bulunmadığı bir bölgeden gelmiş olmaları gerekir) Her Tarafta sınıflandırmadan önce bulunan müze örnekleri, muhakkak bir türe*atanamaz çünkü bunu yerine getirmek için zehirlerin üstünde kimyasal deney gerçekleştirmek gerekmektedir Tüm türler birlikte sınıflandırdığı süre hazırlanan doğa tarihi notları, derhal bir takım durumlar için geçersizdir çünkü hangi türlerle ilgili olduğunu anlayışlı olmak mümkün değildir
Yaşam Şekli ve Alışkanlıkları
Yılanları açıklanmış bir türe atamanın zorluklarına rağmen, bütün halı engerekleri, bir takım karşılıklı karakteristik özelliklere sahiptir Yılın en sıcak zamanlarında gececillerdir, bütün gün kayaların aşağı, ağaç gövdelerinde, yoğun çalıların altında veya deliklerde saklanırlar Diğer zamanlar gündüzleri aktiftirler ve diğer yılanlara kıyasla ısıya daha dayanıklıdırlar Burton halı engereği, Echis coloratus, Orta Doğu ’nun kayalıklı Çöllerinde yaşayan bir çöl türüdür lakin onun dışındaki türlerin hayat alanları, bölgeden bölgeye değişiklik gösterir Çoğunlukla kuru, sarp kayalık, çalılıklı benzeri çöl veya verimsiz mera alanlarını tercih ederler Ormanlık alanlarda ya da son derece kumlu çöllerde barınamazlar Sahra baştan başa da bulunmazlar ama Sahel ’in güneyinde ancak ovaları ve Kuzey ’deki yaylalar gibi Sahra ’nın köşelerinde yaşarlar
Akdeniz sahili çevresindeki kuzey popülasyonu, bölgenin daha az kurak olduğu önceki dönemden kalma relikt bir nüfustur, çölle taraflı vahalar ve sıra dağlarda da adacıklar halinde yaşarlar
Testere pullu engerekler, Orta Doğu ’nun çölleri boyunca, Arap Yarımadası, Pakistan, Hindistan ve Sri Lanka ’da yani sadece kum olan yerlerde yaşayamazlar Hayat alanları akarsu yatakları (vadiler), yağmur alan dağ etekleri ve daha az verimsiz olan ortamlarla sınırlıdır Bu tercih onları çoğu kez çöl kenarları, vahalar ve ovalarda tarım yapan insanlarla aleyhinde karşıya getirir Halı engereklerinin günbatımında yol üzerinde pusuya yatmak gibi talihsiz alışkanlıkları vardır
Halı engerekleri çoğunlukla karasal olmalarına karşın, ara sıra kısa çalılıklara tırmanarak bunaltıcı hava yüzeylerden kaçarlar
Halı Engereklerinin Sınıflandırılması
Hali hazırda birçok sınıflandırma şeması vardır, beş ila yirmi nesil halı engereği tanımlanmaktadır Tam anlamıyla kabul görebilen dört adet Afrika ve bir adet Asya türü bulunur Dar dağılımlı diğer üç Afrika türü oldukça problemlidir çünkü gerçek bir nesil mü yoksa daha aşağı nesil mü olduklarından kesin elde etmek zordur
Asya türleri:
E carinatus, testere pullu engerek Bugün yaygın ama eski dönemlerde daha boldu Orta Doğu ’dan Hindistan ve Sri Lanka ’ya değin bulunur
Kabul görebilen Afrika türleri:
E coloratus, Burton halı engereği, veya boyalı halı engereği Farklı bir türdür ve tekrar tekrar bu şekilde tanınır Mısır, Arap Yarımadası, İsrail ve Ürdün ’de bulunur
E leucogaster, beyaz göbekli halı engereği, farklı bir nesil de olabilen, E I arenicola daha aşağı türünü de içinde barındırır Kuzey ve batı Afrika ’da bulunur
E ocellatus, Orta ve Batı Afrika ’da bulunur
E pyramidum, Kuzeydoğu Afrika halı engereği Doğu Afrika ’dan (Kenya) Kuzeydoğu Afrika ’ya kadar, Sudan ve Arap Yarımadası ’nda bulunur
Problemli Afrika türleri:
E hughesi E pyramidum ’un alt türü olması
muhtemeldir Somali ’de bulunur
Ejogeri E leucogaster ’ın alt türü olması muhtemeldir Batı ve Orta Mali ’de bulunur
E megalocephalus E pyramidum ’un daha alçak türü olması muhtemeldir Eritrea (Kuzeydoğu Afrika) ve açık deniz adalarında bulunur
Yerin şekline tarafından değişim gösteren ayrı hareket etme yöntemleri vardır
Kayarak emrindeki gitme konusunda uzmandırlar ki bu, onların sıcak yüzeylerde ya da batan kumların küçük parçalarında gezi etme tarzıdır Rahatsız olurlarsa ve çabuk hareket etmeleri icabında kayarak bağlı giderler lakin bununla beraber yılan kıvrılışıyla da sürünürler
Savunma
Halı engerekleri, açık alanda veya korunmasız bir objenin altında köşeye sıkıştıklarında “C ya da at nalı biçiminde kıvrılırlar Vücutlarını kendi üzerlerine dürüst iki ’veya üç kat katlarlar ve böylelikle pulların dokunduğu bölüm ters tarafta durur Baş, defalarca merkezde tehlikeye içten bakar
Halı engerekleri sonra bu cisim parçalarını birbirine sürterek, hareket ettirirler Ceset kenarında yer alan testere gibi pulları birbirine sürterek kulak tırmalayıcı bir ses çıkarırlar, bu ses bir takım yazarlar göre, sıcak bir tabağa su damlamasına benzetilir
Titrek Helezoni
Sinirlenmiş bir testere pullu engerek yılanı, sarmallarını çok süratli hareket ettir ve heyecanı azaldıkça yavaşlatmaya başlar; rakibinin herhangi bir hareketin algıladığı anda tekrar başlatır Ses kısık başlayıp, doruğa ulaşana değin artar ve birkaç sefer azalır Eğer bir kavgacı banına girmeye kalkarsa, engerek uyarmadan bir anda saldırıya geçer, kafasını sarmal pozisyondan ileriye dürüst fırlatır ve derhal baştan hücum etmek üzere sarmal olur Saldırı çıplak gözle takip etmeyi imkansız kılacak değin çabuk bir şekilde gerçekleşir Sürüngen uzmanı Colonel Frank Wall, “Tanıdığım en hırçın yılan En küçük bir provokasyonda ısırma eğiliminde olması dışarıda tereddütsüz ve fena niyetle saldırmaktadır demiştir
Tıslamak yılanın vücudundaki havayı dışarı atmasını içerir ve bu nedenle de su buharı kaçırmasına niçin olur Bu, kuru bölgelerde bir yılan için dezavantajdır Bu sebeple başka bir ses sonuç yöntemi geliştirmiştir Zehirli engereklerle benzer sesi çıkaran bazı zararsız yumurta yiyenler dışındaki öteki törpüleyiciler de, yine kuru bölgelerde yaşarlar
Besleme ve Yetiştirme
Halı engerekleri besinlerinin çeşitliliğiyle uyarı çeker ve ayrıca bu başarılarının da bir sebebidir Nüfus yoğunluğu hayli yüksek olabilir: dört ay içinde Kuzey Kenya ’da 6500 km2 alanda takriben 7 bin adet halı engereği toplanmıştır En bilinen avlarını omurgasızlar, özellikle akrepler, çıyanlar, çekirgeler, solifujlar (rüzgar akrebi) ve hatta termitler oluşturur Daha büyük yiyeceklerini ise düşen kuyrukları ile birlikte kertenkeleler, kurbağalar, yılanlar kendi türleri dahil ve ufak memeliler oluşturur
Üreme alışkanlıkları bulmaca gibidir Echis pyramidum ve diğer Afrika türleri dahil çoğu çeşidi gruplar halinde 420 adet yumurta yumurtlar Fakat Hindistan ve Sri Lanka ’nın testere pullu engerekleri, E Carinatus, 315 yavru doğurur Bu türlerin tüm popülasyonlarının yavrularını canlı doğurup doğurmadıkları kesinkes bilinmemektedir
Litaratür:
BBC
Bilimsel Adı: Echis sp
Alt familya: Viperinae
Familya: Viperidae (engerekgiller)
Alt takım: Serpentes (yılanlar)
Takım: Squamata (pullu sürüngenler)
Boyutları: 50 cm den 91 cm ’ye dek
Bedensel Özellikleri: Kafaları yuvarlak ya da armut şeklindedir, fazla sayıda küçük karina dişli plakalarla kaplıdır; düşey göz bebekli, yukarıdan görülebilen, büyük gözler; yanları her tarafında uzanan birkaç girift desenli ve karinalı, testere dişi gibi pullar; rengi genel olarak yaşadıkları toprağa ahenkli olarak kum kahverengisi, sarı veya gridir
Alışkanlıkları: Genelde gececil, karasal, ama arada bir alçak çalılıklara tırmanır
Yaşam Çizgisi: Çoğunlukla yumurtlar, fakat Afrika ’da bulunan bir popülasyonu canlı yavru doğurur
Gıda Tarzı: Omurgasızlardan, minik memelilere ve kuşlara dek farklılık gösterir
Hayat Alanı: Güya çöller, genelde kayalıklarda bulunur; kurak ve kumlu çöllerde bulunmaz
Yeryüzünde Dağılımı: Büyük ve düzensiz şekilde Batı ve Orta Afrika ’dan, Kuzey Afrika ve Orta Doğu ’ya, Pakistan, Hindistan ve Sri Lanka ’da yer alır
Türün Durumu: Yaygındır
Benzer Türler: Bütün halı engerekleri birbirine benzer, bazen ayrım yapmak zordur
Zehir Özellikleri: Kuvvetli, kanın pıhtılaşmasını önleyicidir ve geniş doku hasarına sebep olur; tedavi olunmazsa birkaç gün içinde ölümcül etkilen olabilir
Halı engerekleri, tehlikesiz görüntülerine karşın, Afrika, Orta Doğu ve Güney Asya ’daki ırk için en tehlikeli yılanlardır Her sene yüzlerce olasılıkla binlerce insanın ölümüne sebep olurlar
Halı engerekleri, kırsal nüfusun araziyi işlediği yerlerde pozitif sayıda bulunurlar Seçim ettikleri bu yaşamı ortamı, çok iyi kamuflaj becerileri, çabuk sinirlenmeleri ve yıkıcı zehirleriyle birleştiğinde onları dünyanın en güvenli olmayan yılanları için aday yapar
Halı engereklerinin çok eskiden sadece iki değişik tür içerdiği düşünülürdü: Burton ’s ya da boyalı halı engerekleri, Echis coloratus ve testere pullu engerekler, E carinatus 1990 ’da zehirlerinin üstüne yapılan incelemeler, testere pullu engerek popülasyonlarının birbirlerinden ayrı olduğunu göstermiştir O tarihten beri bazıları alt cins seviyesine düşürülmüş ya da başka türlere bağlanmıştır, günümüzde toplam sekiz türü genelde kabul görmektedir
Derecelendirme Muamması
Bu “türler gözle ayırdedilemeyecek dek benzerdirler ve bulundukları yerler bilinmediği sürece bozmak imkansız olabilir (bunun yanında dağılımları örtüşen türlerin bulunmadığı bir bölgeden gelmiş olmaları gerekir) Her Tarafta sınıflandırmadan önce bulunan müze örnekleri, muhakkak bir türe*atanamaz çünkü bunu yerine getirmek için zehirlerin üstünde kimyasal deney gerçekleştirmek gerekmektedir Tüm türler birlikte sınıflandırdığı süre hazırlanan doğa tarihi notları, derhal bir takım durumlar için geçersizdir çünkü hangi türlerle ilgili olduğunu anlayışlı olmak mümkün değildir
Yaşam Şekli ve Alışkanlıkları
Yılanları açıklanmış bir türe atamanın zorluklarına rağmen, bütün halı engerekleri, bir takım karşılıklı karakteristik özelliklere sahiptir Yılın en sıcak zamanlarında gececillerdir, bütün gün kayaların aşağı, ağaç gövdelerinde, yoğun çalıların altında veya deliklerde saklanırlar Diğer zamanlar gündüzleri aktiftirler ve diğer yılanlara kıyasla ısıya daha dayanıklıdırlar Burton halı engereği, Echis coloratus, Orta Doğu ’nun kayalıklı Çöllerinde yaşayan bir çöl türüdür lakin onun dışındaki türlerin hayat alanları, bölgeden bölgeye değişiklik gösterir Çoğunlukla kuru, sarp kayalık, çalılıklı benzeri çöl veya verimsiz mera alanlarını tercih ederler Ormanlık alanlarda ya da son derece kumlu çöllerde barınamazlar Sahra baştan başa da bulunmazlar ama Sahel ’in güneyinde ancak ovaları ve Kuzey ’deki yaylalar gibi Sahra ’nın köşelerinde yaşarlar
Akdeniz sahili çevresindeki kuzey popülasyonu, bölgenin daha az kurak olduğu önceki dönemden kalma relikt bir nüfustur, çölle taraflı vahalar ve sıra dağlarda da adacıklar halinde yaşarlar
Testere pullu engerekler, Orta Doğu ’nun çölleri boyunca, Arap Yarımadası, Pakistan, Hindistan ve Sri Lanka ’da yani sadece kum olan yerlerde yaşayamazlar Hayat alanları akarsu yatakları (vadiler), yağmur alan dağ etekleri ve daha az verimsiz olan ortamlarla sınırlıdır Bu tercih onları çoğu kez çöl kenarları, vahalar ve ovalarda tarım yapan insanlarla aleyhinde karşıya getirir Halı engereklerinin günbatımında yol üzerinde pusuya yatmak gibi talihsiz alışkanlıkları vardır
Halı engerekleri çoğunlukla karasal olmalarına karşın, ara sıra kısa çalılıklara tırmanarak bunaltıcı hava yüzeylerden kaçarlar
Halı Engereklerinin Sınıflandırılması
Hali hazırda birçok sınıflandırma şeması vardır, beş ila yirmi nesil halı engereği tanımlanmaktadır Tam anlamıyla kabul görebilen dört adet Afrika ve bir adet Asya türü bulunur Dar dağılımlı diğer üç Afrika türü oldukça problemlidir çünkü gerçek bir nesil mü yoksa daha aşağı nesil mü olduklarından kesin elde etmek zordur
Asya türleri:
E carinatus, testere pullu engerek Bugün yaygın ama eski dönemlerde daha boldu Orta Doğu ’dan Hindistan ve Sri Lanka ’ya değin bulunur
Kabul görebilen Afrika türleri:
E coloratus, Burton halı engereği, veya boyalı halı engereği Farklı bir türdür ve tekrar tekrar bu şekilde tanınır Mısır, Arap Yarımadası, İsrail ve Ürdün ’de bulunur
E leucogaster, beyaz göbekli halı engereği, farklı bir nesil de olabilen, E I arenicola daha aşağı türünü de içinde barındırır Kuzey ve batı Afrika ’da bulunur
E ocellatus, Orta ve Batı Afrika ’da bulunur
E pyramidum, Kuzeydoğu Afrika halı engereği Doğu Afrika ’dan (Kenya) Kuzeydoğu Afrika ’ya kadar, Sudan ve Arap Yarımadası ’nda bulunur
Problemli Afrika türleri:
E hughesi E pyramidum ’un alt türü olması
muhtemeldir Somali ’de bulunur
Ejogeri E leucogaster ’ın alt türü olması muhtemeldir Batı ve Orta Mali ’de bulunur
E megalocephalus E pyramidum ’un daha alçak türü olması muhtemeldir Eritrea (Kuzeydoğu Afrika) ve açık deniz adalarında bulunur
Yerin şekline tarafından değişim gösteren ayrı hareket etme yöntemleri vardır
Kayarak emrindeki gitme konusunda uzmandırlar ki bu, onların sıcak yüzeylerde ya da batan kumların küçük parçalarında gezi etme tarzıdır Rahatsız olurlarsa ve çabuk hareket etmeleri icabında kayarak bağlı giderler lakin bununla beraber yılan kıvrılışıyla da sürünürler
Savunma
Halı engerekleri, açık alanda veya korunmasız bir objenin altında köşeye sıkıştıklarında “C ya da at nalı biçiminde kıvrılırlar Vücutlarını kendi üzerlerine dürüst iki ’veya üç kat katlarlar ve böylelikle pulların dokunduğu bölüm ters tarafta durur Baş, defalarca merkezde tehlikeye içten bakar
Halı engerekleri sonra bu cisim parçalarını birbirine sürterek, hareket ettirirler Ceset kenarında yer alan testere gibi pulları birbirine sürterek kulak tırmalayıcı bir ses çıkarırlar, bu ses bir takım yazarlar göre, sıcak bir tabağa su damlamasına benzetilir
Titrek Helezoni
Sinirlenmiş bir testere pullu engerek yılanı, sarmallarını çok süratli hareket ettir ve heyecanı azaldıkça yavaşlatmaya başlar; rakibinin herhangi bir hareketin algıladığı anda tekrar başlatır Ses kısık başlayıp, doruğa ulaşana değin artar ve birkaç sefer azalır Eğer bir kavgacı banına girmeye kalkarsa, engerek uyarmadan bir anda saldırıya geçer, kafasını sarmal pozisyondan ileriye dürüst fırlatır ve derhal baştan hücum etmek üzere sarmal olur Saldırı çıplak gözle takip etmeyi imkansız kılacak değin çabuk bir şekilde gerçekleşir Sürüngen uzmanı Colonel Frank Wall, “Tanıdığım en hırçın yılan En küçük bir provokasyonda ısırma eğiliminde olması dışarıda tereddütsüz ve fena niyetle saldırmaktadır demiştir
Tıslamak yılanın vücudundaki havayı dışarı atmasını içerir ve bu nedenle de su buharı kaçırmasına niçin olur Bu, kuru bölgelerde bir yılan için dezavantajdır Bu sebeple başka bir ses sonuç yöntemi geliştirmiştir Zehirli engereklerle benzer sesi çıkaran bazı zararsız yumurta yiyenler dışındaki öteki törpüleyiciler de, yine kuru bölgelerde yaşarlar
Besleme ve Yetiştirme
Halı engerekleri besinlerinin çeşitliliğiyle uyarı çeker ve ayrıca bu başarılarının da bir sebebidir Nüfus yoğunluğu hayli yüksek olabilir: dört ay içinde Kuzey Kenya ’da 6500 km2 alanda takriben 7 bin adet halı engereği toplanmıştır En bilinen avlarını omurgasızlar, özellikle akrepler, çıyanlar, çekirgeler, solifujlar (rüzgar akrebi) ve hatta termitler oluşturur Daha büyük yiyeceklerini ise düşen kuyrukları ile birlikte kertenkeleler, kurbağalar, yılanlar kendi türleri dahil ve ufak memeliler oluşturur
Üreme alışkanlıkları bulmaca gibidir Echis pyramidum ve diğer Afrika türleri dahil çoğu çeşidi gruplar halinde 420 adet yumurta yumurtlar Fakat Hindistan ve Sri Lanka ’nın testere pullu engerekleri, E Carinatus, 315 yavru doğurur Bu türlerin tüm popülasyonlarının yavrularını canlı doğurup doğurmadıkları kesinkes bilinmemektedir
Litaratür:
BBC
