Hepatit esasen karaciğerin iltihabi hastalığıdır. Enfeksiyonlar, ilaçlar hepatite neden olabileceği üzere otoimmun hadiseler de hepatite yapabilir. En sık nedenleri enfeksiyonlardır. Birçok virüs yahut bakteri ismini verdiğimiz mikroorganizma hepatite neden olabilir. Örneğin gribal enfeksiyon sırasında yahut bir faranjit sırasında ya da herpes ismini verdiğimiz uçuk virüslerine bağlı dahi hepatite gelişebilir. Bu türlü durumlarda hepatit sistemik bir hastalığın bileşeni olarak gelişmiş olur. Fakat birtakım hepatotrofik virüsler bilhassa karaciğeri sever, öbür organlarda nadiren hastalığa neden olur. Bunlara hepatit virüsleri denir. Bunlar hepatit A, B, C, D ve E virüsleri olarak bilinirler. Bu 5 ana virüsün neden olduğu 2 çeşit (akut ve kronik) hepatit vardır. A ve E kronikleşmez iken başkaları kronikleşir.
Hepatitin belirtileri nelerdir?
Hepatit asemptomatikten (belirtisiz) siroza, karaciğer yetmezliğine kadar bir spektrum içerisinde olabilir. Sarılık, halsizlik, yorgunluk, bulantı kusma, karın ağrısı, ishal sık görülen belirti ve bulgulardır. Hepatit enfeksiyonları kısa ve uzun periyotta hayati tehlike oluşturan yahut hayat kalitesinde bozulmaya neden olan sonuçlar doğurabilir. Uzun devirde korkulan siroz ve karaciğer kanserinin gelişmesidir. Bu daha çok kronik enfeksiyona neden olan hepatit B, C ve D virüslerinde olur. Kısa devirde hayati tehlike oluşturan komplikasyon ise karaciğer yetmezliğinin gelişmesidir. Bu durumda hastada şuurda bozulma, bedende morarma kanama görülebilir. Karaciğer yetmezliği gelişme riski A ve E hepatitlerinin neden olduğu akut hepatit de yüksek iken hepatit B enfeksiyonunda daha düşüktür. Fakat her A ve E hepatinde de olmaz. Burada ferdî, bünyesel kimi faktörler de kıymetlidir.
Hepatitin seyri nasıldır?
Hepatitlerden A ve E akut hepatit yapar ve sıklıkla kendi kendini sınırlayıcıdır. B ve C hepatiti ise akut hepatit evresinden sonra kronikleşebilir. Örneğin yeni doğmuş bir bebek B virüsünü almış ise %95 ihtimalle (aşılanmaz ve ımmunoglobulin verilmez ise) kronikleşir. D hepatiti tek başına hepatit B virüsü olmadan enfeksiyon yapamaz.
Hepatit bulaşıcımıdır? Nasıl Bulaşır?
Maalesef hepatitlerin hepsi bulaşıcıdır. Fakat bulaşma biçimleri farklıdır. Akut hepatite neden olanlar dan en sık görüleni hepatit A’ dır. Şahıstan şahsa oral fekal yol ile yani enfekte olan bir hususun yenilmesiyle yahut içilmesiyle bulaşır. Bireyler bu mikrobu aldıktan sonra dışkısı ile dışarı atar. Hijyen kurallarına dikkat edilmediği durumlarda virüs öncelikle dışkıdan yiyecek yahut içecek hususlarına, sonrasında bu hususlar uygun temizlenmez ise tüketen şahsa bulaşır. kuluçka müddeti 3 haftadır. Kuluçka mühletinin sonuna gerçek daha sarılık oluşmadan 2 hafta öncesinden virüs dışkı ile atılır ve böylelikle bulaş evresi başlamış olur. Yani kişi sarılık başlamadan bulaştırıcı haldedir. Bu nedenle çarçabuk salgınlara neden olabilir. Bulaştırıcılık sarılık oluştuktan 1 hafta sonrasına kadar da devam eder. Bulaşı engellemek için enfeksiyonlar sırasında el yıkamak ve izolasyon hayli değerlidir. A yahut E hepatiti olan çocukların okula gönderilmemeleri ve öbür bireylerden, kardeşlerden bilhassa gebe yahut bağışıklık sistemi bozuk olan şahıslardan ayrılmaları gerekir. A hepatiti anne doğum sırasında enfekte değilse bebeğe geçmez.
B ve C hepatitlerinin primer bulaş yolu beden sıvıları (kan, kan eseri, cinsel temas…) ve doğumdur. Hepatit B virüsünün kuluçka müddeti 45-160 gün, Hepatit C virüsünün kuluçka müddeti ise 7-9 haftadır. Bu tip hepatitlerde salgın görülmez. Bu çocukların okuldan uzaklaştırılmaları yahut öbür bireylerden izole edilmeleri gerekmez.
Hepatitten korunmak mümkünmüdür?
Hepatitlerin bir kısmından korunmak mümkündür. Temastan evvel aşı ile, temas sonrası Immunoglobulin ismini verdiğimiz kan eserleri ile korunmak mümkündür. Ülkemizde A ve B hepatit virüs enfeksiyonuna karşı aşılama rutin aşı programı içerisine alınmıştır. A hepatiti için 12 ayda itibaren 6 ay orta ile 2 doz aşılama yapılır. Hepatit B enfeksiyonu için ise doğumdan çabucak sonra, 1. Ayda ve 6. Ayda olmak üzere 3 doz aşı yapılır. Bu aşılar genel olarak hayat uzunluğu korur. Hepatit C ve D virüsünün ise aşısı yoktur.
Aşısız olarak Hepatit virüsü ile temas durumunda aşılamanın yanında Immunoglobülin uygulaması ile aşı aktifliği başlayana kadar süreksiz korunma sağlanır. Hasebiyle Hepatit B enfeksiyonu olan anneden doğan bir bebeğe birinci 24-48 saat içerisinde hem aşı hem Hepatit B İmmunoglobulini uygulanmalıdır.
Hepatit nasıl tedavi edilir?
Immun yetmezlik yahut immun sistemi baskılayacak ilaç kulanımı haricinde Akut hepatitlerin özel bir tedavisi yoktur. Bütün hastalıklarda uygulanan genel tedavi unsurlarına uyulur. Enfeksiyon sıklıkla kendi kendini sınırlayıcıdır. O nedenle istirahat, dinlenme, bulantı kusma varsa bol sıvı dayanağı üzere hastalığa özgül olmayan genel takviye tedavileri yapılır. Karaciğer yetmezliği gelişmiş ise buna özgül tedavi uygulanır karşılık vermeyen olgularda karaciğer nakline muhtaçlık duyulur.
Kronik hepatit B ve C de ise uygun kriterlere sahip hastalara çeşitli antiviral yahut immunmodulatör tedaviler uygulanır. Hangi ilacın kullanılacağı konusunda hastaya özgül davranılır.