Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
1936 yazından itibaren patlak veren Sancak (Hatay) Anlaşmazlığı, esasen bir turlu bir duzene girememiş olan TurkFransız ilişkilerinde yeni bir buhran doğurdu Turkiye ile Fransa arasında 20 Ekim 1921'de imzalanan Ankara Antlaşması ile, Suriye sınırları icinde bırakılan İskenderun Sancağı'na ozel bir idare şekli tanınmıştı Turk parası resmi para birimi olacak ve Sancak halkı milli kulturlerinin korunmasında her turlu kolaylıktan yararlanacaktı
Fransa'nın mandater devlet olarak Suriye'ye yerleşmesi kolay olmadı ve bir hayli uğraştı Avrupa buhranlarının gidişatı karşısında Fransa, Suriye ve Lubnan ile ilişkilerini yeni bir duzene sokarak 1936 Eylulunde Suriye'ye ve 1936 Kasımında da Lubnan'a bağımsızlık verdi Ancak Suriye'ye bağımsızlık veren ve Suriye ile Fransa arasında ittifak kuran 1936 Eylul Antlaşması'nda İskenderun Sancağı hakkında hicbir hukum yoktu Yani Fransa Suriye'den cekilirken, Sancak uzerindeki yetkilerini Suriye'ye terketmekteydi
Turk Hukumeti bu durumu kabul etmedi ve Milletler Cemiyeti Konseyi'nin toplantısı sırasında, Eylul ayında, Cenevre'de Fransa ile yapılan goruşmeler gelişme gostermeyince 9 Ekim 1936'da Fransa'ya verdiği resmi bir notada, Suriye'ye yapıldığı gibi, İskenderun Sancağı'na da bağımsızlık verilmesini istedi
Ataturk de 1 Kasım gunu Buyuk Millet Meclisi'ni acış konuşmasında, Bu sırada milletimizi gecegunduz meşgul eden başlıca buyuk mesele, hakiki sahibi oz Turk olan İskenderun, Antakya ve havalisinin mukadderatıdır Bunun uzerinde, ciddiyet ve katiyetle durmaya mecburuzdiyordu
Fransız Hukumeti 10 Kasımda verdiği cevapta, Sancak'a bağımsızlık vermenin Suriye'yi parcalamak demek olacağını ve mandater devlet olarak da buna yetkisi bulunmadığını bildirdi Bundan sonra iki hukumet birbirilerine birer nota daha verdi ancak goruşlerde herhangi bir değişme olmadı
Bu arada Fransa, meselenin Milletler Cemiyeti'ne havalesini teklif etti ve Turkiye de bu teklifi kabul etti Turkiye ile Fransa arasında bu tartışmalar olurken, bir yandan Turk kamuoyu, ote yandan da İskenderun'daki halk heyecanlanmış ve İskenderun'da halk ile polis arasında catışmalar olmuştu
Ataturk, Ocak 1937'de Konya'ya ve oradan da Ulukışla'ya kadar bir seyahat yaptı Ankara'ya donduğu zaman kabinenin toplantısına başkanlık etti TurkFransız ilişkileri gergin bir safhaya girmişti Milletler Cemiyeti meseleye 14 Aralık 1936'dan itibaren el koydu ve yapılan tartışmalardan sonra ve ozellikle İngiltere'nin de arabuluculuğu ile Konsey, 27 Ocak 1937'de Sancak icin bir statu kabul etti Bu statuye gore İskenderun Sancağı, icişlerinde tamamen bağımsız, dışişlerinde Suriye'ye bağlı, kendine ozgu bir anayasa ile idare edilen ayrı bir varlık(entité distincte) olacaktı Burası Milletler Cemiyeti'nin gozetimi altına konacak ve bu gozetim bir Fransız vasıtasıyla yurutulecekti Fransa ile Turkiye bir anlaşma yaparak, Sancak'ın toprak butunluğunu birlikte garanti altına alacaklardı Bundan sonra Sancak, Hatay adını alacaktır
Milletler Cemiyeti, Hatay icin bir anayasa hazırlamak uzere bir de komisyon kurmuştu Bu komisyonun, Turkiye ile Fransa'nın da goruşlerini alarak hazırladığı anayasa, Milletler Cemiyeti Konseyi tarafından 29 Mayıs 1937'de kabul edildi Aynı gun, Turkiye ile Fransa arasında da, Hatay'ın toprak butunluğunu ortak garanti altına alan anlaşma imzalandı
Ancak bu anayasa ve anlaşmaları bağımsız Hatay'da uygulamak kolay olmadı Hatay'daki Fransız temsilcisi, bunların uygulanmasını kostekleyici tedbirler alma yoluna gitti Bağımsızlık dolayısıyla halk, gosterilerde bulunmak isteyince Fransa'nın somurge memurları bunu da onlemek istediler ve polisle halk arasında yeniden cartışmalar oldu
Ote yandan Fransızlar, Hatay'daki diğer azınlıkları Turklere karşı da kışkırtma yoluna gittiler Turk kamuoyu yine galeyana geldi Turkiye'de Fransa aleyhine kuvvetli bir eğilim belirdi ve TurkFransız ilişkileri yine bozuldu Suriye halkı da Hatay'a bağımsızlık verilmesinden oturu hukumeti eleştirdi ve Suriye'nin bazı şehirlerinde hukumet aleyhine gosteriler yapıldı
Hatay Anayasası, 29 Kasım 1937'de yururluğe girecekti ve ilk iş olarak secimlerin yapılması gerekiyordu Ancak bu şartlar icinde secimler yapılamadı Diğer yandan secim sistemi meselesinde Turkiye ile Fransa arasında goruş ayrılığı cıktı Bunun uzerine Milletler Cemiyeti'nin kurduğu bir komite, Turkiye'nin de itirazlarını goz onunde tutarak bir secim tuzuğu hazırladı ve secimlerin 15 Temmuz 1938'e kadar tamamlanmasına karar verdi
1938 Mayısı başından itibaren secmen listelerinin hazırlanmasına başlandı Ancak Fransız memurlarının davranışı, Hatay'da olayların yeniden şiddetlenmesine sebep oldu Turkiye, Hatay sınırlarına 30,000 kişilik bir kuvvet gonderdi Gerek bu durum karşısında, gerek Avrupa olaylarının gittikce buhranlı bir hal alması dolayısıyla, Fransa, Hatay meselesinde Turkiye'ye karşı daha yumuşak bir tutum almayı tercih etti ve Hatay'ın Fransız valisini geri cekip yerine bir Turk vali tayin etti Bunun uzerine durum biraz sakinleşti
Almanya'nın 1938 Martında Avusturya'yı ilhakı, Fransa'nın Hatay meselesindeki politikasını da etkilemiştir BerlinRoma Mihverinin ağırlığını gittikce artırmaya başladığı bir sırada, Fransa'nın Doğu Akdeniz'de stratejik onemi olan ve Boğazların kuvvetli bir bekcisi durumunda olan Turkiye'ye olan ihtiyacı da artmıştı Bu sebeplerdir ki, 1938 yazından itibaren Hatay meselesindeki tutumunu da değiştirmiş ve gelişmeler Turkiye lehine bir yon gostermiştir
13 Haziranda Antakya'da Turk ve Fransız askeri heyetleri arasında yapılan goruşmeler sonunda 3 Temmuz 1938'de imzalanan bir anlaşma ile, Hatay'ın toprak butunluğu ile siyasal statusunun iki devlet tarafından korunması ve bu amacla da her iki devletin de Hatay'a 2,500'er kişilik askeri kuvvet gondermesi esası kabul edilmiştir Turk askeri 4 Temmuzdan itibaren Hatay'daki gorevine başlamıştır
Once Paris'te başlayıp Ankara'da devam eden goruşmeler sonunda da, 4 Temmuz 1937'de Turkiye ile Fransa arasında bir dostluk anlaşması imzalanmıştır Bu antlaşmaya gore taraflar, birbirleri aleyhine olan hicbir politik veya ekonomik anlaşmaya ve birbirlerine yonelen herhangi bir harekete katılmayacaklar ve taraflardan biri, bir veya birkac devlet tarafından saldırıya uğrarsa, diğeri, saldırganlara hicbir şekilde yardım etmeyecekti
Bu TurkFransız yakınlaşmasından sonra Ağustos ayında yapılan meclis secimlerinde Turkler, 40 milletvekilliğinden 22'sini kazandılar Meclis, 2 Eylul 1938'de ilk toplantısını yaptı ve bağımsız devlet icin Hatay Cumhuriyeti adını kabul etti Yeni devletin resmi dili Turkce ve Arapca olduğu halde, butun milletvekilleri Turkce yemin etmişlerdir
Hatay Devleti'yle Turkiye arasında gayet yakın temas ve bağlar kuruldu Hatay Meclisi, 1939 Ocak ayında Turk Medeni Kanunu ile Turk Ceza Kanunu'nu kabul etti Turkiye'den mali muşavirler getirtti
Bunun yanında, Hatay idarecileri, devamlı olarak Turkiye'ye katılmak arzusunda bulundular Turkiye de bu isteği sempati ile karşıladı Fakat, 29 Mayıs 1937 Antlaşması ile Hatay, Turkiye ile Fransa'nın ortak garantisi altında bulunuyordu Bu sebeple, Hataylıların anavatana katılma istekleri iki devlet arasında yeniden mesele oldu Fakat 1939 Martından itibaren Avrupa'da yaşanan olayların savaşa doğru bir yon olması, Turkİngiliz ittifakının ilk adımlarının atılması ve Batılıların Barış Cephesi cabaları dolayısıyla, Fransa, Turkiye'nin ve Hataylıların isteklerini kabul etmek zorunda kaldı
23 Haziran 1939'da iki devlet arasında yapılan bir anlaşma ile Fransa, Hatay'ın Turkiye'ye katılmasını kabul etti Buna karşılık Turkiye de Suriye'nin bağımsızlık ve toprak butunluğune saygı gosterecekti Temmuz ayında da Hatay, Turkiye sınırları icine katıldı
20 Yuzyıl Tarihi Ataturk'un Gizemi Dinler Tarihi Efes (Ephesos) Frigya Uygarlığı Genel İlginc olaylar İlginc Yaşam Oykuleri Medeniyetler Tarihi Osmanlı Tarihi Suikastler Tarihi Tarihe Gecen Kadınlar Tarihi Eserler Tarihi Gizemler Tarihteki İlginc Olaylar Turkiye Tarihi Ulkeler Tarihi İletişim Anasayfa
Fransa'nın mandater devlet olarak Suriye'ye yerleşmesi kolay olmadı ve bir hayli uğraştı Avrupa buhranlarının gidişatı karşısında Fransa, Suriye ve Lubnan ile ilişkilerini yeni bir duzene sokarak 1936 Eylulunde Suriye'ye ve 1936 Kasımında da Lubnan'a bağımsızlık verdi Ancak Suriye'ye bağımsızlık veren ve Suriye ile Fransa arasında ittifak kuran 1936 Eylul Antlaşması'nda İskenderun Sancağı hakkında hicbir hukum yoktu Yani Fransa Suriye'den cekilirken, Sancak uzerindeki yetkilerini Suriye'ye terketmekteydi
Turk Hukumeti bu durumu kabul etmedi ve Milletler Cemiyeti Konseyi'nin toplantısı sırasında, Eylul ayında, Cenevre'de Fransa ile yapılan goruşmeler gelişme gostermeyince 9 Ekim 1936'da Fransa'ya verdiği resmi bir notada, Suriye'ye yapıldığı gibi, İskenderun Sancağı'na da bağımsızlık verilmesini istedi
Ataturk de 1 Kasım gunu Buyuk Millet Meclisi'ni acış konuşmasında, Bu sırada milletimizi gecegunduz meşgul eden başlıca buyuk mesele, hakiki sahibi oz Turk olan İskenderun, Antakya ve havalisinin mukadderatıdır Bunun uzerinde, ciddiyet ve katiyetle durmaya mecburuzdiyordu
Fransız Hukumeti 10 Kasımda verdiği cevapta, Sancak'a bağımsızlık vermenin Suriye'yi parcalamak demek olacağını ve mandater devlet olarak da buna yetkisi bulunmadığını bildirdi Bundan sonra iki hukumet birbirilerine birer nota daha verdi ancak goruşlerde herhangi bir değişme olmadı
Bu arada Fransa, meselenin Milletler Cemiyeti'ne havalesini teklif etti ve Turkiye de bu teklifi kabul etti Turkiye ile Fransa arasında bu tartışmalar olurken, bir yandan Turk kamuoyu, ote yandan da İskenderun'daki halk heyecanlanmış ve İskenderun'da halk ile polis arasında catışmalar olmuştu
Ataturk, Ocak 1937'de Konya'ya ve oradan da Ulukışla'ya kadar bir seyahat yaptı Ankara'ya donduğu zaman kabinenin toplantısına başkanlık etti TurkFransız ilişkileri gergin bir safhaya girmişti Milletler Cemiyeti meseleye 14 Aralık 1936'dan itibaren el koydu ve yapılan tartışmalardan sonra ve ozellikle İngiltere'nin de arabuluculuğu ile Konsey, 27 Ocak 1937'de Sancak icin bir statu kabul etti Bu statuye gore İskenderun Sancağı, icişlerinde tamamen bağımsız, dışişlerinde Suriye'ye bağlı, kendine ozgu bir anayasa ile idare edilen ayrı bir varlık(entité distincte) olacaktı Burası Milletler Cemiyeti'nin gozetimi altına konacak ve bu gozetim bir Fransız vasıtasıyla yurutulecekti Fransa ile Turkiye bir anlaşma yaparak, Sancak'ın toprak butunluğunu birlikte garanti altına alacaklardı Bundan sonra Sancak, Hatay adını alacaktır
Milletler Cemiyeti, Hatay icin bir anayasa hazırlamak uzere bir de komisyon kurmuştu Bu komisyonun, Turkiye ile Fransa'nın da goruşlerini alarak hazırladığı anayasa, Milletler Cemiyeti Konseyi tarafından 29 Mayıs 1937'de kabul edildi Aynı gun, Turkiye ile Fransa arasında da, Hatay'ın toprak butunluğunu ortak garanti altına alan anlaşma imzalandı
Ancak bu anayasa ve anlaşmaları bağımsız Hatay'da uygulamak kolay olmadı Hatay'daki Fransız temsilcisi, bunların uygulanmasını kostekleyici tedbirler alma yoluna gitti Bağımsızlık dolayısıyla halk, gosterilerde bulunmak isteyince Fransa'nın somurge memurları bunu da onlemek istediler ve polisle halk arasında yeniden cartışmalar oldu
Ote yandan Fransızlar, Hatay'daki diğer azınlıkları Turklere karşı da kışkırtma yoluna gittiler Turk kamuoyu yine galeyana geldi Turkiye'de Fransa aleyhine kuvvetli bir eğilim belirdi ve TurkFransız ilişkileri yine bozuldu Suriye halkı da Hatay'a bağımsızlık verilmesinden oturu hukumeti eleştirdi ve Suriye'nin bazı şehirlerinde hukumet aleyhine gosteriler yapıldı
Hatay Anayasası, 29 Kasım 1937'de yururluğe girecekti ve ilk iş olarak secimlerin yapılması gerekiyordu Ancak bu şartlar icinde secimler yapılamadı Diğer yandan secim sistemi meselesinde Turkiye ile Fransa arasında goruş ayrılığı cıktı Bunun uzerine Milletler Cemiyeti'nin kurduğu bir komite, Turkiye'nin de itirazlarını goz onunde tutarak bir secim tuzuğu hazırladı ve secimlerin 15 Temmuz 1938'e kadar tamamlanmasına karar verdi
1938 Mayısı başından itibaren secmen listelerinin hazırlanmasına başlandı Ancak Fransız memurlarının davranışı, Hatay'da olayların yeniden şiddetlenmesine sebep oldu Turkiye, Hatay sınırlarına 30,000 kişilik bir kuvvet gonderdi Gerek bu durum karşısında, gerek Avrupa olaylarının gittikce buhranlı bir hal alması dolayısıyla, Fransa, Hatay meselesinde Turkiye'ye karşı daha yumuşak bir tutum almayı tercih etti ve Hatay'ın Fransız valisini geri cekip yerine bir Turk vali tayin etti Bunun uzerine durum biraz sakinleşti
Almanya'nın 1938 Martında Avusturya'yı ilhakı, Fransa'nın Hatay meselesindeki politikasını da etkilemiştir BerlinRoma Mihverinin ağırlığını gittikce artırmaya başladığı bir sırada, Fransa'nın Doğu Akdeniz'de stratejik onemi olan ve Boğazların kuvvetli bir bekcisi durumunda olan Turkiye'ye olan ihtiyacı da artmıştı Bu sebeplerdir ki, 1938 yazından itibaren Hatay meselesindeki tutumunu da değiştirmiş ve gelişmeler Turkiye lehine bir yon gostermiştir
13 Haziranda Antakya'da Turk ve Fransız askeri heyetleri arasında yapılan goruşmeler sonunda 3 Temmuz 1938'de imzalanan bir anlaşma ile, Hatay'ın toprak butunluğu ile siyasal statusunun iki devlet tarafından korunması ve bu amacla da her iki devletin de Hatay'a 2,500'er kişilik askeri kuvvet gondermesi esası kabul edilmiştir Turk askeri 4 Temmuzdan itibaren Hatay'daki gorevine başlamıştır
Once Paris'te başlayıp Ankara'da devam eden goruşmeler sonunda da, 4 Temmuz 1937'de Turkiye ile Fransa arasında bir dostluk anlaşması imzalanmıştır Bu antlaşmaya gore taraflar, birbirleri aleyhine olan hicbir politik veya ekonomik anlaşmaya ve birbirlerine yonelen herhangi bir harekete katılmayacaklar ve taraflardan biri, bir veya birkac devlet tarafından saldırıya uğrarsa, diğeri, saldırganlara hicbir şekilde yardım etmeyecekti
Bu TurkFransız yakınlaşmasından sonra Ağustos ayında yapılan meclis secimlerinde Turkler, 40 milletvekilliğinden 22'sini kazandılar Meclis, 2 Eylul 1938'de ilk toplantısını yaptı ve bağımsız devlet icin Hatay Cumhuriyeti adını kabul etti Yeni devletin resmi dili Turkce ve Arapca olduğu halde, butun milletvekilleri Turkce yemin etmişlerdir
Hatay Devleti'yle Turkiye arasında gayet yakın temas ve bağlar kuruldu Hatay Meclisi, 1939 Ocak ayında Turk Medeni Kanunu ile Turk Ceza Kanunu'nu kabul etti Turkiye'den mali muşavirler getirtti
Bunun yanında, Hatay idarecileri, devamlı olarak Turkiye'ye katılmak arzusunda bulundular Turkiye de bu isteği sempati ile karşıladı Fakat, 29 Mayıs 1937 Antlaşması ile Hatay, Turkiye ile Fransa'nın ortak garantisi altında bulunuyordu Bu sebeple, Hataylıların anavatana katılma istekleri iki devlet arasında yeniden mesele oldu Fakat 1939 Martından itibaren Avrupa'da yaşanan olayların savaşa doğru bir yon olması, Turkİngiliz ittifakının ilk adımlarının atılması ve Batılıların Barış Cephesi cabaları dolayısıyla, Fransa, Turkiye'nin ve Hataylıların isteklerini kabul etmek zorunda kaldı
23 Haziran 1939'da iki devlet arasında yapılan bir anlaşma ile Fransa, Hatay'ın Turkiye'ye katılmasını kabul etti Buna karşılık Turkiye de Suriye'nin bağımsızlık ve toprak butunluğune saygı gosterecekti Temmuz ayında da Hatay, Turkiye sınırları icine katıldı
20 Yuzyıl Tarihi Ataturk'un Gizemi Dinler Tarihi Efes (Ephesos) Frigya Uygarlığı Genel İlginc olaylar İlginc Yaşam Oykuleri Medeniyetler Tarihi Osmanlı Tarihi Suikastler Tarihi Tarihe Gecen Kadınlar Tarihi Eserler Tarihi Gizemler Tarihteki İlginc Olaylar Turkiye Tarihi Ulkeler Tarihi İletişim Anasayfa
