Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Herakleitosculuk Nedir?
Antikcağın eytişimci duşunuru Herakleistos'un oğretisi
Efesli Herakleitos, antikcağ Yunan duşuncesinin en parlak zekasıdır Devim ve değişmenin doğasal ve insansal yapıda temel olduğunu ilkin o gormuş, eytişimsel duşunceyi ilkin o gercekleştirmiştir Gunumuze 330 kısa parcası kalan duzyazıyla yazdığı 'Evrene Dair' adlı yapıtı ilk gercek felsefe yapıtı sayılır Evreni, ne tanrıların ne de insanların yapmış olmadığını acıkca ileri surmuştur; Dunya birdir, ne bir tanrı ne de bir insan tarafından yaratılmıştır, bir yasaya gore yanan ve bir yasaya gore sonen ve başı sonu olmayan canlı bir ateştirder Felsefesi, tumuyle bir akış oğretisidir; butunle butun olmayan, birlik olan'la ikilik olan, anlaşma ve anlaşmazlık, butun şeylerden bir şey ve bir şeyden her şeylerder O, bu evrensel birliği 'logos' kavramıyla dile getirir; logos, insanların hepsinde ve her şeyde ortaktır, ortaklaşa olana uymalı Ama logos ortaklaşa olduğu halde, cokluk, kendilerine ozgu duşunceleri varmış gibi yaşar Nasıl ateşe yaklaştırılan komurler başkalaşarak ateşlenirler ve ateşten uzaklaştırılanlar komurleşirse, insan da ortaklaşa olanın ardından gitmekle logos'tan pay alır, ardından gitmezse logossuz kalırder
Varlıkların oluşumunu ve değişimini 'savaş' (Polemos) gercekleştirir, bu savaş hem birbirleriyle catışan ve hem de aynı zamanda birbirlerini destekleyen karşıtların catışmasıdır; savaş, butun şeylerin babasıdır, savaşın ortaklaşa ve herkes icin olduğunu ve her şeyin kavgaya ve zorunluluğa gore olduğunu bilmek gerekder (karşıtların diyalektik savaşımı, toplumsal savaşlarla asla karıştırılmamalıdır) (?N) (Toplumsal savaşlar da karşıtların savaşımına dahildir N) Bu oluş zorunludur Bu zorunlu ve surekli akış icinde 'evrensel birlik' belirir; aynı şeydir yaşayanla olmuş, uyanıkla uyuyan, gencle yaşlı Cunku bunlar değişince otekilerdir ve otekiler değişince de bunlardır Soğuk ısınır, sıcak soğur, yaş kurur, kuru nemlenirder Butun bunlar bir ve aynı ozdeksel temelin, ateş'in değişimleridir, varolan her şey onun değişik gorunuşleridir; evreni ateş oluşturur, evren daima yaşayan bir ateştir ve oyle kalacaktırder Bu sozuyle, aynı zamanda, surekli olarak devimli ve değişken ozdeğin daima canlı olduğunu acıklar Her şey her an yeni'dir; guneş her gun yenidirder, aynı ırmağa iki kez girilmezder Bu yenilik, bir ve aynı şeyin surekli olarak değişme'lerinden meydana gelir: ruhlar icin olum su olmaktır, su icin de olum toprak olmak, topraktan ise su olur, sudan da ruh Uyanıklar icin bir tek ve ortaklaşa dunyader
Varlık bu surekli devim'den ayrılamaz, ne var ki bu oz'u ve gercek'i ancak bilgeler gorebilirler, bilge olmayanlarsa bicim ve gorunuş'e aldanırlar: Deniz en iyi ve en kotu sudur, balıklar icin icilir ve kurtarıcı, insanlar icin icilmez ve yok edici Eşekler altın yerine samanı alırlar, domuzlar arık sudan cok cirkeften hoşlanırlar, okuzler bahtlıdırlar bezelye bulduklarında, kumes hayvanları tozda yıkanır Aptal insan logos karşısında her zaman şaşkın şaşkın bakınır, kopekler tanımadıklarına havlarlarder
Evrensel birlik, catışmalar ve celişmelerle surup giden bir oluşma icinde, evrensel bir uyum (Yu Harmonia)'da belirir: Birbirine karşı olan, birlikte giden, birbirinden ayrılanlardan en guzel uyarlıkder
Varlık, zaman icinde surekli bir devim'dir: Olduğu yerde kalan hicbir şey yok Aynı ırmaklara girenlerin ustune hep başka başka sular akar Aynı ırmaklara hem giriyoruz, hem girmiyoruz, hem biziz hem değilizder Bu, katıksız ve cok acık bir eytişim anlayışıdır Herakleitos, insanları, eytişim dışı metafizik oğretilere karşı uyarır; Homeros kamcılanmaya layıktır, insanlar gorunuşleri butun Hellenlerden daha iyi tanıyan Homeros gibi aldanmışlardır Cok şey bilme akıllı olmayı oğretmez, oyle olsa Hesiodos'a, Pitagoras'a ayrıca Ksenofanes'e ve Hekataios'a da oğretirdi, coğunun oğretmeni olan Hesiodos gunun ve gecenin bir ve aynı şey olduğunu tanıyamamıştır Pitagoras herkesten cok soruşturma ve araştırmalarda bulunmuştur; cok şey bilme, yani oyun etme Pitagoras yalanların başıdırder
Gorulduğu gibi, cağdaş bilim ve duşuncenin butun temel kavramları Herakleitos'un parlak sezişlerinden yola cıkmıştır Ozdeğin, kendiliğinden devimselliği, devim ve değişmenin catışmalarla gelişerek surekli bir oluş halinde bulunduğu, evrensel birlik ve bağımlılık, zorunlu oluş, evrenin ozdeksel bir temelden oluştuğu, ozle bicimin ve gorunuşle gerceğin karşıtlığı ve bu karşıtlıkta ozun ve gerceğin temel olduğu vb gibi gunumuz bilim ve duşuncesinin temel oğelerinin gercek babası Herakleitos'tur
Hegel, Herakleitos'un tek sozu yoktur ki onu logik'ime (Mantığıma, Mantık Bilgisi kitabıma N) almamış olayımder
Nietzsche de şoyle demiştir: Dunyaya her zaman gercek gerekecek, oyleyse her zaman Herakleitos gerekecek
Herakleitosculuk, teksozle 'devim' demektir Metafizik oğretilerindeki devim oğeleri bile Herakleitosculuk deyimiyle dile getirilir, orneğin Bergsonvari Herakleitosculuk denir
Antikcağın eytişimci duşunuru Herakleistos'un oğretisi
Efesli Herakleitos, antikcağ Yunan duşuncesinin en parlak zekasıdır Devim ve değişmenin doğasal ve insansal yapıda temel olduğunu ilkin o gormuş, eytişimsel duşunceyi ilkin o gercekleştirmiştir Gunumuze 330 kısa parcası kalan duzyazıyla yazdığı 'Evrene Dair' adlı yapıtı ilk gercek felsefe yapıtı sayılır Evreni, ne tanrıların ne de insanların yapmış olmadığını acıkca ileri surmuştur; Dunya birdir, ne bir tanrı ne de bir insan tarafından yaratılmıştır, bir yasaya gore yanan ve bir yasaya gore sonen ve başı sonu olmayan canlı bir ateştirder Felsefesi, tumuyle bir akış oğretisidir; butunle butun olmayan, birlik olan'la ikilik olan, anlaşma ve anlaşmazlık, butun şeylerden bir şey ve bir şeyden her şeylerder O, bu evrensel birliği 'logos' kavramıyla dile getirir; logos, insanların hepsinde ve her şeyde ortaktır, ortaklaşa olana uymalı Ama logos ortaklaşa olduğu halde, cokluk, kendilerine ozgu duşunceleri varmış gibi yaşar Nasıl ateşe yaklaştırılan komurler başkalaşarak ateşlenirler ve ateşten uzaklaştırılanlar komurleşirse, insan da ortaklaşa olanın ardından gitmekle logos'tan pay alır, ardından gitmezse logossuz kalırder
Varlıkların oluşumunu ve değişimini 'savaş' (Polemos) gercekleştirir, bu savaş hem birbirleriyle catışan ve hem de aynı zamanda birbirlerini destekleyen karşıtların catışmasıdır; savaş, butun şeylerin babasıdır, savaşın ortaklaşa ve herkes icin olduğunu ve her şeyin kavgaya ve zorunluluğa gore olduğunu bilmek gerekder (karşıtların diyalektik savaşımı, toplumsal savaşlarla asla karıştırılmamalıdır) (?N) (Toplumsal savaşlar da karşıtların savaşımına dahildir N) Bu oluş zorunludur Bu zorunlu ve surekli akış icinde 'evrensel birlik' belirir; aynı şeydir yaşayanla olmuş, uyanıkla uyuyan, gencle yaşlı Cunku bunlar değişince otekilerdir ve otekiler değişince de bunlardır Soğuk ısınır, sıcak soğur, yaş kurur, kuru nemlenirder Butun bunlar bir ve aynı ozdeksel temelin, ateş'in değişimleridir, varolan her şey onun değişik gorunuşleridir; evreni ateş oluşturur, evren daima yaşayan bir ateştir ve oyle kalacaktırder Bu sozuyle, aynı zamanda, surekli olarak devimli ve değişken ozdeğin daima canlı olduğunu acıklar Her şey her an yeni'dir; guneş her gun yenidirder, aynı ırmağa iki kez girilmezder Bu yenilik, bir ve aynı şeyin surekli olarak değişme'lerinden meydana gelir: ruhlar icin olum su olmaktır, su icin de olum toprak olmak, topraktan ise su olur, sudan da ruh Uyanıklar icin bir tek ve ortaklaşa dunyader
Varlık bu surekli devim'den ayrılamaz, ne var ki bu oz'u ve gercek'i ancak bilgeler gorebilirler, bilge olmayanlarsa bicim ve gorunuş'e aldanırlar: Deniz en iyi ve en kotu sudur, balıklar icin icilir ve kurtarıcı, insanlar icin icilmez ve yok edici Eşekler altın yerine samanı alırlar, domuzlar arık sudan cok cirkeften hoşlanırlar, okuzler bahtlıdırlar bezelye bulduklarında, kumes hayvanları tozda yıkanır Aptal insan logos karşısında her zaman şaşkın şaşkın bakınır, kopekler tanımadıklarına havlarlarder
Evrensel birlik, catışmalar ve celişmelerle surup giden bir oluşma icinde, evrensel bir uyum (Yu Harmonia)'da belirir: Birbirine karşı olan, birlikte giden, birbirinden ayrılanlardan en guzel uyarlıkder
Varlık, zaman icinde surekli bir devim'dir: Olduğu yerde kalan hicbir şey yok Aynı ırmaklara girenlerin ustune hep başka başka sular akar Aynı ırmaklara hem giriyoruz, hem girmiyoruz, hem biziz hem değilizder Bu, katıksız ve cok acık bir eytişim anlayışıdır Herakleitos, insanları, eytişim dışı metafizik oğretilere karşı uyarır; Homeros kamcılanmaya layıktır, insanlar gorunuşleri butun Hellenlerden daha iyi tanıyan Homeros gibi aldanmışlardır Cok şey bilme akıllı olmayı oğretmez, oyle olsa Hesiodos'a, Pitagoras'a ayrıca Ksenofanes'e ve Hekataios'a da oğretirdi, coğunun oğretmeni olan Hesiodos gunun ve gecenin bir ve aynı şey olduğunu tanıyamamıştır Pitagoras herkesten cok soruşturma ve araştırmalarda bulunmuştur; cok şey bilme, yani oyun etme Pitagoras yalanların başıdırder
Gorulduğu gibi, cağdaş bilim ve duşuncenin butun temel kavramları Herakleitos'un parlak sezişlerinden yola cıkmıştır Ozdeğin, kendiliğinden devimselliği, devim ve değişmenin catışmalarla gelişerek surekli bir oluş halinde bulunduğu, evrensel birlik ve bağımlılık, zorunlu oluş, evrenin ozdeksel bir temelden oluştuğu, ozle bicimin ve gorunuşle gerceğin karşıtlığı ve bu karşıtlıkta ozun ve gerceğin temel olduğu vb gibi gunumuz bilim ve duşuncesinin temel oğelerinin gercek babası Herakleitos'tur
Hegel, Herakleitos'un tek sozu yoktur ki onu logik'ime (Mantığıma, Mantık Bilgisi kitabıma N) almamış olayımder
Nietzsche de şoyle demiştir: Dunyaya her zaman gercek gerekecek, oyleyse her zaman Herakleitos gerekecek
Herakleitosculuk, teksozle 'devim' demektir Metafizik oğretilerindeki devim oğeleri bile Herakleitosculuk deyimiyle dile getirilir, orneğin Bergsonvari Herakleitosculuk denir
