HALİD B. VELİD (r.a.)

Hz Peygamberin, hakkinda ne güzel kuldiye buyurdugu sahabî

Nesebî, Hâlid b Velid bMugire b Abdillah b Amr b Mahzum
Annesinin ismi Lübâbe olur Hz Meymune'nin yakin akrabasidir Hz
Hâfid'in lakabi Seyfullah (Allah'in Kilici)'dir Hz Peygamber
(sas) Mute savasindaki basarisindan ötürü onu Allah'in kilici
diye övmüstür Künyesi Ebû Süleyman'dir Yedinci hicrî yilinda
müslüman oldu (Ibn Hacer, elIsâbe, I, 413)


Hz Hâlid (ra)'in dogum tarihi kesin olarak bilinmemektedir
Mekke'nin serefli ve itibarli ailelerinden biri olan mahzum
ogullarindandir Ordu komutanligi Hz Hâlid'in ailesinin bir
imtiyaziydi Uhud savasinda ve Hudeybiye sulhu esnasinda Hâlid b
Velid, Kureys ordusunun komutânlarindan birisiydi


Hudeybiye anlasmasindan sonra Hz Peygamber umre için Mekke'ye gidince
Hâlid'in daha önce müslüman olan kardesi Velid'e Hâlid'i sordu
Hz Peygamber Halid gibi bir Insanin müsriklerin içinde kalmasinin
sasilacak bir durum oldugunu belirtti Velid kardesi Halid'e Peygamber
(sas)'in bu iltifatini bildiren bir mektup gönderdi Bunun üzerine
Hz Halid müslüman olmak için Mekke'den yola çIkinca, yolda Amr b
elÂs ile karsilasti ve beraberce Mekke'den Medine'ye gelip müslüman
oldular (Ahmed b Hanbel, Müsned, IV, 158)


Hz Hâlid hicrî sekizinci yilda yapilan Mute savasina bir nefer
olarak katildi Ordu komutanlarinin sirayla sehîd olmasi üzerine
Ashab istisâre ederek komutayi Hz Hâlid'e vermis Hz Peygamber
Medine'de olup bitenleri haber verip komutanlarin sehid düsmesini
anlattiktan sonra komutayi Allah'in kiliçlarindan birinin aldigini
söylemistir


Bu olaydan sonra Hz Hâlid Seyfullah (Allah'in Kilici) diye anildi
Halid (ra) komutasina aldigi orduyu kalabalik düsman karsisinda
bozguna ugratmandan Medine'ye getirmeyi basardi (Ibn Hacer, elIsâbe,
I, 413)


Hz Hâlid, Mekke fethinde süvarilerin komutani idi Ordunun sag
kanadini kontrol ediyordu (Müslim, Sahih, II,103) Mekke fethinde
müslümanlara karsi çikan küçük gruplarla Hz Hâlid
çarpismistir


Huneyn savasinda Hâlid büyük cesaret ve yararlilik göstermistir
Hatta bu savasta yaralaninca Hz Peygamber ziyaretine geldi, dua etti
Hâlid sifabuldu (0sdü'lGâbe, II, 103)


Mekke fethinden sonra Hz Peygamber Nahle'deki Uzza putunu kirmaya
Halid b Velid'i gönderdi Hâlid Uzza putunu kirip geri döndü


Taif kusatmasina katildi Hz Peygamber (sas) Dumetu'lCendel'in
hristiyan emiri Ukeydir'in üzerine Halid'i gönderdi Hz Halid
Ukeydir'i yaban sigiri avlarken yakaladi ve esir aldi; teslim olmayan
kardesini öldürdü Diger kardesi ve Ukeydir'i esir alarak
ganimetlerle birlikte Hz Peygamber'e getirdi


Hicrî onuncu yilda Necrân'a Hârisogullarim Islâm'a davet etmek
için gönderildi Onlari üç gün müddetle Islâm'a davet etti
Necrânlilar müslüman oldular


Hz Ebû Bekir Hâlife olunca Hz Hâlid'i komutan olarak yalanci
Peygamberlerin üzerine gönderdi Yalanci Peygamber Tulayh b
Huvaylid'i Buzaha'da maglup etti sonra Temimogullari üzerine yöneldi
ve Mâlik b Nuveyra'nin komutasindakilerle karsilasti Mâlik'i silah
birakmasina ragmen esir etti ve öldürdü Hz Ömer, Hâlid'i bu
olayda hatali davrandigi gerekçesiyle kinamistir


Daha sonra Museylemetu'lKezzâb'a karsi sefere çikti ve onu Yemâme
sinirinda Akraba denilen yerde maglub etti ve öldürttü


Yalanci Peygamberlerle olan mücadelesinden sonra zekat vermeyen
kabileler üzerine gönderildi Onlari da sindirdi Daha sonra Hicrî
onIki yilinda Irak'a 0ranlilara karsi gönderildi Iki ay zarfinda Iran
Sâsânî, ordularini bozguna ugratarak Hire'yi zabtetti ve Firat
çevresini hâkimiyeti altina aldi


Suriye sinirinda Bizanslilarin ordu hazirladiklari haberi gelince
hilâfet merkezinden Hz Hâlid'e Irak bölgesinin komutanligini
Müsenna'ya birakarak Sam'a gitmesi emri verildi Hicrî onüçüncü
yilda Bizanslilari Acnadeyn'de maglup ederek Sam'a dogru püskürttü
Hz Hâlid sehri muhasara etti ve hicrî ondördüncü yilin receb
ayinda Sam (Dimask) sehrini zabtetti Daha sonar Humus'u fethetti
Yermuk savasinda Bizanslilari bozguna ugratti Kudüs'ü kusatti ve
teslim aldi Bütün Suriye mintikasi müslümanlarin eline geçti


Hicretin 17 yilinda Hz Ömer, Hâlid b Velid'i komutanliktan
indirdi Hz Hâlid'in komutanliktan ahmsinin sebepleri ve azledildigi
yil tarihçiler arasinda ihtilaflidir Genel kanaate göre, Hz Ömer,
hilâfet merkezine döndükten sonra Hâfid'i azletti Ama bu rivayet
gerçegi yansitmamaktadir Hz Ömer hilafetinin besinci senesi, yani
hicretin 17 senesinde Hz Hâlid'i azletmistir


Komutanliktan alinisi ile ilgili olarak bir çok sebepler ileri
sürülmektedir Bu sebepleri söyle siralayabiliriz: Hz Hâlid bir
çok Insana kumanda ediyordu Ancak sert mizaçli olup sert muamele
ediyordu Kimsenin sözünü dinlemiyor, kendi fikrinden baskasina
kiymet vermiyordu Hatta birçok islerde hilâfet merkezinin
görüslerine de müracaat etmiyordu


Irak topraklarini Islâm topraklarina dönüstürdükten sonra Halife
Hz Ebû Bekir (ra)'in emrinin hilâfina hacca gitmis ve bu duruma
Hz Ebû Bekir çok üzülmüstü Kendi basina buyruk bir tavrin
içinde hareket ediyordu Bundan dolayi Hz Ömer (ra) zaman zaman Hz
Ebû Bekir Efendimize Hz Hâlid'i komutanliktan azletmesini Istemisti
Hz Ebû Bekir (ra) daima söyle cevaplandirmisti: O, Allah'in
kilicidir, bu kilici kinina sokmak dogru degildir


Hz Ömer'in hilâfeti döneminde de Hz Halid'in tutumunda bir
degisiklik olmadi Yine bildigi gibi devam etmekteydi Ancak Hz Ömer
(ra) Onu hemen azletmedi Bir çok defalar kendisini uyardi, ve bu
konuda mektuplar gönderdi Hz Ömer, Hz Ebû Bekir (ra) zamanindaki
meseleleri de ona hatirlatti


Komutanliktan alinisinin Ikinci sebebi ise, müslümanlarin genelinde
söyle bir fIkir olustu, fetihlerin gerçeklestirIlmesi Hz Halid'in
kabiliyet ve kahramanligindan kaynaklanmaktadir Fetihlerin yegane
sebebinin Hz Halid olarak gösterIlmesi elbette bir yanlislikti
Savaslarin zaferlerle neticelenmesinde onun dehasini da gözardi etmek
mümkün degilse de ondan ibaretmis gibi göstermekte dogru degildir


Üçüncü sebep; Hz, Halid (ra) ordu masraflarinda pek fazla israf
yolunu tutmustu Ordu ekranina bol para dagitmasi diger mücahidlere
kötü örnek oluyordu Bu hususta sâirler mübalagali siirler bile
yazmisti Es'as b Kays'a bir defasinda onbin dinar bahsis vermisti
Olay halife Hz Ömer (ra)'e intikal etti Hz Ömer Hz Ebu Ubeyde b
elCerrâh ile haber gönderdi Bu kadar bol parayi müslümanlarin
malindan yani ordu tahsIsatindan verdi ise müslümanlara hiyanet
etmistir Kendi kisisel payindan, kendi cebinden vermis ise israf
etmistir Ikisi de câiz degildirHalife Hz Ömer, Hz Hâlid'i
azlettikten sonra hilâfet merkezine çagirip, sorguya çekti Bol para
harcadigindan bahsetti Hz Hâlid, Ganimetten eline geçen hissesinin
hesabini verdi Hesabi temiz vermisti Hz Ömer Hz Hâlid'i iltifat
ve ikramla karsiladi Gönlünü aldi Yazdigi ve her tarafa
gönderdigi fermanlarda; Hz Hâlid'in, kusur veya herhangi bir
kabahatinden dolayi azledIlmedigini, ancak bütün müslümanlarin
zihinlerinin aydinlanmasi için, yani bu kadar Islâm futuhâtinin
yalniz Hz Hâlid'in kolunun kuvvetiyle meydana gelmedigini herkesin
bIlmesi için azlettigini bildirdi


Hz Ömer, Hâlid'i idari görevlere getirdi Bir yil kadar valilik
yapti sonra istifa etti (Müstedrek, II, 297)


Hz Hâlid (ra) cihâd duygusu ile sehitlik arzusu ile dopdolu bir
mü'mindi Cihâd meydanlari onun için Allah'a en yakin meydanlardi
Kendisi söyle der: Ben harp meydaninda mücahede ve mücadeleden
aldigim zevki, hiçbir zaman zifaf gecesinin keyfinden alamamEn
büyük arzusu cih ad meydanlarinda sehid düsmekti 0ran üzerine
yürürken, 0ranlilara su haberi gönderdi: Sizin dünyayi sevdiginiz
kadar Âhireti seven bir ordu ile üzerinize geliyorum


Hz Halid sirke ve küfre karsi çok siddetli idi Müslüman olduktan
bir sene kadar sonra Uzza putunu yikmak için gittiginde Uzza'ya siirle
söyle seslenir: Ey Uzza bu gelis seni ta'zim için degil seni inkâr
içindir Çünkü ben gördüm ki Allah seni degersiz kIlmistir(Ibn
Esir, Üsdü'lGâbe, II, I10)


Hz Hâlid savasçi oldugu kadar sahsi fazilet ve ilim konusunda da
üstündü Firsat buldukça Hz Peygamber'in sohbetlerinden istifade
etmis, Medine'de onun etrafinda bulunan ilim ve irfan ashabi arasinda
Hz Hâlid'in bulundugu zikredIlmistir Üçdört mesele ile ilgili
fetva verdigi de rivayet edilir


Hz Hâlid'in Buhârî, Müslîm ve diger hadis kitaplarinda Hz
Peygamberden onsekiz hadis rivayet etmistir (Ibn Hacer, elIsâbe, I,
413)


Rasûlullah Hâlid'in secâat ve cesaretini muhtelif zamanlarda
muhtelif yerlerde medhetmisti Mekke fethinden sonra müslümanlar, her
tarafa toplanip Mekke'ye girdikleri zaman Hâlid görününce, Hz
Peygamber Ebû Hureyre'ye: Bu gelen kimdir?diye sormustu Ebû
Hureyre: Hâlid b Velid'dirdemis Onun üzerine Hz Peygamber: Bu
Allah'in ne iyi bir kuludurbuyurmustur (Ahmed b Hanbel, Müsned,
II, 1360)


Hz Peygamber yine onun hakkinda Hâlid Allah'in Kilicidir
buyurmustur Yine Hâlid hakkinda: Hâlid b Velid'e gelince, o
herseyini sizin için vermistir, nesi var nesi yok harplerde Allah
yolunda sarfetmistir(Ebû Dâvûd, Sünen, I, 163)


Hz Hâlid gönderildigi seriyyelerde ve yaptigi muharebelerde Allah
rizasini ve Allah'in dinine davetini esas almistir Nitekim Yermuk
savasinda Rumlarin komutanina savas meydaninda Islâmi teblig etmis ve
komutan Corc onun daveti ile müslüman olmustur


Hz Peygamber'in sahsina karsi da çok büyük hürmeti olan Hz Hâlid
onun isminin mücerred anIlmasindan bile rahatsiz olmus; savaslarinda
kazandigi muvaffakiyeti Hz Peygamberin sakalindan bir kaç taneyi
sariginin içinde tasimasina baglamistir (Ibn Hacer, elIsabe, I,
413415; Ibnü'lEsir, Üsdü'lGâbe, II, 109112)