Helalleşmek

HELALLEŞMEK

imageshelallesmek5ad2bc164586a

İnsanların birbirleri uzerindeki haklarını karşılıklı olarak helal etmeleri; o hakkı bir diğerine bağışlamaları, haktan vazgecmiş olduklarını bildirmeleri

Helalleşmedeki helal kelimesi, haram'ın karşıtı olan helal ile aynıdır Ancak haram'ın karşıtı olarak kullanıldığında helal kesin bir durum belirttiği halde, helalleşme olayında bir izafilik, goreceli bir ozellik belirtir Helalleşmeden sonra kulun hakkı ortadan kalkmakla birlikte, helallik dilemeğe yol acan fiil helal hale gelmiş olmaz Yani ortada bir haramı helal haline getirme durumu yoktur, yalnızca kişinin yapılan şeyden dolayı kendi hakkından vazgecmesi hadisesi vardır Helalleşme ile, zalim, mazlumdan uzerindeki hakkı bağışlamasını dilemiş olur Allah'ın haram kıldığı şeyden hasıl olan gunahı bir kimsenin helal kılması mumkun değildir(Tecridi Sarih, Tercumesi, VII, 376)

Borcun odenmesi, yukten kurtulmak, duğumu cozmek gibi anlamları taşıyan helal kelimesinden turetilmiş olan (istihlal) helalleşme, insanın kul borcundan kurtulması yollarından biri olarak Hz Peygamber (sas) tarafından tavsiye edilmiştir Nitekim, bu konuda RasUlullah (sas) Kimin uhdesinde (bir din) kardeşinin nefsine, yahud malına tecavuzden doğan bir hak bulunursa, dinar ve dirhem bulunmayan (kıyamet gun gelmez)den evvel bu gun dunyada mazlumdan o hakkı helal etmesini istesin (yoksa) zalimin salih ameli bulunursa o amelden zalimin zulmu miktarınca alınır (da mazluma verilir) Eğer zalimin hasenatı bulunmazsa, mazlumun seyyiatından alınıp, zalim olana yukletilir(Tecridi Sarih Tercumesi, VII, 375, 376,1090 nolu Hadis) buyurarak helalleşmenin onemi ve soncu uzerinde durmuştur

Helalleşmenin dunyada yapılmaması durumunda, ahirette gercekleşeceğini de yine bir Buhari rivayetinden oğreniyoruz: Kıyametle mu'minler Cehennem (uzerindeki sırattan) kurtulduktan sonra Cennet ile Cehennem arasındaki (ikinci bir) koprude durdurulurlar Burada, dunyada aralarında bulunan (ufak tefek) mezalimden bir birlerinin hakkını vererek hesaplaşıp, paklanarak arındıkları zaman bunların Cennete girmelerine izin verilir(Tecridi Sarih Tercumesi, VII, 353354, 1085 nolu Hadis)

Kıyamet gununde butun haklar sahiplerine verilecektir Hatta boynuzsuz koyun icin boynuzlu koyundan kısas alınacaktır(Tirmizi, Sifatu'l Kıyame, I) haberi de, kul hakkının ve dolayısıyla bundan kurtarıcı helalleşmenin onemini ortaya koyar

Helalleşme yoluyla gidilecek, cozumlenebilecek kul hakkı oylesine onemlidir ki, Allah RasUlu Şehidlerin kul borcundan başka butun gunahları mağfiret olunur(Tecridi Sarih Tercumesi, VII, 349, 1084 nolu Hadis) buyurarak bu onemi haber verir

Helalleşme ihtiyacı icindeki kimseleri, Allah'ın Rasulu muflisolarak niteleyip, bunların durumunu şoylece anlatmıştır: Benim ummetimden muflis o kimsedir ki, kıyamet gununde namaz, oruc ve zekat ile gelir Ama şuna sovmuş, buna iftira etmiş, onun malını yemiş, berikinin kanını akıtmış, otekiyi dovmuştur de, sevabından bir kısmı şuna, bir kısmı buna verilir Uzerindeki kul hakları odenmeden once hasanatı tukenirse, onların gunahlarından alınıp, buna yuklenir ve sonra cehenneme atılır(Buhari, Edeb, 102)

Helalleşme, oteki dunyadaki iflastan kurtulmak icin, bu dunyada insanlardan haklarını helal etmelerini dileme ve boylece borctan kurtulma yoludur

Zubeyir YETİK