Halk oyunları/ Cirit Oyunu

Ahali oyunları Cirit Oyunu Cirit,bir öteki deyimle Çavgan,Türklerin yüzyıllardan beri oynadıkları bir cet oyunudurTürkler,Orta Asya'dan Anadolu'ya bu atlı oyunu da doymuş dizgin beraberlerinde getirmişlerdirTürkler için at,mukaddes ve vazgeçilmez bir unsurdurAt sırtında doğar,beygir sırtında büyür,beygir sırtında savaşır,at sırtında ölürlerdiBeygir sütü kımız Türklerin yegâne içkisi idi Cirit Oyunu, Türklerin en büyük merasim ve sportif oyunu idiDaha daha sonra 16 yüzyılda Osmanlı Türkleri tarafından bir Savaş Oyunu olarak kabul edildi 19 yüzyılda bütün Osmanlı ülkesi ve saraylarının en büyük davet sporu ve oyunu olduCirit, benzer zaman güvenli olmayan bir oyun olduğundan 1826 yılında II Mahmut kadar yasak edildiFakat sonradan yine Osmanlı Ülkesi'nin ilk kez gelen meydan ve savaş oyunu olarak her tarafa yayıldı Cirit Oyunu,daha 4050 yıl öncesine dek Anadolu'da yaygın bir oyun olduğu halde son yıllarda yalnızca Balıkesir,Söğüt,Konya,Kars,Erzurum ve Bayburt yörelerinde yaşamaya devam etti2025 yıldan beri Konya ve Balıkesir'de tarihe karıştı Buna rağmen halen Anadolu'nun derhal her köşesinde düğünlerde ve bayramlarda köy delikanlıları ve kasaba halkı Cirit Oyunu'nu oynamaktadır Büyük şehirlerimize karşı köy ve kasabalarımızda yaşamaktadır Sinop köylerinden Gaziantep'e,Bursa'dan Antalya'ya kadar Doğu,Batı,Güney ve Kuzey Anadolu'da köylerimizin güreşle beraber cesaret ve savaş oyununu teşkil etmektedirHalkın ilgisini çekmek için cirit meydanında davullar ve zurnalar çalınırAyrıca Yurtdışı İran,Afganistan ve Türkistan Türkleri ile Türklerle meskûn öteki Asya yörelerinde de hâlâ canlılığını ve geleneğini sürdürmektedir Her yıl Ertuğrul Gazi Törenleri dolayısıyla eylül aylarının ikinci Pazar günleri Söğüt'te,farklı alanlara yönlendirilmiş şenlikler vesilesiyle de Erzurum,Kars ve Bayburt dolaylarında oynanmaktadır 1972 yılı eylül ayında Konya Turizm Derneği'nin teşebbüsüyle Konya'da bir Cirit Oyunları Şenliği düzenlenmiş,bu şenliğe Erzurum ve Bayburt Cirit Takımları katılmış ve büyük başarı sağlanmıştırCirit Oyunu Konya'da tekrar geleneksel olarak canlandırılmaya çalışılmaktadır Cirit Oyunu'nda iki ekip bulunurBu takımlar 70 ilâ 120 metre genişliğindeki bir alanda müşterek olarak alanın en arkasında 6'şar, 8'er ya da 12'şer kişi olarak dizilirlerCiritçiler bölgesel giyimleriyle atlarına binerSağ ellerine atacakları birincil ciriti,öteki ellerine de yedek ve yetecek miktarda cirit alırlar İki tarafın birinden bir atlı öne fırlar,aleyhinde dizinin önüne 3040 metre kadar yaklaşırKarşı tarafın oyuncularından birisinin adını seslenerek meydana ağırlama eder Sağ elindeki ciriti ona içten savurur,sonra geri döner,atını kendi dizisine doğru mahmuzlarKarşı tarafın gösteri edilen oyuncusu çabucak onu peşine düşüp takip eder,elindeki ciriti geri dönüp kaçan rakip elemanına fırlatır Bu defa ilk oyuncunun çıktığı banal öteki bir ciritçi onu karşılarİkinci diziden meydana çıkan, sırasındaki yerini almak için çabucak yerine dönmeye çalışırBu kere rakibi onu kovalar ve ciritini atarOyun bu nedenle sürer Cirit isabet ettiren ciritçi takımına bir rakam kazandırırEğer ciritçi attığı çavganı rakibine yok de soy isabet ettirmişse bir sayı kaybederCiritçi muhalif oyuncusundan kendisini sakınmak için dağıtılmış hareketler yapar,atın sağına soluna,karnının altına,boynuna ağar Bir Takım ciritçiler rakibi kaçıp dizisine ulaşana değin üçdört cirit savurarak isabet ettirmek suretiyle sayı toplarBu arada başına,gözüne,kulağına cirit isabet eden bazı oyuncuların yaralandığı olur Bu türlü isabetler neticesinde ölenlerin olduğu bile vakidirBu durumda ölen,er meydanında ölmüş sayılır,yakınları şikâyetçi ve dâvacı olmazBabaları ölen çocuklarıyla öğünürler öte taraftan cirit oyununda ölüm olmaması için, daha evvelleri hurma ve meşe ağacından 70100 santim uzunluğunda, 23 cm kutrunda yapılan ciritler, daha sonraları kavak ağacından yapılmaya başlanmıştır Sopaların uçları silindir şeklinde kesilerek yuvarlatılırKabukları yontulurBu isabet halinde bir yara açılmasını ve ölüm tehlikesini yok etmek için alınan bir tedbirdirSeyredenler ciritçileri ve atları teşvik için değişik şekilde bağırır,onları heyecana getirirlerCiritçiler aralarında birbirine hasım olanlar varsa,bunların karşısında tarafta yer almamasına uyarı edilir,aynı dizi içine dahil edilirler Gençler büyüklerinin bu görüşüne boyun eğerBüyükler de bu töreye uyarlarEski ciritçilerden bir komite,oyunun sonucunu ilân ederCirit sona erince,cirit oyununu düzenleyenler başarılı olanlara ödüller,ziyafetler verir Cirit Oyunu Alpaslan'la beraber Anadolu'ya girmiş sonra Avrupa'ya ve Arabistan ülkelerine sıçramıştır17 yüzyılda Fransa'da,Almanya'da ve öteki ülkelerde de Cirit Oyunu yayılmıştır id Konya Turizm Derneği'nin 1972 eylülünde düzenlediği Cirit Oyunları Şenliği dikkatleri yeniden bu milli sportif savaş oyunumuzun üstüne çekmiş bulunmaktadırBütün Yurt'da alaka görmesi ve canlanması bu cins oyunlarımız için bir kazanç olacaktır CİRİT OYUNUNDA KULLANILAN TERİMLER Değnek,Diğnek,Deynekağıtılmış yörelerde cirit oyununa verilen ad Cirit Havası:Cirit oynanırken davul ve zurna ile özel ritimlerde çalınan ezgilerin tümü ya da bir tanesine Beygir Oyunu:Ciritin Tunceli ve Muş yöresindeki adı At Oynatma Havası:Tunceli ve Muş yörelerinde ciritten önce beygir oynatma için özel ritimlerde çalınan ezgi ve ritimlere bahşedilen isim Rahvanhalkoyunlariciritoyunu5c5118fc82594gifalt :A :A :Atın iki ayakla koşar gibi benzer yanda bulunan ayaklarını benzer anda atarak yaptığı, biniciyi sarsmayan bir yürüyüş şeklidir Rahvan Beygir:Biniciyi sarsmadan yürüyen at Tırısa Kalkmakhalkoyunlariciritoyunu5c5118fc82594gifalt :A :A :Atın çaprazlama üçgenin taban olmayan kenarı atarak seri ve sarsıntılı yürüyüşüne denir Dörtnalhalkoyunlariciritoyunu5c5118fc82594gifalt :A :A :Atın en süratli koşuşu Hamle Dörtnal: Atın en hızlı koşuşunun daha ilerisinde bir süratle hedefe at sürme Adetahalkoyunlariciritoyunu5c5118fc82594gifalt :A :A :Atın düz yürüyüşü Ahestehalkoyunlariciritoyunu5c5118fc82594gifalt :A :A :Atın yavaşça, arkadaki kalçalara yüklenerek yürüyüşü At Başı: İki atın bir hizada oluşu Beygir Cambazı:Ciritte beygir üzerinde beceri ve beceri bildiren binici Beygir Oynatmak:Ciritte hüner kullanmak Sipahi, Sipah, İspahi:Bir Zamanlar Yeniçeriler vaktinde bir sınıf atlı askere denirdiFakat iyi beygir binen kişilere de beygir oyunlarında becerisi olan oyunculara da değişik yörelerde bu adlar kullanılmaktadır Seğmen Almak:Milli giysilerin yöreye ait olanlarının nikah nedeni ile Ankara dolaylarında giyilmesine denir Osmanlıhalkoyunlariciritoyunu5c5118fc82594gifalt :A :A :Atlı,süvari anlamında kullanılmaktadır Menzil:Ciritte beygir üzerinde sıra şeklinde duranlara verilen isim Alan:Cirit meydanına bahşedilen adCirit oynanan yer Şehit:Ciritte isabet alıp ölenlere bahşedilen ad Deneyimsiz :avurduğu ciriti ata değen oyuncuya denir