Hazine, Bankalarda Karışıklık Yarattı: TL'yi Korurken Ödemeler Durdu

Hazine'nin Türk Lirası'nı korumak hedefli bildirim değişikliği ticari ödemelerde zahmet yarattı


Dün yayımlanan Resmi Gazete’deki bildiri değişikliğinde dövize endeksli menkul satışlarında TL ile ödeme mecburiliği getirildiği açıklanmıştı.



Yapılan değişikliklerin dövizli süreçlerin ticari süreçlerden çıkarılmasına yönelik olduğu lakin dolarize olan piyasada bunu yapmanın çok güç olduğunu belirten OSB Finans Danışmanı ekonomist Erol Taşdelen bankavitrini.com'daki 'Dövizli ödeme yasağı bankalarda kaosa neden oldu' başlıklı yazısında 20 Nisan günü bankalarda yaşananları şu formda tabir etti:

Bankalarda 30 Nisan 2021 Çek düzenlemesi ile ilgili “çek ibraz edilmeyecek” periyodunda yaşanan kaosun bir emsal bugün Dövizli ödemelerde Hazine ve Maliye Bakanlığı Bildiride geçen “MENKUL” sözünün net olmamasından yaşanmaya başladı. Birçok bankada dövizli ödemeler gün içinde durdu! Belirsizlik şimdi netleşmiş değil.

19 Nisan 2022 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan 2022/32-66 No.lu Bildirim ile, dövizle süreç ve kontrat yapma yasağı düzenlemelerinin yer aldığı 2008-32/34 No.lu Türk Parası Değerini Muhafaza Hakkında 32 sayılı Karara ait Bildirimde çok kıymetli birtakım değişiklikler yapıldı.



Halk TV'nin haberine göre, Hazine ve Maliye Bakanlığının Bildirim açık, anlaşılır olmayınca bankalar ödemelerde çelişki yaşadı ve birtakım bankalarda döviz çekleri ödemeleri ve döviz ödemleri büsbütün durdururken; kimi bankalarda da müşterilerden “ödemenin menkul satışı dışında” olduğu tarafında taahhütname alarak süreç yaptı.

Döviz çekleri ile ilgili net açıklama olmadığı için bankalar ne yapacağını bilemez halde.



Bazı bankalar BDDK’dan görüş isterken, kimi bankalar ise ayrıntılar belirli olana kadar ödemeleri durdurdu.

Döviz çeklerinin ya da döviz ödemelerinin, TL olarak yapılması halinde hangi döviz kurunun temel alınacağı ise net olmayan durumlardan biri. Merkez Bankası'nın bir gün evvelki kuru mu, gün içinde açıklanacak kuru mu yoksa süreci yapan bankanın döviz kuruna nazaran mi ödeme yapılacağı da açık değil.

Müşterilerden gelen döviz transfer talimatlarında bankalar kararsız kaldı.



Zira, müşteri talimatında “mal bedeli karşılığı” yahut “…nolu fatura karşılığı” diye ibare yar alan talimatlar için süreç yapılmazken açıklama yer almayan talimatlı süreçler yapıldı. Kimi bankalar ise tüm ticari müşterilerine ilişkin dövizli süreçleri durum netleşene kadar durdurdu. Ödemelerin belirsizlik nedeni ile durmasından kaynaklanan zararın ise ne olacağı şimdi belirli değil.

Gün içinde öteki bir belirsizlik de iştirak bankalarında oldu. Çünkü, İştirak Bankaları kredilerini fatura karşılığı mal alım/satımı süreçleri için vermekte. Yeni düzenleme İştirak Bankalarındaki kredi durumunu da sorgular hale getirdi. Çünkü düzenlemede İştirak Bankalarındaki işleyiş ile ilgili bir gönderme yok.

2008-32/34 No.lu Bildirimin 8. Hususunun 9 fıkrası;



“(9) Türkiye’de yerleşik bireylerin kendi ortalarında akdedecekleri; taşıt satış kontratları dışında kalan menkul satış mukavelelerinde kontrat bedelini ve bu mukavelelerden kaynaklanan öteki ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden yahut dövize endeksli olarak kararlaştırmaları mümkündür. Lakin kontrat konusu ödeme yükümlülüklerinin Türk parası yahut dövize endeksli olarak kararlaştırmaları mümkündür. Lakin mukavele konusu ödeme yükümlülüklerinin Türk parası cinsinden yerine getirilmesi ve kabul edilmesi zorunludur” halinde düzenlendi.

Yeni düzenleme ile döviz olarak düzenlenen kontratlar yapılmaya devam ederken; döviz olarak ödenmesi engellenip, TL ödenmesi zarurî hale getirildi. Sorun da buradan kaynaklandı.

Ödemeden mukavele tarihindeki kur mu; ödeme tarihindeki kur mu hangi kur baz alınacak net değil.



Ödemede TCMB’nin mi, bankanın mı kuru baz alınacak muhakkak değil.

Diğer bir belirsizlik de Bildiride geçen MENKUL kavramı. Arapça olan MENKUL “Taşınabilir” manasına gelmektedir. Öbür bir söz ile taşınamayan Gayri Menkuller dışındaki tüm mallar Bildiri kapsamına girmektedir. Bildiri düzenleyici net tabirler kullanmadığı yahut tam tanımlama yapmadığı için kaosa neden olmuş durumda. MENKUL üzere geniş kapsamlı tabir yerine MENKUL MALLAR yahut TİCARİ MALLAR sözü kullanılmaması Ticarette meçhullüğü artırmış durumda.