Hanefi mezhebi hakkında kısa bilgi

Hanefi mezhebi hakkında bilgi verir misiniz?

Kurucusu Ebu Hanife ’ye nisbetle anılan Hanefilik günümüzde de en fazla bağlısı bulunan fıkıh mezhebidir



Hanefi mezhebinin kurucusu Ebu Hanife 80699 yılında Kufe ’de dünyaya gelmiştir Babası bez tüccarı olan Ebu Hanife bir taraftan baba mesleğini sürdürürken öteki yandan Kufe ’de birçok alimden ders alarak yetişmiştir 18 sene fıkıh dersi gördüğü Hammad b Ebi Süleyman onun en kayda değer hocasıdır Hocası Hammad ’ın vefatından daha sonra Kufe ’de onun ders kürsüsüne oturmuştur 30 yıl kadar süren ders halkasına katılan talebe sayısının 4000 ’i aştığı ve bunlardan minimum 40 kadarının içtihad derecesine ulaştığı kabul edilmektedir



Emeviler ve Abbasiler devrini yaşayan Ebu Hanife bu çalkantılı dönemlerde çoğu sıkıntılara maruz kalmış, kendisine öneri edilen devlet görevlerini kabul etmemiştir Kufe ’de derslerini sürdüren Ebu Hanife, halife Ebu Cafer elMansur göre aralarındaki uyuşmazlık sebebiyle hapse atılmıştır Hapiste öldüğüne dair bilgiler nakledilmekle birlikte, sürgün hayatı yaşadığı Kufe ’deki evinde h 150767 yılında ölüm etmiştir



Çoğu menakıb kitabında kendisinin sahabeden kimselerle görüştüğü ve tabiundan olduğu zikredilmektedir Ebu Hanife künyesiyle ilgili olarak kaynaklarda daha çok, “Hanifenin o zaman Irak ’ta bir çeşit it olduğu ve Ebu Hanife ’nin yanında çoğu vakit it taşıdığından nedeniyle bu künyeyle anıldığı zikredilir Bunun yanına hanifenin boyun eğen ve dini Allah ’a özgüleyen anlamında “hanif kelimesinin müennesi olduğu ya da Ebu Hanifenin Hanife isminde bir kızı olduğu rivayetleri de kaynaklarda geçmektedir Fakat Ebu Hanife ’nin kaynaklarda Hammad isimli oğlu haricinde kız veya erkek başka bir çocuğunun varlığından laf edilmez



Ebu Hanife Abdullah İbn Mes ’ud ’dan kendisine değin gelen dönemdeki Irak rey ekolüne mensup alimlerin mirasını bir içtihat meclisi niteliğindeki ders halkalarında geliştirip sistemli ışık halkası getirerek sonradan İslam aleminde bağlısı en fazla olacak fıkıh mezhebinin birincil temellerini atmıştır Hanefi mezhebinde Ebu Hanife ’nin ders halkalarında yetişen Ebu Yusuf, Muhammed ve Züfer gibi alimlerin son derece kayda değer yeri vardır Zira bu ilk nesil mezhep alimleri kendisinden fazla fazla kitabın naklolunmadığı Ebu Hanife ’nin görüşlerini tedvin ederek, mezhebin görüşlerinin yazılmasında ve sistemli ülkü getirilmesinde büyük rol oynamışlardır



Ilk tür alimlerinin ve bunu takibeden bir iki asırlık zamandaki Tahavi, Kerhi, Cessas, Kuduri ve Debusi gibi alimlerin manâlı katkılarıyla mezhep tamamen oluşmuş ve İslam aleminin değişik yerlerinde görüşleri tez yayılmıştır Ebu Yusuf ’un Abbasiler devrinde kadı ’lKudat ’lık makamında bulunması mezhebin resmi bir özellik kazanmasına sebep olmuş, aynı şekilde İslam tarihindeki en uzun ömürlü devletlerden Osmanlı Devleti ’nin de resmi mezhebinin Hanefi mezhebi olması mezhebin yayılmasına hizmet etmiştir



Hanefi mezhebi meselelerin çözümünde nasların yanında reye de yer vermesi, bu nedenle naslar ile rey arasında akla uygun bir denge kurmaya çalışması, istihsan metoduna sıklıkla başvurması gibi özellikleriyle öteki mezheplerden ayrılmaktadır Hanefi mezhebinde öteki mezheplerden öbür olarak mezhep kitaplarında, farazi fıkıh meselelerine de yer verilerek teorik fıkhın ve fıkıh biliminin metodolojisi olan fıkıh usulünün gelişmesine büyük katkı sağlanmıştır



Başlıca hatlarıyla tasvir etmek gerekirse günümüzde Türkiye, Balkanlar, BosnaHersek, Ukrayna, Kırım, Azerbaycan, Kafkasya, Kazan, Ofa, Ural, Sibirya ve Türkistan Türkleri, Çin, Mançurya ve Japonya Müslümanları, Afganistan, Horasan, Belucistan, Siyam (Tayland), Hint, Keşmir, Pakistan ekseriyetle Hanefi ’dir Yemen, Hicaz, Mısır Filistin, Cezayir ve Tunus ’ta Hanefi ’lerin sayısı oldukça eksik, Etiyopya, Suriye ve Irak ’ta ise nispeten daha fazladır (Geniş bilgi için TDV İslam Ansiklopedisi ’nin “Hanefi Mezhebi maddesine bakılabilir) *