Normalde insanlarda kalın barsağın dışarı açılan en son kısmında süngersi yapıda damar ağları mevcuttur. Anüs (makat) ve rektumda (kalın bağırsağın en son bölümü) bulunan ve hemoroidal damarlar denilen bu yapıların genişlemesi ile hemoroid hastalığı oluşur.
Hemoroidal damarların vücutta önemli fonksiyonları vardır:
- Normalde bu damar ağlarında biriken kan anüsün (makatın) tam kapanmasını sağlar. Böylelikle hemoroidal damarlar, kişi istemli olarak anüsü kontrol eden kaslarını kasmadığı halde, dışkılama kontrolünün sağlanmasına yardımcı olur.
- Anüsü çevreleyen sfinkter adını verdiğimiz kas halkasının üzerinde koruyucu bir yastık tabakası işlevi görür.
- Dinlenme ve uyku halinde anüsü (makat) tam kapatarak dışkının dışarı sızmasına engel olur.
HEMOROİD HASTALIĞI NEDİR?
Anüs ve rektumda bulunan süngersi hemoroidal damarların aşırı derecede genişlemesi ve bazen anüsten dışarı taşması hemoroid hastalığı olarak adlandırılır. Dış ve iç hemoroidlerde ayrı ayrı hemoroidal hastalık olabilir. Dış hemoroidlerde pıhtılaşma (tromboz) olursa hasta çok ağrı duyar. İç hemoroidler ise daha çok kanama ile kendini belli eder.
HEMOROİDAL HASTALIĞIN NEDENLERİ
Hastalığın temel nedenlerinden birisi, insanın iki ayağının üzerinde durması nedeniyle bu bölgeye yüksek basınçta kan dolmasıdır. Dört ayak üzerinde yaşayan canlılarda hemoroid çok nadiren görülür. Bu duruma karın içi basıncını artıracak faktörler eklendiğinde hemoroidal hastalık görülme olasılığı artar. Karın içi basıncını aktaran faktörler:
- Kabızlık
- Kronik öksürük
- Hamilelik
- Şişmanlık
- Ağır kaldırma
- Prostat hastalığı
- Dışkılama (büyük abdest yapma) sırasında kanama
- Dışkılama (büyük abdest yapma) esnasında makatın dışarı çıkması, ele gelen şişlikler.
- Anal bölgede (makatta) kaşıntı
- Ağrı
- Sürekli olarak anal kanalın (makatın) dışında kalan ve dokunulduğunda ağrılı olan şişlikler
HEMOROİD MUAYENESİ
Hastanın makat bölgesi yan yatar pozisyonda, ayakta veya dizlerinin üzerinde öne eğilmiş pozisyonda doktor tarafından önce gözle incelenir, sonra parmak makattan içeri sokarak muayene tamamlanır. Bu muayene hemoroid tanısı koymak için genellikle yeterli olur. Ancak hemoroid benzeri yakınmalar kolon kanseri gibi hastalıklarda da görülebileceğinden ve hemoroidle birlikte muayenede farkedilemeyen başka hastalıklar da bulunabileceğinden tedaviye başlamadan önce mutlaka endoskopik muayene yapılmalıdır.
Endoskopik muayene, kalın bağırsağın içini örten tabakanın bir kamera yardımıyla direkt gözle incelenmesi işlemidir. Bu işlem sadece makat için yapılırsa anoskopi, rektum ve sigmoid kolon için yapılırsa rektosigmoidoskopi ve tüm kalın bağırsak için yapılırsa kolonoskopi denir.
Dışkıdan kan gelmesi şikayeti olan bir hastada ayırıcı tanı için en az rektosigmoidoskopi yapılmalıdır. Aksi takdirde kanamaya neden olabilen diğer hastalıklar gözden kaçabilir. Örneğin dışkılama sırasında kanamaya neden olan erken evredeki bir kalın bağırsak kanserinin farkına varılmazsa ve hemoroid hastalığı diye yanlış tedavi edilirse, ileride ciddi sağlık sorunlarına neden olabileceği unutulmamalıdır. Bu nedenle ayırıcı tanı için mutlaka endoskopik tetkiklerden yararlanılmalıdır.
Bir çok rahatsızlık ilk belirti olarak dışkılama sırasında kanama ile ortaya çıkabilir. Kalın bağırsak kanseri (kolon ve rektum kanseri), kalın bağırsak polipleri, makat ağzında çatlak (anal fissür), iltihaplanma (apse), fistül oluşumu, iltihabi bağırsak hastalığı (ülseratif kolit ve Crohn Hastalığı), barsak sarkması (prolapsus), dışkı kaçırma (inkontinans), kaşıntılı makat hastalığı, irritabl bağırsak sendromu, cinsel yolla bulaşan hastalıklar ve daha bir çok durum bu bölgeyi etkileyebilir. Bu nedenle ayırıcı tanı çok önemlidir ve uzman bir doktor tarafından yapılmalıdır
HEMOROİDLER KANSERE NEDEN OLURLAR MI?
Hayır. Ancak kanser nedeniyle oluşan kabızlık hemoroide yol açabilir, veya hemoroidle birlikte ayrıca kanser hastalığı da bulunabilir. Bu nedenle zaman kaybetmeden endoskopik muayene yapılmalıdır.
HEMOROİD TEDAVİSİ
Tedavi yöntemine ve zamanına, hastalığın etkilediği bölge (iç veya dış hemoroidal hastalık), hastalığın evresi ve şikayetlerin şiddeti göz önüne alınarak karar verilmelidir.
Tıbbi tedavi
Hastaya cerrahi müdahalede bulunmadan, bazı önlem ve ilaçlarla hemoroid belirtilerinin giderilmesidir:
- Dışkılama alışkanlığının düzenlenmesi
- Diyetin düzenlenmesi
- Oturma banyosu
- Krem-Pomad uygulamaları
- Flebotropik ilaçlar
Cerrahi Tedavi
Tıbbi tedaviye cevap vermeyen veya ileri evre hemoroidlerde cerrahi tedavi gerekir.
- Lastik Bant Yöntemi ile Bağlama (Band Ligasyon)
- Enjeksiyon (Skleroterapi)
- Isı ile Koagülasyon
- Hemoroidektomi
- Stapler (Longo) yöntemi
- Laser yöntemi
CERRAHİ TEDAVİNİN RİSK VE KOMPLİKASYONLARI (YAN ETKİLERİ)
- Hemoroid hastalığında cerrahi tedavi güvenle yapılabilir. Fakat ender de olsa bazı riskler ve kompliklasyonlar görülebilir:
- Ameliyat sonrası dönemde bir süre dışkılama yaparken ağrı ve batma hissi olabilir.
- Yara yerinden iltihabi akıntı olabilir.
- Ameliyat sırasında veya sonrasında kanama olabilir. Bu kanamaya bağlı tekrar ameliyat gerekebilir.
- Ender olarak ameliyat sonrasında anal kanalda (makat) darlık oluşabilir. Bu durumda hastanın dışkılama zorluğu gözlenir. Bazen yeniden ameliyat gerekebilir.
- Ameliyat sonrası dışkılama alışkanlığında değişiklik ve dışkı kontrol mekanizmalarında bozulma olabilir. Zaman içinde düzelme gözlenir.
- Hemoroid hastalığı cerrahi tedaviden sonra tekrarlayabilir. Tekrarlamaması için yüksek lifli diyet tercih edilmelidir.