Haremde Maaş Sistemi Nasıldır

Haremde Ücret Sistemi Nasıldır,






İmparatorluğun hazinesi içerisinde harem sakinlerine ayrılan maaşlar (mevacib) kurumun kendi içerisindeki hiyerarşiyi ortaya koyması bakımından epeyce önemlidir yine de alınan bu ücret kişilerin tüm servetinin göstergesi olmasa bulundu konumun önemini vurgulamaktaydı

Harcı Hassa defterleri incelendiğinde kaşımıza üç kısımdan oluşan bir tablo çıkmaktadır Ilk grup valide sultan, haseki sultan ,padişah kızları ve şehzadelerden oluşan yani sultan lakabını taşıyan elit ve en üstteki kısımdır sonra ise kurumun en önemli görevlilerinden biri olan baş kethüda ve padişahın süt annesi olan daye hatun gelmektedir En alt kısım ise en kalabalık bölümü yaratıcı hizmetçi kadrosunu oluşturmaktadır

Verasette dahil olmak üzere harem kurumu içerisindeki her türlü düzenleme ve idari işlerden sorumluluk sahibi olan valide sultanın tartışmasız konumunu aldığı maaşla da kendini belirlenmiş etmektedir Hürrem Sultan ’dan sonradan haremi yöneten birincil valide sultan olan Nurbanu ’nun günlük 2000 akçelik bir maaşı bulunmaktadır

Safiye Sultan ’nın maaşı ise oğlu III Mehmet göre jurnal 3000 akçeye çıkartılmasıysa tahta çıkmasından bir buçuk yıl sonraya yani Eğri seferi için İstanbul ’dan yola çıkılmasının derhal öncesine rastlarBu yükseltme hiç şüphesiz padişahın yokluğunda kendisine bahşedilen otoritenin işaretidir Sefer dönüşündeyse maaşın eski haline çevrilmediği görülür

IIIMehmet ’in ölümünden daha sonra eski saraya çekilen Safiye Sultan yeniden jurnal 3000 akçe maaş almaya devam etmiştir O sırada tahtta olan 1 Ahmet ’in annesi ise 1000 akçe maaş almaktaydı Bunun nedeni olarak da babasının her konuda annesinin gölgesinde kalmasını eleştiren padişahın makamın gücü ve otoritesini sınırlandırmak için böyle bir harekette bulunmuştur

daha sonra tahta meydana çıkan 1Mustafa ’nın annesi ismi tanım kaynaklarında geçmez Tekrar günde 3000 akçe ücret almıştır Bunun nedeninin de oğlunun zeka olarak yönden yetkisiz olması nedeniyse sahip olduğu sorumluğun bir göstergesi olarak benimsemek olası

Kösem Sultan iki oğluna yirmi beş yıl baştan başa valide sultanlık yapmış ve harika bir güce kavuşmuştur 1648 yılında İbrahim ’in tahttan indirilmesi ve yerine yedi yaşındaki oğlu IVMehmet ’in geçirilmiş olsa da Validei Muazzama olarak anılmaya ve gücünü korumaya devam etti Valide Sultan olan Turhan 2000 akçe ücret alırken Kösem 3000 akçe ücret almaya devam eder Kösem Sultan ’ın saray içerisindeki bağımsızlık savaşın kaybetmesi ve 1651 yılında öldürülmesinden sonradan haremin tek hakimi olarak Turhan Sultan ’nın maaşı 300 akçeye yükseltilir

Devletin en yüksek ve stratejik kurumlarında devir bölge şeyhülislam için günde 750 akçe, Rumeli Kazaskeri için günde 572 akçe, Anadolu Kazaskeri için 563 akçe, yeniçeri ağası için 500 akçedir İmparatorluğun sahibi olarak görülen padişahın bile jurnal cep harçlığı 1000 akçedir Padişah ve annesinin maaşları arasındaki bu oran valide sultanlığın önemini tamamen gözler önüne sermektedir

Haseki Sultan: Tahta geçecek olan şehzadenin annesi olarak konumu harem içerisinde valide sultandan derhal sonra gelmektedir 1575 yılında IIIMurat tahta çıktığında hasekisi Safiye Sultan jurnal 750 akçe ücret alamaya başlar O dönem içerisinde Safiye ’nin maaşına yaklaşabilen tek birey Murad ’ın halası yani Kanuni ve Hürrem ’in kızı olan Mihrimah Sultan ’dı Kanuni ’nin Manisa ’da ancak şehzadelik döneminde annesi Hafsa Sultan günde yalnızca 200 akçe almaktaydı Kanuni ’nin resmi nikahlı eşi olan Hürrem ’in aldığı 2000 akçelik maaş kendisinden sonra hiçbir hasekiye verilmemiş sadece valide sultanlara atama edilen bir arz olmuştur Bu uygulamadaki iki istisnaya ise Nurbanu(1000 akçe) ve Safiye ’de(700 akçe) rastlanır Padişahın eşleri aralarında ayrım yani hasekilik makamı kalktığında bile eşlerin konumu kız kardeşlerden üstün oldu İbrahim ’in kız kardeşleri Ayşe Fatma ve Hanzade Sultanlar günde 400 akçe maaş alırken iki cariyesi günde 1000 ve 1300 akçe ücret almaktaydı 17yy!a baktığımızda ise hasekilerin aldığı günlük yüz akçe ücret makamın önemini ayrıntılarıyla yitirdiği anlamına geliyor

Sultanlar ve Şehzadeler
Sultanların saray içerisinde ancak konumu önemli bir role sahip olan devlet adamlarıyla evlenmesiyle artmaktaydı Saray içerisinde bekar olarak hayatını sürdüren bir sultan kızı günlük 100 akçe ücret alırken evlendikten daha sonra bu ücret 300 yada 400 akçeye çıkardı Bu durum yalnızca sultan kızları için değil şehzadeler içinde aynıdırSüleyman Manisa sancağında günde sadece 67 akçe sarayda yer alan evlenmemiş kız kardeşi 40 akçe maaş almaktaydıSaray içinde yaşayan bir şehzadenin maaşı hiçbir zaman 100 akçenin üstüne çıkmamıştır Toprak veya herhangi bir dış kaynakla beslenmeyen maaşları harem içindeki diğer kişilere oranla oldukça düşük olmasının nedeni henüz saraya bir hizmette bulunmamalarından kaynaklanmaktaydı

Daye Hatun
Padişahın süt annesi konumundaki bu kadınlarla padişah arasındaki ilişki ara sıra tam manasıyla bir anne oğul ilişkisi gibi gelişebiliyor Fatih dayesi Ümmü Gülsüm ’e İstanbul ve Edirne ’de cami yaptırabilecek değin gelir vermiştir Bunda padişahın annesinin ufak yaşta ölmesinin de etkisi bulunmaktadır II Osman ’nın dayesiyse valide sultanın ölümünden daha sonra iki yıl ona yol gösterici bir konumda bulunduğu dönemde günde 1000 akçe ücret almıştır IIBeyazıd ise kızlarından birini dayesinin oğullarından biriyle evlendirir Şemsi Ahmet Paşa bununla beraber sultanın yakın bir arkadaşı olmasıyla tanınmaktaydı III Mehmet ’in dayesinin kızıysa yalnızca birkaç gün sadrazamlık yapan Mehmet Paşa ile evliydi



Kethüda Kadın
Haneden ailesiyle aracısız olarak bir bağı bulunmadığı halde elit emin arasına girmeyi başarmıştır Benzer padişahın süt annesi Daye Hatun gibi Kethüda Hatun ’da ilk dönemlerden beri manâlı bir yere sahip olmuşturMakamın başlıca görevi padişah ve valide sultanın hizmetlerini yerine getirecek olan seçkin bir grubun eğitiminden sorumlu olmaktı

II Bayezit ve I Selim saltanatlarından sonradan Harcı Hassa defterlerinde yerini alır Makamda yer alan en güçlü kethüda ise IIIMurad döneminde sarayda yer alan Canfeda Hatun ’dur Nurbanu Sultan önce oğluna haremin yönetimi ona bırakmasını söylemiş IIIMurat ’ta annesinin vasiyetini yerine getirmiştir Kendisinin emeklilik maaşı günde 100 akçe olmuş daha sonra üstlendiği imar işleri için beceriksiz kaldığı anlaşıldığında yükseltilmiştir Aile üyelerinden sayılmasının bir başka nedeni de hem padişah annesi keza de valide sultan ’a vekalet edebilmeleriydi




Hanehalkı: Sarayın üstteki kısımlarındaki elit aile hanesinin artış göstermesiyle hane haklının da çoğalması olmuştur Burada hane halkı ve hizmetkarlar olarak karşımıza çıkarlar Hizmetkarlar sarayın günlük işleriyle ilgilenen en daha aşağı seviyede fakat üyelerinden oluşuyordu Bunlara da kadınsı esir anlamına gelen cariyeler olarak bilinirlerdi Hane halkı terimi ise cariyelerden konum ve ücret olarak bir üstteki noktada bulunan mevki sahibi olan harem halkı için kullanılıyordu Bu grup haremdeki kaba işleri yapanlardan oluşmakla beraber saraya yeni küskün ve az önce eğitim aşamasındaki kızlardan da oluşmuş olabilir Ücret seviyelerindeki farklar ödev bölümünün bir sistem şeklinde olduğunu düşündürmektedir *