Hayri Cem Yazio: Survivor Neden Çok İzleniyor?

TV izleme ölçümleri araştırması pek çok değişkene ilişkin bilgi üretir. Bu bilgiler içinde en yaygın kullanılanı rating oranlarıdır. TV program ve reklam piyasasının rating sonuçları ile şekillendiğini söyleyebiliriz. TV’de seyrettiğiniz her bir reklamın fiyatı, programların yayınlama kararları aldıkları ratinge nazaran belirlenir.


Türkiye’de elektronik people meter’la ile TV izleme ölçümünü 1989 yılında AGB Anadolu şirketi başlattı.



Ben de bu şirketin kurucusu olduğumdan TV’lerin izlenme performansı ile ilgili çok fazla yorum yapmamaya çalışırım. Bu yazıda tek tek televizyonları değil, TV pazarının yıllar içindeki değişimi ile ilgili müşahedelerimi paylaşacağım.

2016 yılının Mart ayında Survivor’ın izlenme oranlarını merak etmiş ve bir yazı kaleme almıştım. O yazıyı geçtiğimiz günlerde tekrar okurken, sanki altı yıl sonra mart ayında izlenme oranları nasıl değişti diye merak ettim. Elde ettiğim sonuçlar şunlar:

Kategori olarak baktığımızda değişen çok bir şey olmamış. En çok izlenen programlar sıralamasında birinci ona giren kategorilerin başında yerli diziler geliyor. Ana haber programları 2016’ya nazaran daha az birinci on sıralamasına girebiliyorlar; 2016’da birinci onda her gün 2-3 Ana Haber programı yer alırken artık genel olarak 1 TV kanalının Ana Haber programı girebiliyor.

Sıralamada birinci onda yeri değişmeyen bir diğer program ise Survivor’dır. Genel olarak birinci üçte yer almakta, pek çok günde de birinci olmaktadır. Üstelik Survivor’ı kötülemek isteyenlerin söylediği üzere, sosyoekonomik sınıflar ve eğitim seviyesi düşük şahıslardan tarafından izlenmiyor. Neredeyse tüm sosyoekonomik kümelerde ve tüm eğitim seviyelerinde sıralaması pek değişmiyor. 

TV dünyasında Ana Haber programları dışındaki tanınan program kategorileri dönemsel olarak farklılık gösterebilmektedir. Örneğin kimi yıllar yerli diziler popülerken, birtakım yıllar yabancı diziler, birtakım yıllar müsabaka programları, kimi yıllar ise cümbüş programları öne çıkmaktadır.

Günümüzün tanınan program kategorisi ise yerli dizilerdir.

Bu gerçeğe karşın Survivor’ın ortalarından sıyrılıp, sıralamada en üst sıralarda yer bulması, TV izleyicisinin tavır ve davranışlarının hayli farklı olduğunu ortaya koyuyor.



Çevrenizdekilere, Survivor hakkında ne düşünüyorsun, diye sorduğunuzda genel olarak olumsuz hatta nefrete varan yorumlar alırsınız. Lakin yorumları dinlerken, bu bireylerin sıkı bir Survivor’ı izleyicisi olduğunu anlarsınız.

TV izleyicisi bazen olumsuz hisler beslediği programları izlemeyi tercihederler. Medya ve reklam literatüründe buna “I love to hate” deniliyor. Türkçe “nefret etmekten hoşlandığım” biçiminde çevirebiliriz. Türk TV izleyicisi de bu dürtü ile Survivor’ı seyretmektedir. Fakat tek nedenin bu dürtü olduğunu söyleyemeyiz.

Gelelim haber programlarına;

TV ana haberlerinin kimileri tertipli olarak en çok izlenen programlar sıralamasında birinci 10’da kendilerine yer bulabilmektedir. Bazen bir bazen de iki TV kanalının ana haber programları birinci ona girebilmektedir. Tıpkı gün, üç farklı TV kanalının ana haber programının birinci 10’a girmesi pek sık rastlanan bir durum değildir. Kimse, rating sıralamasında birinci 10’nun çoğunluğunun Ana Haber programlarından oluşmasını beklemesin. Dünyada bu türlü bir örnek yok.

Ancak değişik olan mevzu, Haber Tartışma programlarının hiçbirinin birinci 10 sıralamasında yer alamamasıdır. Hatta tamamının birinci 100 sıralamasında en alt sıralarda olmasıdır.

İzleyicilerin bu tavır ve davranışlarının nedenlerini bulmak araştırmacıların sorumluluğundadır.

Eski bir araştırmacı olarak ben bugün araştırılması gereken soruları soracağım:



1) TV kanallarında yayınlanan tüm programların bir maliyeti vardır. Canlı tartışma programları en ucuza mal olan programlardır. TV kanallarının maliyeti düşürmek için bu canlı tartışma programlarının mühletini gereksiz yere uzatmaları,

2) Birtakım TV Kanallarının tek taraflı yayınları, aykırı görüşlere yer vermemeleri,

3) Bahsin uzmanı olmayan bireylerin bu programlara sıklıkla davet ediliyor olmaları,

4) Ülke gündeminde çok kıymetli sıralamada olmayan bahislerin tartılıyor olması,

5) Üst sıralarda yer alan yerli dizilerin mevzularının birbirine benzeri olması

6) Beğenilen dizilerin çok sayıda yeni kısmının çekiliyor olması, izleyiciyi bıktırıyor olabilir mi?

Bu soruların yanıtları ile Survivor çok izlenmesi ortasında bir korelasyon olması mümkündür. Bunun karşılığını TV izleme araştırmaları yapan şirketlerin verebileceğini düşünüyorum.

Instagram