Hamilelik öncesı yapılması gerekenler

Sağlıklı bir gebelik dönemi geçirmek istiyorsanız gebelik* öncesinde bazı hususları yoluna katmanız gerekmektedir Sağlıklı bir gebelik dönemi geçirmeniz için yapmanzı gerekenlere bu yazımızdan ulaşabilirsiniz* Günümüzde, gebelik sırasında her annenin isterse


Sağlıklı bir gebelik dönemi geçirmek istiyorsanız gebelik* öncesinde bazı hususları yoluna katmanız gerekmektedir Sağlıklı bir gebelik dönemi geçirmeniz için yapmanzı gerekenlere bu yazımızdan ulaşabilirsiniz*
Günümüzde, gebelik sırasında her annenin isterse yararlanabileceği doğum öncesi bakım hizmetleri bulunduğundan, bebek dünyaya getirmek artık çok güvenli Bazen doğum öncesi bakım randevunuza gitmekte güçlük çekebilirsiniz İşinizden izin almanız, hiç yerinde durmayan küçük çocuğunuzu birlikte götürmeniz ya da merkez kalabalıksa sırada uzun süre beklemeniz gerekebilir Ancak bebeğinizin normal büyüdüğünden emin olmak için bunlara değer Sorun doğarsa saptanır ve hemen çözümlenir Sizi meraklandıran ya da endişelendiren bütün soruları sorun (en kolayı önceden aklınıza gelen bütün soruları kapsayan bir liste hazırlamaktır)
Kadınların çoğu doğum öncesi kontrole ilk kez gebeliğin 8 ve 12 haftaları arasında başvuruyor – aslında bu başvuru ne kadar erken olursa o kadar iyidir Doğum öncesi kontrollerin hangi sıklıkta yapıldığı sizi izleyen merkeze ya da hekime ve bulunduğunuz yere göre değişmektedir Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması merkezlerinde kadınların çoğuna gebeliğin ilk 30 haftasında dört ile sekiz haftada bir, 36 haftaya kadar iki ile dört haftada bir, daha sonra 41 haftaya kadar bir ya da iki haftada bir randevu verilmektedir
Gebeliğinizle ilgili ayrıntılar ve yapılan test sonuçları dosyanıza ve saklamak üzere size verilen bir karta kaydedilir Bu bilgiler arasında anlamadığınız bir nokta varsa, açıklanmasını isteyin
İLK GÖRÜŞME
İlk görüşmeniz en uzunu olacaktır Belki de size ilgisiz gibi görünen, ancak doktorun ya da ebenin gebeliğinizi ya da bebeği etkileyebilecek sorunları saptamasına yardım eden birçok soruyu yanıtlamanız istenecektir Bu sorular 24 sayfadaki kutuda yer alan konuları kapsayabilir
İLK GÖRÜŞMEDE SORULAN SORULAR
Sizin, eşinizin ve ailelerinizin tıbbi öyküleri Kalıtımla geçen hastalıklar için eşinizle aranızda akrabalık ilişkisi olup olmadığı sorulabilir Nereli olduğunuz sorularak, ülkemizde Akdeniz ve Güney Ege’de sık görülen ve kalıtımla geçen bir hastalık olan Akdeniz anemisi (talasemi) ya da orak hücreli anemi için kan testi yaptırmanız önerilebilir
Sizin ya da eşinizin ailesinde ikiz olup olmadığı
Varsa önceki gebelikleriniz, düşük ve kürtajlarınız
Halen herhangi bir hastalık nedeniyle tedavi edilip edilmediğiniz, alerjiniz olup olmadığı ve herhangi bir ilaç alıp almadığınız
Geçmişte geçirdiğiniz ciddi hastalık ve ameliyatlar
Âdetlerinizin düzenli olup olmadığı, son âdetinizin ilk gününün hangi tarihe denk geldiği ve âdetleriniz arasındaki sürenin genellikle ne kadar olduğu Bunların yardımıyla bebeğin olası doğum tarihi hesaplanacaktır
Sizin ve eşinizin ne iş yaptığınız ve konutunuzdaki yaşam koşullarına ilişkin sorular sorularak bebeğinizi etkileyebilecek etmenler olup olmadığı da araştırılabilir
Vücut ağırlığı kontrolü
İlk görüşmenizde kilonuz saptanır Gebelik sırasında 10125 kg alabilirsiniz; başlangıçta ortalamadan zayıfsanız daha fazla kilo almanız mümkündür Mide bulantılarınız varsa, ilk üç ayda biraz kilo verebilirsiniz Gebeliğin sonlarına doğru vücut ağırlığında ani bir artış preeklampsi belirtisi olabilir
Genel muayene
Doktor ya da ebe kalbinizi ve akciğerlerinizi muayene ederek genel olarak sağlıklı olup olmadığınızı araştıracaktır
Vajinal muayene: Vajinal muayene doktorun rahim büyüklüğünü saptamasına ve gebeliğin hangi evrede olduğunu tahmin etmesine olanak verir Bacaklarınızı bükerek ve dizlerinizi ayırarak sırtüstü yatmanız, jinekolojik muayene masası varsa bacaklarınızı yanlardaki desteklere yerleştirmeniz istenir Daha sonra doktor bir elinin iki parmağını vajinanıza yerleştirir ve diğer eliyle yavaşça karnınıza bastırır Muayene ağrılı değildir ve gevşerseniz rahatsızlık hissetmezsiniz Büyük bir olasılıkla 36 haftaya kadar bir daha vajinal muayene yaptırmanız gerekmeyecektir
Boy ölçümü: Boyunuz ve ayak ölçüleriniz leğen kemiği boyutlarınızı gösteren iyi bir ölçüttür Leğen kemiğinin küçük olması bazen doğumun güç geçmesi anlamına gelir Boyunuz 152 cm’nin üzerindeyse ve bebeğiniz çok büyük değilse herhangi bir sorunla karşılaşmazsınız
Kan testleri: Birinci görüşmede aşağıdaki kutuda belirtilen testlerin yapılması için kan vermeniz istenecektir
HER GÖRÜŞMEDE YAPILACAKLAR
Karın muayenesi
Her görüşmede karın muayenesi yapılarak rahmin üst bölümünün bulunduğu yer saptanır, bu da bebeğinizin büyüme hızı konusunda bir fikir verir
Gebeliğin daha sonraki dönemlerinde karın muayenesinde bebeğin baş aşağı dönüp dönmediği, son haftalarda da başın leğen bölgesine inerek yerleşip yerleşmediği de araştırılacaktır
İdrar testleri
Birinci görüşmede ve 28 haftadan sonra her görüşmede sizden bir orta idrar örneği vermeniz istenerek, idrarda şeker ve protein aranabilir Gebeliğin son üç ayında idrarda protein saptanması preeklampsi belirtisi olabilir
Orta idrar örneği için, mikroptan arındırılmış bir gazlı bezle temizlenmeniz, daha sonra idrarın ilk kısmını tuvalete yapmanız, kalanını da mikroptan arındırılmış bir kaba almanız istenecektir
KAN TESTLERİ
Kan testleri şunları araştırmak için yapılır:
Kan grubunuz ve Rh (rhesus) grubunuz Eğer siz Rh negatifseniz ve bebeğiniz Rh pozitifse, bebekte daha sonra ortaya çıkabilecek sorunları önlemek için doğumda bir iğne yapılacaktır
Kansızlığınız olup olmadığı (kansızsanız demir tabletleri almanız önerilecektir)
Kızamıkçığa karşı bağışıklığınız olup olmadığı
Frengi ya da hepatit B gibi tedavi edilmezse bebeğe zarar verebilecek bir hastalığınız olup olmadığı
Kan basıncı
Gebeliğin ikinci yarısında kan basıncının (tansiyonun) yükselmesi preeklampsi belirtisi olabilir Ancak herkesin kan basıncında iniş çıkışlar olabilir Özellikle muayeneye yetişmek için koştuysanız ya da heyecanlıysanız, kan basıncınız normalden yüksek çıkabilir Bu nedenle, kan basıncınız yüksek çıkarsa tansiyonunuz ikinci kez ölçülebilir
ŞEKER HASTALIĞI VE GEBELİK
Şeker hastalığınız varsa doktorunuz kan şekerinizin düzenli olarak kontrol edilmesini sağlayacaktır Ayrıca gebeliğin son 10 haftasında kan şekerinizin tam olarak denetim altında tutulabilmesi ve bebeğinizin dikkatle gözlemlenebilmesi için hastanede yatmanız talep edilebilir Denetim altına alınamayan şeker hastalığı bebeğin ölü doğmasına ya da bebekte bir anormallik gelişmesine neden olabilir Ancak kan şekeri denetim altında tutulursa, bu riskler neredeyse tümüyle ortadan kaldırılabilir
Elleriniz ve ayak bilekleriniz
Gebeliğin sonlarına doğru kadınların çoğunda ayak bilekleri akşamları biraz şişer Bununla birlikte ellerde ve ayak bileklerinde aşırı şişme preeklampsi belirtisi olabilir
Kan basıncı ölçümü
Bebeğin kalp seslerinin dinlenmesi
Bebeğinizin kalp sesleri 14 haftadan sonra dinlenebilir Bunun için kalp seslerini sizin de duyabileceğiniz kadar yükselten kutu biçiminde bir alet kullanılır
Ultrason görüntülemesi
Ultrason, ses dalgaları kullanılarak bebeğin ana rahmindeki fotoğrafının görüntülendiği güvenli ve ağrısız bir testtir Merkezlerin çoğunda gebelik sırasında en az bir kez ultrason yapılması sağlanacaktır Genellikle biri olası doğum tarihinizi belirlemek amacıyla gebeliğin 1113 haftaları arasında, diğeri ise bebeğin büyüme ve gelişiminin normal olup olmadığını belirlemek amacıyla 20 haftada olmak üzere iki kez ultrason yapılmaktadır Bebeğin cinsiyeti bazen bu aşamada saptanabilir, ancak öğrenmek istediğinizi söylemedikçe bu bilgi size verilmez Bazı hastane lerde 35 yaşın üzerindeki kadınlara 1113 haftalar arasında özel bir boyun kıvrımı görüntülemesi yapılmaktadır Bununla bebekte Down sendromu riski olup olmadığı araştırılmaktadır Daha önce düşük yaptıysanız ya da ağrı ve kanamanız olduysa, size 611 haftalar arasında çok erken bir ultrason görüntülemesi de önerilebilir
Güvenli ve ağrısız bir test olan ultrasonda ses dalgaları kullanılarak bebeğin ana rahmindeki fotoğrafı görüntülenmektedir
Gebeliğin ilk başlarında ultrason görüntülemesi yapılıyorsa, idrar kesenizin dolup rahmi yukarı iterek daha iyi görünmesini sağlaması için, gelmeden önce bol miktarda su içmeniz istenecektir
Karnınızın üzerine ince bir jel sürülür ve transdüser adı verilen küçük bir alet yavaşça karnınız üzerinde dolaştırılır Küçük ekrandaki görüntüyü siz ve eşiniz seyredebilirsiniz ve karnınızın içinde hareket eden bebeğin görüntüsü, size belki de ilk kez bunun gerçekten bir bebek olduğu duygusunu verebilir Merkezlerin çoğunda size bu resmin bir kopyası da verilecektir
ÖZEL TARAMA TESTLERİ
Hepsi olmasa da, anormalliklerin çoğu özel kan testleriyle ya da amniyosentezle saptanabilir Size önerilen testlerin bazıları bebeğinizin normal gelişmeme riskinin ortalamanın üzerinde olup olmadığını araştırmaya yöneliktir Tarama testlerinden birinin pozitif çıkması durumunda, yeni testler yapılacaktır ve bebeğinizde ciddi bir anormallik olabileceği düşünülüyorsa size gebeliğin sona erdirilmesini talep etme olanağı tanınacaktır
İstemiyorsanız bu testleri yaptırmak zorunda değilsiniz Ancak sonuç ne olursa olsun gebeliği sürdüreceğinizden emin olsanız bile, bu tarama testlerini yaptırmanızda yarar vardır
Büyük bir olasılıkla bu testlerin sonuçları bebeğinizin normal olduğunu göstererek, her anne baba gibi sizi rahatlatacaktır Aksi durumda da bebeğinizin özel gereksinimleri için kendinizi ve ailenizi hazırlamaya zamanınız olacaktır
Serum tarama testleri
Gebeliğin 1618 haftalarında serumda tarama testi yapılması önerilebilir Bu testlerde kandaki alfafetoprotein (AFP) ve diğer kimyasal maddeler ölçülür ve bebeğinizde spina bifida ya da Down sendromu gibi bir kromozom anormalliği riski değerlendirilir
Size test sonucunun pozitif olduğu söylenirse, bunun mutlaka bebeğinizde bir anormallik olduğu anlamına gelmediğini unutmayın Pozitif test sonucu yalnızca anormallik riskinin normalden biraz daha yüksek olduğunu gösterir Çoğu zaman pozitif test sonucu gebeliğin sanılandan daha ileri ya da daha geri bir evrede olduğu anlamına gelir, hatta bu sonuç ikiz bebekleriniz olmasına da bağlı olabilir Bundan sonra herhangi bir sorun olmadığından emin olmak için, size amniyosentez gibi başka testler yapılması önerilecektir Test sonucu pozitif çıkan kadınların büyük bir çoğunluğunda bebekler bütünüyle normaldir
Amniyosentez (1418 haftalar)
Amniyosentez Down sendromu ya da spina bifida gibi anormalliklerin saptanmasında kullanılabilir Bu testte ufak bir düşük riski vardır (ultrason kılavuzluğunda yapılan amniyosentezde yaklaşık %051 arasında), dolayısıyla bu test herkese yapılmaz Ancak yaşınız 37’nin üzerindeyse, Down sendromlu bebek riskiniz yüksekse, ailenizde spina bifida öyküsü varsa ya da serum testiniz pozitif sonuç verdiyse, size bu test önerilebilir
Amniyosentez Down sendromu ya da spina bifida gibi anormalliklerin saptanmasında kullanılabilir
Önce ultrasonla plasentanın durumu belirlenir Sonra doktor boş bir iğneyle karın duvarından rahme girer ve bebeğin hücrelerini içeren bir sıvı örneği alır
Bu testte hücrelerde bir anormallik olup olmadığı araştırılır, ancak sonucu almak üç haftayı bulabilir Bu testle bebeğinizin cinsiyeti de anlaşılır, ancak öğrenmek istediğinizi bildirmezseniz bu bilgi size verilmez
Koriyon villus örneği alma (1012 haftalarda)
Bu testle Down sendromu, orak hücreli anemi ve Akdeniz anemisi gibi kalıtımla geçen bazı hastalıkları gebeliğin erken evresinde saptamak mümkündür Sonucun pozitif çıkması durumunda gebeliği sona erdirme konusunda bir karar verilebilir Bu testte içi boş bir iğneyle genellikle vajinadan rahme girilerek gelişmekte olan plasentadan küçük bir parça alınır Test ağrısızdır ve 1020 dakika sürer
Bu testte düşük olasılığı amniyosentezden daha yüksektir (yaklaşık %2), bu nedenle test yalnızca yüksek risk altındaki kadınlara önerilmektedir
ÖNEMLİ NOKTALAR
İlk gebelik görüşmesinde size pek çok soru sorulacaktır
İlk görüşmedeki incelemelerde genel sağlık muayenesi, vajinal muayene ve kan testleri yapılır, boy ölçülür
Her görüşmede vücut ağırlığı ölçülür, karın muayene edilir, idrar testi yapılır ve kan basıncı ölçülür
Özel tarama testleriyle anormal bebek riski yüksek olan vakalar saptanır; zorunlu olmamakla birlikte, bunlar yararlı olabilir
Yaşınız 37’nin üzerindeyse bazı özel testler yapılması istenebilir
h 3Hamilelik öncesı yapılması gerekenler