Hayvanlarda Destek Ve Hareket Sistemi

Hayvanlarda Destek Sistemi nedir
Hayvanlarda Hareket Sistemi

Organizmaların vucuduna desteklik yaparak kendilerine ozgu şekillerinin oluşmasını sağlayan yapılara destekleyici yapılar denir

Hayvanların coğunda, vucuda destek olan, koruyan ve kaslara bağlanarak hareketi sağlayan iskelet sistemi bulunur Hayvanlarda gorulen iskelet dış ve ic iskelet olmak uzere iki tiptir

1 Dış İskelet
Dış iskelet ozel hucreler tarafından dışarıya salgılanan organik ve inorganik maddelerden meydana gelir Dış iskelete sahip canlılarda iskelet gorevi yapan kısımlar vucut dışında bulunduğu icin kaslar iskelete iceriden bağlanır Eklem bacaklılarda ve bazı yumuşakcalarda gorulur

Dış iskelet buyumeyi sınırlandırır Bu nedenle dış iskelete sahip hayvanlar, gelişme doneminde iskeletini ya tamamen atarlar veya daha buyuğunu oluştururlar Bu olaya deri veya kabuk değiştirme denir

2 İc İskelet
İc iskelet embriyonun mezoderm (orta deri) tabakasından farklılaşır Genellikle kıkırdak ve kemikten meydana gelir Kaslar iskelete dışarıdan bağlanır Canlının buyumesini sınırlandırmaz Aksine boyca uzamayı sağlar

* Omurgasızlarda yaygın olarak ic iskelet gorulmez Sadece derisi dikenlilerde gelişmiş bir ic iskelet vardır
* Omurgalılarda ic iskelet, kıkırdak ve kemik dokudan meydana gelmiştir


IDeri ve deriye bağlı oluşumlar

AKemiksi yapılar:Kemiksi ozellikler gosterir

aKıkırdaklı balık pulları

bKemikli balık pulları

cSurungen plakları

dMemeli dişleri(Kıkırdaklı balık pullarına homolog yapıdır)



BBoynuzumsu yapılar:Keratin yapılardır

aBağa (Kaplumbağalarda) bBoynuz

cTuyler dKıllar

eTırnak,Toynak,Pence



CDeriye bağlı bezler:

aYağ bezleri b)Ter bezleri

cSut bezleri d)Koku bezleri



DDerinin gorevleri:



aOrtme ve koruma sağlar

bTer bezleri ile vucud ısısının ayarlar

cMemelilerde sut bezleri ile gelişimde beslenmede gorev alır

dDuyu organıdır

eKuşlarda tuy oluşumu ile su kayıbını onler ve ucmayı sağlar

fBazı memeli ve kuşlarda yağ depolayarak vucud ısısının korur

gMemeli , kurbağalarda ve bazı omurgasızlarda solunum yuzeyi olarak gorev yapar

hOzel koku bezleri ile hayvanlar arasında haberleşme ve etkileşimi sağlar

ıMemelilerde kıl oluşumu ile vucud ısısının korunmasını sağlar

kTatlı su balıklarında mukus salgıları ile yuzmeyi kolaylaştırır

lPence ve tırnak oluşumları ile korunma ve beslenmeyi sağlar

mBalıklarda pul oluşumları ile vucudun su alış verişini engeller ayrıca yuzmeyi kolaylaştırır

nSurungenlerde plak oluşumları ile su kayıbını onler

oBazı omurgasızlarda dış iskeletin oluşumunu sağlar



IIİskelet

ATek hucrelilerde iskelet:

Işınlılar,bazı amip turlerinde hucre zarından salgılanan organik salgılara inorganik maddelerin (Ca,Si,Mg vb) birikimi ile oluşan ışınlar ve evcikler şeklindedir



BOmurgasızlarda ic iskelet:

aSungerler,Murekkep balığı ve derisi dikenlilerde gorulur

bOzel hucreler tarafından salgılanan inorganik ,organik veya bunların karışımından meydana gelmiştir

cUzerlerinde doku veya hucre tabakası bulunur

dOrganizmanın buyumesine engel olmaz

eOrganizmanın hareketine engel olmaz

fVucut şeklinin korunmasında rol alır

gGenelde endoderm orijinlidir



COmurgasızlarda dış iskelet

aMercanlar,yumuşakcalar,eklem bacaklıların iskeleti bu tiptir

bDeriden salgılanan organik,inorganik veya ikisinin karışımından meydana gelir

cEvcik (Yumuşakcalarda) veya Zırh (Eklem bacaklılarda) şeklindedir

d)Zırh şeklinde olanlar buyumeye engel olduklarından zaman zaman değiştirilir

eEvcik şeklinde olanlar buyumeye engel olmazlar buyumeye paralel olarak her yıl yeni ve buyuk ilaveler yapılır

fEvcikler CaCO3 ten yapılmış ağır yapılardırHarekete engel olurlar

gKabuklularda dış iskelet CaCO3 ten yapılmıştırHarekete engel olmazlar

hKarada yaşayan eklem bacaklılarda dış iskelet kitinden yapılmış olup hafiftir(Ucma ve hareket kolayca yapılabilir)

ıHareketi sağlayan kaslar dış iskeletin ic yuzeyine bağlıdırlar

kVucud korunması,desteklenmesi, karasal ortamda yaşayanlarda su kayıbının onlenmesi,hareketin sağlanmasında rol alır

lMadde depolanmasında rol almaz

mEktodermal kokenlidir

nUzerinde vucud ortusu bulunmaz



DOmurgasızlarda hidrostatik iskelet:

aSolucanlarda ve bazı yumuşakcalarda gorulur

bKan veya doku sıvısının oluşturduğu basıncla meydana gelir

cVucud şeklinin korunmasında rol alır



EOmurgalılarda iskelet

aOzel dokulardan meydana gelen ic iskelettir

b Buyumeyi engellemez

cHareketi engellemez

dHareketi sağlayan kaslar dış yuzeye tutunmuştur

eİnorganik maddelerin (Ca vb)depolanmasında rol alır

fBazı dokuların (Kan) oluşumunda rol alır

gOrganizma ile beraber buyume gosterir

hvucud ta hayati organların korunması,şekli oluşması ve hareketin gercekleşmesinde rol alır

IKıkırdaklı balıklar ve omurgalı embriyolarında kıkırdaktan oluşur

kKıkırdaklı balıklar haric diğer omurgalı erginlerinde kemikten oluşur

lMezodermal kokenlidir



Fİnsanlarda iskeletin kısımları:



1Baş iskeleti:Toplam 29 kemik

aKafatası iskeleti

*Alın kemiği(1) *Yan kafa kemikleri(2) *Şakak kemikleri(2)

*Art kafa kemiği(1) *Temel kemik(1) *Kalbursu kemik(1)

bYuz iskeleti

*Alt cene kemiği(1) *Sapan kemiği(1) *Ust cene kemikleri(2)

*Elmacık kemikleri(2) *Burun kemikleri(2) *Tırnaksı kemikler(2)

*Boynuzsu kemikler(2) *Damak kemikleri(2)

cDil kemiği(1)

dKulak kemikleri(6)



2Govde iskeleti:Toplam 57 kemik

aOmuz kemeri

*Koprucuk kemikleri(2) *Kurek kemikleri(2)

bKalca kemeri

Sağda ve solda kalca ,oturga ,catı kemiklerinin birleşmesinden oluşmuş Leğen kemiklerinden(2) meydana gelir

cOmurga:



*Boyun omurları(7)(Atlas ve eksen omurları burada bulunur)

*Sırt omurları(12) *Bel omurları(5) *Sağrı omurları(5 Omur birleşmiş)(1)

Kuyruk sokumu omurları(4 Omur birleşmiş) (1)

dKaburgalar(24) *Goğus kemiği(1)



3Uyeler iskeleti:Toplam 120 kemik

aOn uyeler

*Pazu kemiği(1) *On kol kemiği(1) *Dirsek kemiği(1)

El bilek kemikleri(8) *El tarak kemikleri(5) *El parmak kemikleri(14)

b)Arka uyeler

*Uyluk kemiği(1) *Diz kapağı kemiği(1) *Baldır kemiği(1)

*Kaval kemiği(1) *Ayak bilek kemikleri(7) *Ayak tarak kemikleri(5)

*Ayak parmak kemikleri(14)



İnsan iskeletinde toplam 206 kemik bulunurBu sayı bazı bilim adamlarına gore olcut alınan normlara gore değişiklik gosterir



IIIEklemler:

İskeleti oluşturan kemik yapıların birbirleri ile bağlandığı ve kemikler arası hareketin gercekleşmesini sağlayan yapılardır

Ozelliklerine gore uc ceşittir



aOynamaz eklemler:Aralarında bulunan bağ dokusu aracılığı ile birbirlerine dişli yuzeylerle hareket etmeyecek şekilde bağlanmışlardır

Ornek:Kafatası kemikleri,Kalca kemerini oluşturan kemiklerAlt cene kemiği haric yuz kemikleri



bYarı oynar eklem:Aralarında bulunan kıkırdak yastıklar sayesinde kısıtlı harekete sahip eklemlerdir

Ornek:Omurlar,El ve ayak bilek kemikleri



cOynar eklemler:Aralarında yer alan ozel eklem yapısı ile geniş acılar oluşturacak şekilde hareket edebilen eklemlerdirEklem bolgelerinde eklem sıvısı denen sinovial sıvı bulunur

Ornek:Omuz,Kalca,Parmak kemikleri arasındaki,diz,dirsek eklemleri



Kemikleşmede rol alan yapılar:

1Hormonlar: a)STH b)Kalsitonin c)Parathormon

2Vitaminler:ACD vitaminleri

3Dengeli ve yeterli beslenme

4Kalıtım

5Spor

6Guneş ışınları



IVKaslar

AOmurgasızlarda kaslar ve hareket:

aSungerler ve solentera grubuna ait canlılarda kas ozelliğine sahip hucrelerle hareket sağlanırOzelleşmiş kas dokusu bulunmaz

bSolucanlarda yumuşakcalarda ve derisi dikenlilerde hareket duz kaslarla sağlanır Vucud hareketinin yavaş olmasının nedeni budur

cEklem bacaklılarda vucud hareketi cizgili kaslarla sağlanırHareket hızlıdır



BOmurgalılarda kaslar ve hareket:

*Omurgalılarda kaslar vucud hareketinde ve bazı organların hareketinde rol alır

*Beyin,karaciğer,dalak,bobrek, pankreas ,kılcal damarlar,akciğerler gibi organların yapısında kas bulunmaz

*Bazı organların (Kalp,yemek borusu,mide,ince ve kalın barsaklar,idrar kesesi ve kanalları) yapısını oluşturur

*Mezoderm orijinlidir

*Kas hucreleri asetil kolinle uyarılır



CKasların gorevleri:

1Hareket 2Madde taşınması 3Şekil ve korumanın gercekleşmesi 4Isı uretimi



DKasılan kaslarda gorulen fizyolojik değişmeler

(Huxley in kayan flamentler teorisi)
IGevşeyen kas





Gevşeyen kaslarda gorulen değişmeler:

1A bandı değişmez 4 Sarkomerin boyu uzar

2 I bandı uzar 5Z cizgileri uzaklaşır

3 Hbandı belirginleşir



IIKasılan kas:

Kasılan kaslarda gorulen değişmeler:

1A bandı değişmez 4Z cizgileri yaklaşır

2I bandı kısalır 5Sarkomerin boyu kısalır

3H bandı ortadan kalkar



EKasılan kaslarda gorulen kimyasal değişmeler

Kasılan kaslarda:

1ATP yıkımı artar 2Kreatin fosfat yıkımı artar

3Glikoz yıkımı artar 4Glikojenin hidrolizi artar

5Laktik asit oranı artar 6CO2 oranı artar

7Isı yukselir 7Sarkoplazmada Ca oranı artar



FKaslarda enerji kaynakları(sırası ile)

1ATP 2Kreatin fosfat 3Glikoz 4Glikojen 5 Laktik asit 6 Yağ asitleri 7 Protein



GKaslarda enerji kullanımı (Aktif ise) sırası ile:

1ATP 2Kreatin fosfat 3O2 siz solunum 4O2li solunum



Not: Normal şartlarda kaslarda O2 li solunum yapılırYuksek performanslı kas hareketleri başladığında ilk once O2 li solunumla karşılanan enerjinin yerine zamanla O2 siz solunumla elde edilen enerji alır