Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Safra kesesi taşları topluluğun %10 ila 15’inde görülmektedir. Bu Türkiye de 7 milyondan ziyade safra kesesinde taş olan nüfus olduğu manasına gelir. Görülme sıklığı, yaş, cinsiyet, genetik özelliklere nazaran olduğu kadar yaşanılan yerlere nazaran de farklılıklar göstermektedir. Türkiye de yılda yaklaşık 100 000 safra kesesi ameliyatı yapılmaktadır.
Safra kesesinde ortaya çıkan taşların büyük çoğunluğu (%70-80’i) “sessizdir” yani belirti vermezler ve o kimsede rastgele bir şikayete neden olmazlar.
Safra kesesi taşı nedeniyle şikayetleri olan, safra kesesi iltihabı nedeniyle tedavi gerekliliği ortaya çıkan yahut safra taşına bağlı karmaşık tıbbi durumların (komplikasyonların) geliştiği hastalara tıbbi durumu elveriyorsa ameliyat önerilmektedir.
Karaciğer Safra Yolları cerrahi merkezlerinden çıkan çalışmalar ve oluşturulan uluslar arası kılavuzlar ışığında belirti vermeyen ve şikayet meydana getirmeyen safra kesesi taşlarının ameliyat edilmesi birtakım özellikli durumlar dışında önerilmemektedir.
Belirti vermeyen ancak baht ürünü saptanmış safra kesesi taşı olan insanlara aşağıdaki klinik durumları da varsa safra kesesinin alınması ameliyatı önerilmektedir:
- Safra kesesinde 10 mm’den büyük gerçek polibi olanlar,
- 30mm den daha büyük safra taşı olanlar,
- Duvarına kalsiyum yerleşerek “porselenleşmiş” safra kesesi olanlar,
- Orak hücreli anemi marazı olan münhasıran çocukluk çağındaki hastalar,
- Omurilik hasarı nedeniyle karın yerinin duyu hissi ortadan kalkmış olan felçli hastalar.
Her yıl sessiz safra kesesi taşlarının %1 ila 4’ü belirti vermeye yani hastalarda şikayet ortaya çıkarmaya başlar. Bu hastalar 10-15 yıl takip edildiğinde aralarından yalnızca %15-25’inde safra taşına bağlı şikayetler ortaya çıkması beklenir.
Uzun yıllar içinde gözlemlediğim durum ekseriyetle rastgele bir nedenle yapılan incelemede (çoğunlukla kolay ulaşılabilir ve net yanıt verebilen bir usul olması nedeniyle karın ultrasonografisi) safra kesesinde taş tespit edilen insanların süratle bir umumi cerrahi bilirkişisine yönlendirilerek “kolesistektomi” olarak isimlendirdiğimiz “safra kesesinin alınması” sürecinin uygulandığıdır. Bu durum belirti-bulgu-tanı ve tedavi zincirinde gözardı edilen ayrıntılar nedeniyle maatteessüf gerisi ardı gelmeyen meselelere ve mutsuz kişiler ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Bu tip hasta kümesinde klinisyenler tarafından ekseriyetle gözardı edilen hastanın mevcut şikayetleri ile safra taşını ortaya koyan görüntülemenin sebep sonuç münasebeti içinde olamayabileceği ihtimalidir.
Meğer safra kesesi taşı nedeniyle ortaya çıkabilecek şikayetleri taklit edebilecek birçok değişik tablo vardır. Bu aşamada tanı akıllıca olarak konamazsa sıklıkla karşılaşılan, hastaların safra kesesi ameliyatı sonrasında ameliyat öncesinde varolan şikayetlerininin birebir yahut benzeri halde devam etmesi durumudur.
Hastalarıma, polikliniğimize başvurduklarında “Ne şikayetiniz var?” diye sorduğumda umumiyetle “Safra kesemde taş var.” diye yanıt verirler. Bu üzerinde durularak düzeltilmesi gereken bir noktadır.
Şikayet nedir ? Bu şikayet hakikaten safra kesesinde tespit edilen taştan kaynaklanabilir mi?
Lakin bu soruların yanıtının bulunması ile akıllıca tanı oluşturulabilir. Bunun için hastanın şikayetlerinin dikkatle irdelenmesi ve gerekirse ek tetkikler istenmesi gerekir. Bunun tam zıddı ise bu türlü bir hastaya umumiyetle gözlemlediğim üzere çok çokça irdelemeden kolesistektomi ameliyatı önerilmesidir. Bu durumda yalnızca hastanın elindeki “filmi yahut ultrasonografi görüntüsünü” tedavi etmiş oluruz.
Safra kesesi taşlarından kaynaklanması beklenen olan ağrılar ekseriyetle karnın sağ üst yahut orta tarafında olan, bazen sırta kürek kemikleri arasına yahut sağ omuza yayılan, münhasıran yağlı, kızartma yahut yumurta içeren öğünlerden sonra yahut gece uykudan uyandıracak halde ortaya çıkabilen, şiddetli olabilen, 1-5 saat sürebilmesi yanında 15-20 dakikalık aralarla artıp azalabilen ve sonrasında tabiatıyla azalabilen, durum değişikliği, kusma, geğirme, öksürmekle, tuvalete çıkma ile gerilemeyen ağrılardır.
Sonuç olarak safra taşı saptanan her kimsede safra kesesinin alınması gerekmez. Umumî cerrahi kompetanı gerekli değerlendirmeyi yaparak ameliyat yahut ameliyatsız takip kararını alarak mümkün riskler ve tedavi başarısı hakkında hastaya ayrıntılı malumat verir. Son kelam ve karar hakkının yalnızca ve yalnızca hastanın olduğunu unutmamak gerekir.
Sağlıklı günler dilerim.
Doç. Dr. Cem İBİŞ
Safra kesesinde ortaya çıkan taşların büyük çoğunluğu (%70-80’i) “sessizdir” yani belirti vermezler ve o kimsede rastgele bir şikayete neden olmazlar.
Safra kesesi taşı nedeniyle şikayetleri olan, safra kesesi iltihabı nedeniyle tedavi gerekliliği ortaya çıkan yahut safra taşına bağlı karmaşık tıbbi durumların (komplikasyonların) geliştiği hastalara tıbbi durumu elveriyorsa ameliyat önerilmektedir.
Karaciğer Safra Yolları cerrahi merkezlerinden çıkan çalışmalar ve oluşturulan uluslar arası kılavuzlar ışığında belirti vermeyen ve şikayet meydana getirmeyen safra kesesi taşlarının ameliyat edilmesi birtakım özellikli durumlar dışında önerilmemektedir.
Belirti vermeyen ancak baht ürünü saptanmış safra kesesi taşı olan insanlara aşağıdaki klinik durumları da varsa safra kesesinin alınması ameliyatı önerilmektedir:
- Safra kesesinde 10 mm’den büyük gerçek polibi olanlar,
- 30mm den daha büyük safra taşı olanlar,
- Duvarına kalsiyum yerleşerek “porselenleşmiş” safra kesesi olanlar,
- Orak hücreli anemi marazı olan münhasıran çocukluk çağındaki hastalar,
- Omurilik hasarı nedeniyle karın yerinin duyu hissi ortadan kalkmış olan felçli hastalar.
Her yıl sessiz safra kesesi taşlarının %1 ila 4’ü belirti vermeye yani hastalarda şikayet ortaya çıkarmaya başlar. Bu hastalar 10-15 yıl takip edildiğinde aralarından yalnızca %15-25’inde safra taşına bağlı şikayetler ortaya çıkması beklenir.
Uzun yıllar içinde gözlemlediğim durum ekseriyetle rastgele bir nedenle yapılan incelemede (çoğunlukla kolay ulaşılabilir ve net yanıt verebilen bir usul olması nedeniyle karın ultrasonografisi) safra kesesinde taş tespit edilen insanların süratle bir umumi cerrahi bilirkişisine yönlendirilerek “kolesistektomi” olarak isimlendirdiğimiz “safra kesesinin alınması” sürecinin uygulandığıdır. Bu durum belirti-bulgu-tanı ve tedavi zincirinde gözardı edilen ayrıntılar nedeniyle maatteessüf gerisi ardı gelmeyen meselelere ve mutsuz kişiler ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Bu tip hasta kümesinde klinisyenler tarafından ekseriyetle gözardı edilen hastanın mevcut şikayetleri ile safra taşını ortaya koyan görüntülemenin sebep sonuç münasebeti içinde olamayabileceği ihtimalidir.
Meğer safra kesesi taşı nedeniyle ortaya çıkabilecek şikayetleri taklit edebilecek birçok değişik tablo vardır. Bu aşamada tanı akıllıca olarak konamazsa sıklıkla karşılaşılan, hastaların safra kesesi ameliyatı sonrasında ameliyat öncesinde varolan şikayetlerininin birebir yahut benzeri halde devam etmesi durumudur.
Hastalarıma, polikliniğimize başvurduklarında “Ne şikayetiniz var?” diye sorduğumda umumiyetle “Safra kesemde taş var.” diye yanıt verirler. Bu üzerinde durularak düzeltilmesi gereken bir noktadır.
Şikayet nedir ? Bu şikayet hakikaten safra kesesinde tespit edilen taştan kaynaklanabilir mi?
Lakin bu soruların yanıtının bulunması ile akıllıca tanı oluşturulabilir. Bunun için hastanın şikayetlerinin dikkatle irdelenmesi ve gerekirse ek tetkikler istenmesi gerekir. Bunun tam zıddı ise bu türlü bir hastaya umumiyetle gözlemlediğim üzere çok çokça irdelemeden kolesistektomi ameliyatı önerilmesidir. Bu durumda yalnızca hastanın elindeki “filmi yahut ultrasonografi görüntüsünü” tedavi etmiş oluruz.
Safra kesesi taşlarından kaynaklanması beklenen olan ağrılar ekseriyetle karnın sağ üst yahut orta tarafında olan, bazen sırta kürek kemikleri arasına yahut sağ omuza yayılan, münhasıran yağlı, kızartma yahut yumurta içeren öğünlerden sonra yahut gece uykudan uyandıracak halde ortaya çıkabilen, şiddetli olabilen, 1-5 saat sürebilmesi yanında 15-20 dakikalık aralarla artıp azalabilen ve sonrasında tabiatıyla azalabilen, durum değişikliği, kusma, geğirme, öksürmekle, tuvalete çıkma ile gerilemeyen ağrılardır.
Sonuç olarak safra taşı saptanan her kimsede safra kesesinin alınması gerekmez. Umumî cerrahi kompetanı gerekli değerlendirmeyi yaparak ameliyat yahut ameliyatsız takip kararını alarak mümkün riskler ve tedavi başarısı hakkında hastaya ayrıntılı malumat verir. Son kelam ve karar hakkının yalnızca ve yalnızca hastanın olduğunu unutmamak gerekir.
Sağlıklı günler dilerim.
Doç. Dr. Cem İBİŞ
