harikalarla dolu yıldız

Güneş yüzeyinin NASA uydusu TRACE tarafından Eylül 2000'de çekilen bu görüntüsü ele avuca sığmaz gibi görünebilir; oysa bilimciler bunu Güneş'te sakin bir günolarak nitelendiriyor Bir başka deyişle, güzel halkaların görüldüğü, ama patlamaların ve koronal kütle atımlarının olmadığı bir gün TRACE ve SOHO gibi uyduların Güneş dinamiklerini anlamada yeni ufuklar açmasına karşın, Güneş hâlâ birçok sırrı barındırıyor Fırtınalı yıldızımız bir Güneş fizikçisinin deyişiyle çapraşık, gizemli ve edalı



Güneş, yıldızımızı sürekli izleyen Güneş ve Heliyosfer Gözlemevi (SOHO) için hiç batmıyor SOHO'nun En Uç Morötesi Görüntüleme Teleskopu, Güneş'in Dünya atmosferi tarafından engellenen yüksek enerjili dalga boylarını kaydediyor Yapay renkle maviye boyanmış olan görüntü normalde gri renkte Beyaz alanlar Güneş lekelerinden, halkalardan ve çıkıntılar nedeniyle Güneş'in manyetik açıdan en aktif olduğu bölgeleri gösteriyor Güneş'in manyetik aktivitesi (ve de Güneş lekelerinin sayısı) ortalama olarak her 11 yılda bir doruk noktaya çıkıyor Kasım 1998'de çekilmiş bu görüntüde, döngü Güneş maksimumu olarak bilinen doruk noktadan yaklaşık iki yıl ötede Bu noktaya ulaşıldığında, her iki yarıküredeki manyetik aktivite ekvatorun daha yakınına gelmiş ve daha çalkantılı bir hal almış olacak; bunun sonucunda yeryüzündeki yaşamımızı etkileyebilecek fırtınalar ortaya çıkacak



Güneş'in yaydığı en güçlü fırtınalar, koronal kütle atımları (CME) Güneş gazları öylesine sıcak ki, elektrik yüklenerek plazma denilen madde haline bürünüyor Plazma ve Güneş'in manyetik alanı arasındaki etkileşim, Güneş maksimumu sırasında en çarpıcı boyuta varıyor Manyetik alan çizgileri aşırı enerjiyle yüklü hale gelip koptuğunda, çok büyük bir plazma bulutu, yani bir CME saatte sekiz milyon kilometrelik bir hızla uzaya doğru fırlıyor Bunun etkisiyle Dünya'daki manyetik alanın deforme olması, uyduları plazmanın hasar yaratıcı parçacıklarına açık duruma getiriyor Uygun koşulların bir araya gelmesiyle, bir CME'nin manyetizması Dünya'nın manyetik alanına bağlanabiliyor ve bunun sonucunda atmosferin üst katmanına yeterince enerjinin itilmesi elektrik hatlarında kesintilere yol açabiliyor SOHO'nun 27 Şubat 2000'de gözlemlediği bu CME doğrudan dünyaya yönelmemişti


Güneş uzmanları en son Güneş maksimumunun yol açtığı ilk büyük çaplı fırtınayı Bastille Günü baskını olarak anıyor 14 Temmuz 2000'deki güçlü bir güneş patlamasını, yüksek enerji yüklü protonların yaylım ateşi izledi Resimde bu salvo, SOHO'nun yapay tutulma kameralarının birinde bulunan elektronik detektörlere yönelen bir karbombardımanı gibi görülüyor Patlamaların sadece küçük bir yüzdesi, Dünya'ya yaklaşık 15 dakikada ulaşan yüksek enerji yüklü protonları yaratır Atmosferimiz bizleri korusa da, bu parçacıklar uydulara zarar verebilir ve uzayda dolaşan bir astronotu öldürücü dozda radyasyona maruz bırakabilir

kaynak bilim