Hâlid-i Bağdâdî (rahmetullâhi aleyh) -6-

Hak Dostlarından Hikmetler

Hâlidi Bağdâdî Hazretleri buyurur:

“…Cenâbı Hak’tan bizler ve sizler için istikâmetin devamını dileriz İstikâmet sebeplerini tahsil etmek için bütün gayretinizle çalışınız! Zira istikâmet, bin kerâmetten daha hayırlıdır…1

Gönüllerde âdeta bir şok tesiri yapan kerâmetler, Cenâbı Hakk?ın bâzı kullarına verdiği istisnâî hâllerdir Fakat ehlûllah hazarâtı, maddî âlemde tezâhür eden kerâmetleri kibir ve enâniyet endişesi sebebiyle kendilerine izâfe etmekten korkmuşlardır Kerâmet izhârını “hayzı ricâl tâbiriyle, muhakkak gizlenmesi gereken mahrem bir sır olarak kabul etmişlerdir

Bu itibarla kerâmet, bir yönüyle müstesnâ bir lûtfi ilâhî iken, diğer yönüyle mühim bir ilâhî imtihandır

Nakledildiğine göre Bâyezîdi Bistâmî Hazretleri bir gün Dicle Nehri?nin karşı yakasına geçmek ister Nehrin iki yakası kerâmeten birleşerek Hazret?in geçebileceği bir yol hâline gelir Bâyezîd Hazretleri ise derhâl kendini toparlayıp nefsine şu îkazda bulunur:

“–Yemin olsun ki ben buna kanmam! Zira sandalcılar, insanı yarım akçeye karşıya geçiriyorlar (Ey nefsim! Sen ise, otuz yıldan beri mahşer için hazırladığım ameli sâlihlerimi istiyorsun) O hâlde yarım akçe için, otuz yıllık ömrümü (bir kerâmet uğruna) ziyan edemem Bana Kerîm gerek, kerâmet değil!2

Yani kerâmet, Cenâbı Hakk?ın bâzı kullarına hem bir ikramıdır, hem de bir imtihanıdır Yoksa evliyâullâhın her istedikleri zaman sergileyebildikleri bir güç gösterisi veya bir tasarruf kudreti değildir Böyle bir fevkalâde ikrama nâil olan Hak dostları, bunun tamamen ilâhî bir lûtuf olduğu şuuruyla, kalplerini enâniyetten koruma hassâsiyeti sergilemişlerdir Zira bu nevî hâllerden nefse pay çıkarmak, mânen helâke sebep olur

Ayrıca keşif ve kerâmet, mânevî tekâmülün yegâne ölçüsü de değildir Nice büyük Hak dostunun zâhirî bir kerâmeti bilinmemektedir Nitekim pek çok rivâyette3 peygamberlerden sonra insanların en hayırlısı olduğu bildirilen Hazreti Ebû Bekir radıyallâhu anh?ın da, zâhirî kerâmetine dâir, çok fazla bir rivâyet yoktur

Hâlbuki hicret esnâsında uğradıkları Sevr Mağarası?nda Allah Rasûlü?nün yegâne can yoldaşı olması sebebiyle, Hazreti Sıddîk Efendimiz?den Cenâbı Hak âyeti kerîmede “ikinin ikincisi4 diye bahsetmiştir Rasûlullah sallâllâhu aleyhi ve sellem Efendimiz de onun hakkında; “üçüncüleri Allah olan ikinin ikincisi5 iltifatında bulunmuş; “Ebû Bekir bendendir, ben de ondanım…6 buyurmuştur

Şüphesiz ki Hazreti Ebû Bekir radıyallâhu anh?ın en büyük kerâmeti; en çetin imtihanlar karşısında bile sarsılmayan îmânı ve Rasûlullah sallâllâhu aleyhi ve sellem Efendimiz’e olan eşsiz muhabbet, sadâkat, teslîmiyet ve itaatidir Yani “istikâmet hususundaki mânevî fazîletleridir

Cenâbı Hak âyeti kerîmede:

“Emrolunduğun gibi dosdoğru ol… (Hûd, 112) buyurmaktadır

İşte en büyük kerâmet, bu emri ilâhîyi her an yaşayabilmektir İbadet hayatımızda, iş hayatımızda, âile hayatımızda, ictimâî hayattaki muâmelâtımızda, velhâsıl her ahvâlde, emrolunduğumuz doğruluk ve dürüstlüğü muhâfaza etmektir Kur?ân ve Sünnet?te bizler için tâyin edilmiş olan istikâmeti, yani sınırları ve ölçüleri, hayatın her safhasında titizlikle koruyabilmektir

“İstikâmetin mâhiyetini ise Cenâbı Hak bizlere şöyle beyan buyurmaktadır:

“(Rasûl?üm! Sen) sırâtı müstakîm üzeresin (Yâsîn, 4)

Demek ki sırâtı müstakîm, yani dosdoğru istikâmet; en büyük örnek şahsiyetimiz olan Rasûlullah sallâllâhu aleyhi ve sellem Efendimiz?in yoludur

Bize de Cenâbı Hak; ????????? ?????????? ?????????????? “Bizi dosdoğru yola hidâyet eyle (elFâtiha, 6) niyâzını namazın her rekâtında tekrarlatmak sûretiyle, Rasûlullah sallâllâhu aleyhi ve sellem Efendimiz?in yolunu istememizi telkin buyurmaktadır

Hâlidi Bağdâdî Hazretleri buyurur:

“Hak dostlarının çok kıymetli sözlerinden biri şöyledir:

«Allâh’a giden yollar, Rasûlullah sallâllâhu aleyhi ve sellem Efendimiz’in izini adım adım takip edenlerden başkasına kapalıdır»7

Zira Cenâbı Hak:

“Kim Rasûl?e itaat ederse Allâh?a itaat etmiş olur… (enNisâ, 80) buyurmaktadır Allah Rasûlü sallâllâhu aleyhi ve sellem kendi hevâ ve hevesinden konuşmayıp sırf Rabbinin emir ve nehiylerini tebliğ ettiği içindir ki Cenâbı Hak, iki itaati birleştirmekte ve Rasûl?üne itaatin, kendisine itaat mânâsına geldiğini beyân etmektedir

Yine Cenâbı Hak bir başka âyeti kerîmede de:

“(Rasûl?üm!) De ki: Eğer Allâh?ı seviyorsanız bana uyunuz ki Allah da sizi sevsin ve günahlarınızı bağışlasın… (Âli İmrân, 31) buyurmaktadır Demek ki kulu Allâh?a muhabbet deryasına ulaştıracak yegâne rahmet ve muhabbet pınarı, Rasûli Ekrem sallâllâhu aleyhi ve sellem Efendimiz?dir Allâh’a giden yol, O?nun Sevgili Rasûlü?ne duyulan muhabbet ve itaatten geçmektedir O?nun sünnetine uymayan, O?nun yolundan gitmeyen hiç kimse; Allâh?ın rahmet ve mağfiretine, muhabbet ve rızâsına nâil olamaz

Yine âyeti kerîmede Rabbimiz şöyle buyurmaktadır:

“(Rasûl?üm!) Onu Rûhu?lEmîn (Cebrâîl), uyarıcılardan olasın diye, apaçık Arap diliyle, Sen?in kalbine indirmiştir (eşŞuarâ, 193195)

Demek ki Fahri Kâinât Efendimiz?in kalp âleminden hisse almamız zarûrîdir Zira O?nu kalben tanımadan, O?nun gönül dokusundan hisse almadan, O?nun yaşadığı gibi yaşamaya gayret etmeden; ne Kur?ânı Kerîm?i tam olarak idrâk edebiliriz, ne îmânımız tam bir îmân olur, ne ibadetimiz ibadet, ne de ahlâkımız ahlâk olur

Cenâbı Hak kendisine yapılacak kulluğun en mükemmel ve makbul şeklini, Rasûl?ünün şahsında sergilemiştir Bu itibarla, ibadette, muâşerette, ahlâkta, hak ve hukuka riâyette Efendimiz?le beraberliğimiz, O?na yakınlık ve benzerliğimiz hangi seviyedeyse, Hak katındaki değerimiz de ancak o seviyededir

Cenâbı Hak Kur?ânı Kerîm?inde “namazı emreder, fakat onun keyfiyetini, yani nasıl edâ edileceğini Sünnet?ten öğrenmemizi ister Nitekim Allah Rasûlü sallâllâhu aleyhi ve sellem de; “Namazı benden gördüğünüz gibi kılın…8 buyurmuştur Buna mümâsil; zekât, oruç, hac gibi bütün ibadetleri Allah Rasûlü sallâllâhu aleyhi ve sellem ne şekilde îfâ etmişse o şekilde îfâ etmemiz zarûrîdir Nebevî ahlâk ile ahlâklanmak da bu hassâsiyeti hayatın her alanında sergilemekle mümkündür

Dâimâ şunu düşüneceğiz:

Merhametimiz, Allah Rasûlü?nün merhametine kıyasla ne kadar? O?nun tevâzû, fedakârlık, diğergâmlık, hizmet, cömertlik gibi güzel hasletleriyle bizim hâlimiz arasında ne kadar seviye farkı var?! Muâmelâtımızda; edep, nezâket ve zarâfete, bilhassa da kul haklarına ne kadar riâyet edebiliyoruz?

Fahri Kâinât Efendimiz vefâtına yakın, ümmetini kul hakkı hususunda îkaz etmek için, kendi şahsından misal vererek şöyle buyurmuştu:

“Ashâbım! Kimin sırtına vurmuşsam, işte sırtım! Gelsin, vursun! Kimin malından yanlışlıkla bir şey almışsam, işte malım! O da gelsin alsın! (Ahmed, III, 400)

Diğer bir hadîsi şerîflerinde de helâlleşmeye teşvik ederek:

“Ey insanlar! Kimin üzerinde bir (kul) hak(kı) varsa onu hemen ödesin, dünyada rezil rüsvâ olurum diye düşünmesin! İyi biliniz ki dünya rüsvâlığı, âhirettekinin yanında pek hafif kalır buyurmuştu (İbni Esîr, elKâmil, II, 319)

Vefâtı esnâsında da Rasûlullah sallâllâhu aleyhi ve sellem Efendimiz üç defa:

“Namaz hususunda Allah’tan korkun! buyurmuş, sonra da:

“Emriniz altındaki insanlar hakkında Allah’tan korkun, iki zayıf hakkında Allah’tan korkun: Dul kadın ve yetim çocuk Namaz hususunda Allah’tan korkun! îkâzında bulunmuştu

Sonra da rûhi mübârekleri çıkıncaya kadar içten içe; “Namaz, namaz diye tekrar etmişti (Beyhakî, Şuab, VII, 477)

Velhâsıl bu ve benzeri bütün nebevî hassâsiyetler, bizim hayatımızda ne kadar mevcut ise; îmânımızın seviyesi de, ibadetlerimizin makbûliyeti de, o derecede demektir

Bu itibarla hayatımızın her ânında, âdeta bir gölgenin sahibine olan sadâkati misâli, Rasûlullah sallâllâhu aleyhi ve sellem Efendimiz?in bizlere gösterdiği istikâmet üzere yaşamaya gayret etmeliyiz Öyle ki; O Rahmet Peygamberi?nin ümmeti olduğumuzu dilimizden ziyâde hâl ve davranışlarımız söylemelidir O?nun yolunda ve istikâmetinde olduğumuzu, hâlimiz ifâde etmelidir

Hâlidi Bağdâdî Hazretleri buyurur:

“Şunu bilin ki hakîkatte dünya, geçici bir gölge ve kul ile Mevlâsı arasına giren bir perdedir Kalbinde zerre miktârı dünya muhabbeti bulunan kişi, hakîkî kul sayılmaz Dünyayı kabuğuyla ve özüyle birlikte (kalbinden) atmayan kişi makbûl değildir9

İnsan, içindeki hisleri herkesten gizleyebilir, fakat Allah Teâlâ?dan gizleyemez Bütün duygularımız Cenâbı Hakk?ın mâlûmudur Zira âyeti kerîmelerde buyrulduğu üzere; Cenâbı Hak kişiyle kalbi arasına girer10, insana şah damarından daha yakındır11

Kulun da Cenâbı Hakk?a yakın olması ve Allah ile beraberliğin huzurunu tatması için, kalbinden gaflet perdelerini bertaraf etmesi îcâb eder Bu perdelerin başında ise “dünya muhabbeti gelir Îman, ibadet, muâmelât ve ahlâkın kemâle ermesi için, bu süflî muhabbetin kalpten sökülüp atılması şarttır

Fakat kalpten atılması gereken “dünya muhabbetinin mâhiyetini de doğru anlamak îcâb eder Hazreti Mevlânâ der ki:

“Dünya, Allah’tan gâfil olmaktır Yoksa para, kumaş, âile ve evlât sahibi olmak değildir Seni oyalayıp Hak’tan gâfil kılan ne varsa, senin dünyan odur

Yani kulu Rabbinden gâfil bırakan ve Allah muhabbetinin önüne geçen bütün muhabbetler bu cümledendir Buna göre mü?minin vazifesi; ilâhî imtihan vesîleleri olan malmülk, makammevkî, çolukçocuk vesâireyi terk etmek değildir Bu fânî nîmetlerle imtihan olunurken, onlara haddi lâyığında değer vermektir Bu şuur içinde Hakk?a râm olabilen bir kalbe, hiçbir dünya nîmeti, gaflet perdesi çekemez Şu hâdise, bu hakikatin ne güzel bir misâlidir:

Şâhı Nakşibend Hazretleri’nin yetiştirdiği büyük velîlerden Muhammed Pârisâ Hazretleri, hacca giderken yolu üzerinde uğradığı Bağdad şehrinde, nur yüzlü, genç bir sarrafa rastlar Gencin birçok müşteriyle hiç durmadan alışveriş hâlinde olup zamanını aşırı dünyevî meşguliyetlerle geçirdiğini düşünerek üzülür İçinden:

“?Yazık! Tam da en güzel şekilde ibadet edebileceği bir çağda kendisini dünya meşgalesine kaptırmış! der

Bir an murâkabeye varınca da, altın alıp satan bu gencin kalbinin dâimâ Allah ile beraber olduğunu hayretle müşâhede eder Yani âzâlar dünyevî meşgûliyette, fakat kalp, Rabbini zikreder hâlde, Rabbiyle beraber… Bu sefer:

“?Mâşâallâh! El kârda, gönül Yâr’da! buyurarak genci takdîr eder

Tasavvufta “halvet der encümen diye tâbir edilen bu hâl; halk içinde Hak ile beraberliği, kalabalıklar arasında ve dünyevî meşgaleler esnâsında bile, kalbin Allâh ile olmasını ifâde eder Nitekim âyeti kerîmede şöyle buyrulmaktadır:

“Onlar, ne ticaret ne de alışverişin kendilerini Allâh?ı zikretmekten, namaz kılmaktan ve zekât vermekten alıkoyamadığı adamlardır Onlar, kalplerin ve gözlerin allak bullak olduğu bir günden korkarlar (enNûr, 37)

Yine Muhammed Pârisâ Hazretleri Hicaz’a vardığında, Kâbe’nin örtüsüne sarılmış, içli içli ağlayan ak sakallı bir ihtiyarla karşılaşır Önce ihtiyarın yana yakıla Cenâbı Hakk’a yalvarmasına ve dış görünüşüne bakarak:

“?Keşke ben de böyle ağlayarak Hakk’a ilticâ edebilsem der ve adamın hâline gıpta eder Sonra onun da kalbine nazar edince görür ki, bütün duâ ve ağlamaları, fânî bir dünyâlık talebi içindir Bunun üzerine gönlü mahzun olur

İnsanlık tarihi gözden geçirildiğinde, tarihin müsbet akışlarına hep büyük şahsiyetlerin yön verdiği görülür Bu şahsiyetler; başta peygamberler, sonra o peygamberlerin yetiştirdiği büyük zâtlar, sonra da onların izinden giden Hak dostları, ilim ve irfan ehli âlimler, madde ve mânâ sultânı padişahlardır

Bunlardan biri olan Yavuz Selim Han, îlâyı kelimetullah dâvâsı uğrunda büyük cenkler ve zaferlerle dolu bir ömrün son demlerini yaşarken, arkadaşı Hasan Can yanına girer Hastalığının bir hayli ilerlediğini gören Hasan Can, hünkârın vefatının yakın olduğunu anlayıp büyük bir hüzünle:

“?Pâdişâhım! Artık Allah Teâlâ ile beraber olma zamanınız geldi herhâlde der

Yavuz Han, hayret içinde Hasan?ın yüzüne bakarak:

“?Hasan, Hasan! Sen beni şimdiye kadar kiminle beraber zannediyordun?! Cenâbı Hakk?a teveccühümde bir kusur mu müşâhede eyledin?! Sen bana bir Yâsîn oku… der Ve Yâsîn Sûresi okunurken azîz rûhunu Rabbine teslîm eder

Madde ve mânâ sultanlığını şahsında mezceden o ulu hâkânın kalbi hep Cenâbı Hak?la beraberdi… O geçilmez denilen Sina çöllerinde de beraberdi; muzaffer bir kumandan olarak Mısır?a girerken de Pâyitahta döndüğünde, yüksek bir îman firâseti sergileyip, fânîlerin alkışlarıyla gurura kapılmaktan ve Allah için yaptığı amelini zâyî etmekten titizlikle sakınırken, gönlü hep Allah ile beraberdi

Makbul bir kulluğun, hayatın her safhasında kalben Allah ile beraberliğe bağlı bulunduğunu, şu hâdise de ne güzel hulâsa etmektedir:

Bir vâiz, kürsüde âhiret ahvâlini anlatmaktaydı Cemaatin arasında Şeyh Şiblî Hazretleri de vardı Vâiz efendi, Cenâbı Hakk’ın âhirette soracağı suallerden bahsederek:

“–İlmini nerede kullandın, sorulacak! Malınımülkünü nereden kazanıp nereye harcadın, sorulacak! Ömrünü nasıl geçirdin, sorulacak! İbadetlerin ne durumda, sorulacak! Haramahelâle dikkat ettin mi, sorulacak!

Bunların ardından; “Şunlar şunlar da sorulacak! diye, hepsi de son derece mühim olan pek çok husus saydı Fakat bu kadar tafsîlâtlı îzâha rağmen, meselenin özüne dikkat çekilmemesi üzerine, Şiblî Hazretleri yumuşak bir üslûpla vâize seslendi:

“–Ey vâiz efendi! Suallerin en mühimlerinden birini unuttunuz! Allah Teâlâ esas şunu soracak:

«Ey kulum! Ben seninleydim, sana şah damarından daha yakındım; fakat sen kiminleydin?!»

Hâlidi Bağdâdî Hazretleri buyurur:

“Sakın ebedî saâdeti dünyaya değişme! Dikkatle bakarsan görürsün ki, bütün dünya, ancak biriki nefesten ibârettir

Dünyada kaldığın müddetçe şahlık sırası hep sende olsa, yine de başlangıcın baş ağrısı, âkıbetin de pişmanlıktır12

Hadîsi şerîfte buyrulur:

“Âhiretin yanında dünyanın durumu, sizden birinin parmağını denize daldırıp çıkarması gibidir Parmağı (denizden) ne çıkardıysa (âhiretin yanında) dünya işte odur (Hâkim, Müstedrek, 4319)

Ashâbı kirâm, Mekke devrinde müşriklerin zulüm ve ambargosu altında iken kendi aralarında:

“Bizler Rabbimize kul olabilmek için her cefâya katlanıyoruz Allâh’a isyân eden kâfirler ise dünyada refah içinde rahat rahat dolaşıyor, dünya menfaatlerini istedikleri gibi kullanıyorlar diye konuştular Bunun üzerine Rabbimiz, mü’minlere dünyadan çok daha hayırlı olan ukbâyı tercih etmelerini emretti:

“İnkârcıların (refah içinde) diyar diyar dolaşması, sakın seni aldatmasın! Azıcık bir menfaattir o Sonra onların varacakları yer Cehennem?dir O ne kötü varış yeridir! Fakat Rab?lerine karşı gelmekten sakınanlar için, Allah tarafından bir ikram olarak, altlarından ırmaklar akan, ebedî olarak kalacakları Cennetler vardır Ebrâr (hayırhasenat sahipleri) için Allah katındaki (nîmetler) daha hayırlıdır (Âli İmrân, 196198)

Efendimiz sallâllâhu aleyhi ve sellem de her vesîleyle;

“Esas hayat âhiret hayatıdır13 buyurarak dünyanın gelip geçici sıkıntılarına sabretmeyi, onun aldatıcı câzibelerine kanmamayı, her dâim âhiret hazırlığı ve endişesi içinde bulunmayı tavsiye etmişlerdir Nitekim bu şuur ve idrâk içinde yetişen ashâbı kirâm da Allah yolunda her türlü cefâyı safâ bilmiş, zahmetleri rahmet vesîlesi addetmişlerdir Büyük bir îman vecdi içinde; “Canım, malım, her şeyim Sana fedâ olsun yâ Rasûlâllah! demişlerdir Fânî nîmetler yerine dâimâ âhireti tercih edebilme firâsetini sergilemişlerdir

Şu hâdise, bunun sayısız misallerinden biridir:

Rasûlullah sallâllâhu aleyhi ve sellem Efendimiz?in kapısında geceleyen, O?na abdest suyunu hazırlayıp lâzım olan şeyleri getiren14 Rebîa bin Kâ?b (Ebû Firâs) radıyallâhu anh şöyle anlatır:

Rasûlullah sallâllâhu aleyhi ve sellem bir gün bana:

“?Benden iste, vereyim buyurdu Ben de:

“?Yâ Rasûlâllah! Müsâade buyurun, bir düşüneyim, durumuma bir bakayım dedim Efendimiz sallâllâhu aleyhi ve sellem:

“?Peki, düşün, durumuna bak! buyurdu

Düşündüm ve kendi kendime;

“Dünyaya âit menfaatler çabuk bitip tükenir Ben, kendim için, âhiretle alâkalı bir faydayı tercih etmekten daha hayırlı bir şey görmüyorum dedim Sonra da Efendimiz sallâllâhu aleyhi ve sellem’in huzûri âlîlerine çıktım Bana:

“?İhtiyacın nedir? buyurdu

“?Yâ Rasûlâllah! Bana şefâat et de Rabbin aleyhisselâm beni Cehennem?den âzâd eylesin! dedim Rasûlullâh sallâllâhu aleyhi ve sellem:

“?Böyle demeni sana kim söyledi? buyurdu

“?Vallâhi yâ Rasûlâllah, kimse söylemedi Lâkin durumuma baktım ve gördüm ki; dünya, ehlinin elinde durmuyor, hemen zevâl buluyor Bu sebeple âhiretim için bir şey istemek, bana daha sevimli geldi dedim

Rasûlullah sallâllâhu aleyhi ve sellem de:

“?O hâlde çok secde ederek kendin için bana yardımcı ol! buyurdu (Ahmed, IV, 59; Bkz Müslim, Salât, 226)

İşte mü?min, fânî ömür sermâyesini bu îman firâsetiyle değerlendirmelidir Düşünmelidir ki:

Allah bin sene ömür verse, meselâ 1000 yılında dünyaya gelmiş olsak ve 2000 yılına kadar dünyada saltanat sürsek, ömrümüz biteli 16 sene olurdu Yani ne kadar uzun yaşarsak yaşayalım, âhiretin yanında dünya hayatı kısacık bir fasıldan ibarettir

Âyeti kerîmede buyrulur:

“Kıyâmet gününü gördüklerinde (dünyada) sadece bir akşam vakti ya da kuşluk zamanı kadar kaldıklarını sanırlar (enNâziât, 46)

İşte önümüzde bir ibret manzarası hâlinde mezarlıklar… Nice büyük servet sahipleri orada eliavucu bomboş yatıyor Hiçbir şeyimiz olmadan geldiğimiz dünyadan, yalnız bir kefenle gideceğiz O da bir müddet sonra çürüyüp toprak olacak Bugün sahiplik iddiâ ettiğimiz hiçbir şey elimizde olmayacak Toprağın altına yalnızca müsbet veya menfî amellerimizle gömüleceğiz

Velhâsıl, fânîliği hiçbir zaman hatırımızdan çıkarmamalı, her an ölüm ve ötesine hazır olmaya gayret etmeliyiz Unutmayalım ki; Nûh aleyhisselâm kadar uzun ömürlü olsak, Süleyman aleyhisselâm kadar varlıklı olsak, Yûsuf aleyhisselâm kadar cemâl sahibi olsak, şâyet fânîliğin idrâki içinde değilsek; ziyandayız demektir

Rabbimiz, ölmeden evvel gaflet uykusundan uyanmayı nasîb eylesin Dünyanın gelgeç sevdâlarıyla ömür tüketerek âhiretini ebedî bir azap faslına çeviren bedbahtların âkıbetine dûçâr olmaktan, cümlemizi lûtf u keremiyle muhâfaza buyursun

Âmîn!

Dipnotlar:

1 Es‘ad Sâhib, Buğyetü’lVâcid, s 267, no: 98

2 Bkz Attâr, Tezkiretü?lEvliyâ, s 217, İlim ve Kültür Yayınları, Bursa 1984

3 Bkz Ali elMüttakî, Kenzü’lUmmâl, XI, 54932578; İbni Mâce, Mukaddime, 11106; Ahmed, I, 127, II, 26

4 Bkz etTevbe, 40

5 Bkz Buhârî, Tefsîr, 99; Müslim, Fedâilü?sSahâbe, 1

6 Tirmizî, Menâkıb, 20

7 Es‘ad Sâhib, Buğyetü’lVâcid, s 81, no: 5

8 Buhârî, Ezân, 18

9 Es‘ad Sâhib, Buğyetü’lVâcid, s 119, no: 15

10 elEnfâl, 24

11 K?f, 16

12 Dîvân, beyt: 452453

13 Buhârî, Rik?k, 1

14 Bkz İbni Sa‘d, IV, 313







Altınoluk Dergisi
2019 – Aralık, Sayı: 358, Sayfa: 032